Ishte një përballje që pritej të ndodhte, në një konflikt që bota preferonte të injoronte. Izraelitët dhe palestinezët kanë sfiduar njëri-tjetrin deri në pragun e luftës. Raketat ndriçojnë qiellin mbi Tokën e Shenjtë. Qindra prej tyre, të lëshuar nga militantët palestinezë, janë drejtuar në Jerusalem, Tel Aviv dhe Izraelin jugor. Gaza, territori palestinez i drejtuar nga Hamas, një lëvizje e dhunshme islamike, është goditur edhe më shumë nga sulmet ajrore izraelite. Dhjetëra njerëz, shumica palestinezë, janë vrarë në luftimet më të këqija në vite.
Kjo krizë, si shumë të tjera midis izraelitëve dhe palestinezëve, ka Jerusalemin në zemër të saj. Në prill, në fillim të muajit të shenjtë mysliman të Ramazanit, shefi i policisë së Izraelit rrethoi sheshin përreth Portës së Damaskut, një nga hyrjet antike në qytetin e vjetër me mure të Jerusalemit dhe një vend i tubimit popullor për palestinezët. Lëvizja, e bërë për “arsye sigurie”, çoi në përplasje midis palestinezëve dhe policisë izraelite. Qindra u plagosën. Pastaj raketat filluan të fluturonin, transmeton lexo.com.al.
Dhuna, si gjithmonë, është kundërproduktive. Shndërrimi i qyteteve izraelite “në ferr”, siç kërcënon Hamas, nuk do të ndihmojë palestinezët që vuajnë rëndë në Gaza – por e kundërta. Çdo raketë që Hamas qëllon e bën më të lehtë për Izraelin të pretendojë se nuk ka “asnjë partner për paqen” dhe të intensifikojë rrethimin e tij të Gazës. Por edhe Izraeli, duhet të rishikojë strategjinë e tij. Drejtuesit e saj e shohin konfliktin më të gjerë si diçka për t’u menaxhuar, jo zgjidhur. Megjithatë, trajtimi i tij i padrejtë ndaj palestinezëve buron telashe. Kriza e sotme ishte e parashikueshme – edhe nëse shkëndija që e ndezi nuk ishte. Jerusalemi mishëron problemin. Izraeli pretendon qytetin si “kryeqytetin e tij të përjetshëm dhe të pandarë”. Por banorët e saj janë ndarë në mënyrë të pakthyeshme.
Pjesa lindore e qytetit, megjithëse u okupua nga Izraeli në 1967, mbetet kryesisht palestineze. Marrëveshjet e Oslos të vitit 1993 lanë statusin e qytetit për t’u zgjidhur në një marrëveshje paqeje të përhershme midis Izraelit dhe Palestinezëve. Por Izraeli ka ndërtuar një mur që ndan Jerusalemin nga brendësia palestineze. Ai kërkon të forcojë pretendimin e tij për të gjithë qytetin duke ndërtuar shtëpi të reja hebraike dhe duke larguar palestinezët. Megjithëse ata përbëjnë 38% të popullsisë së Jerusalemit, shumica e palestinezëve lokalë nuk janë qytetarë por thjesht “banorë”, të cilëve u është dhënë mundësia e kujdesit shëndetësor dhe e sigurimeve shoqërore, por jo të njëjtat të drejta si hebrenjtë, transmeton lexo.com.al.
Kjo pabarazi e ligjit është në zemër të një çështjeje para Gjykatës së Lartë të Izraelit që po e bën atmosferën më të ndezur. Gjykata po shqyrton një vendim për dëbimin e familjeve palestineze nga lagjja Sheikh Jarrah e Jerusalemit Lindor. Shtëpitë e tyre janë në tokë që ishte në pronësi të hebrenjve para se Jordania të pushtonte pjesën lindore të Jerusalemit në 1948. Ligji izraelit lejon trashëgimtarët e pronarëve origjinal të rimarrin pronat në Jerusalemin Lindor. Megjithatë, palestinezët nuk mund të kërkojnë shtëpitë e tyre të mëparshme në Jerusalemin Perëndimor (ose diku tjetër në Izrael). Nuk është çudi që banorët palestinezë të qytetit janë gjithmonë të gatshëm të protestojnë. Padrejtësitë diku tjetër janë më të këqija.
Palestinezët në Bregun Perëndimor më të gjerë, si ata në Jerusalem, kanë parë Izraelin duke konfiskuar toka dhe duke ndërtuar vendbanime në territorin e okupuar, gjë që është e paligjshme sipas ligjit ndërkombëtar. Por ata duhet të merren gjithashtu me postblloqe izraelite dhe një regjim lejesh që e bën jetën e përditshme të dhimbshme. Në Gaza, më shumë se 2 milion palestinezë janë shkëputur nga bota nga bllokadat izraelite dhe egjiptiane që nga viti 2007, kur Hamas mori kontrollin. Territori lufton për të mbajtur ndezur dritat; uji i rubinetit është i pisët. Dëshpërimi në kushte të tilla çoi në spazma të dhunës në 2018 dhe 2019 dhe po ushqen atë aktual, transmeton lexo.com.al.
Megjithatë, politikanët izraelitë do të preferonin ta injoronin konfliktin. Çështja e palestinezëve nuk u shfaq dukshëm në asnjë nga katër zgjedhjet që Izraeli ka mbajtur kohët e fundit. Shumica e izraelitëve ishin kënaqur me “anti-zgjidhjen” e Binyamin Netanyahu, kryeministri, i cili tregon pak interes për të ndjekur një zgjidhje të përhershme me palestinezët. Rivalët e tij të brendshëm janë afër një marrëveshjeje që do ta largonte atë nga pushteti. Por, para dhunës së fundit, ata thanë pak se si do ta trajtonin konfliktin. Udhëheqësit palestinezë e kanë bërë të lehtë për Izraelin të heqë dorë nga paqja.
Hamas është më i interesuar për të qëlluar me raketa sesa për të përmirësuar jetën e qytetarëve në Gaza. Rivali i tij, Fatah, nuk ka bërë shumë më mirë në Bregun Perëndimor. Lideri i partisë, Mahmoud Abbas, është në vitin e 17-të të një mandati katër-vjeçar si President i Palestinës. Ai duket se merret kryesisht me ruajtjen e fuqisë së tij. Në 29 prill, duke fajësuar Izraelin për kufizimin e votimit në Jerusalemin Lindor, ai shtyu për një kohë të pacaktuar zgjedhjet që Fatah kishte të ngjarë të humbte, transmeton lexo.com.al.
Me pak shpresë për një të ardhme më të mirë, një numër i mirë i të rinjve palestinezë favorizojnë përballjen me Izraelin. Kjo i bën të pashmangshme rastet e përsëritura të dhunës vdekjeprurëse. Vetëm negociatat do të sjellin paqe të qëndrueshme. Fuqitë perëndimore dhe rajonale duhet të bëjnë presion që ato të rifillojnë; Udhëheqësit izraelitë dhe palestinezë duhet të ulen në tryezë. Zgjidhja e konfliktit do të jetë edhe më i vështirë sesa menaxhimi i tij. Por të flasësh është e vetmja rrugëdalje e përhershme./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
