Kështu është edhe e djathta kryesore. Marine Le Pen ashtu si dhe Emmanuel Macron kërkojnë të përfitojnë.
40 vjet më parë në 10 maj, François Mitterrand shkroi histori duke u bërë Presidenti i parë socialist i Francës që para l uftës së dytë botërore. Në zgjedhjet presidenciale të vitit të ardhshëm, partia që lideri finok e mbajti triumfalisht në pushtet në 1981 mund të shkruajë përsëri histori, por për një arsye tjetër. Partia Socialiste rr ezikon të mos arrijë në votimin e balotazhit përfundimtar dy herë në radhë. Një vit përpara çdo zgjedhjeje, sondazhet duhet të trajtohen me kujdes. Historia franceze është e mbushur me favoritë të hershëm – Alain Juppé, Dominique Strauss-Kahn – të cilët nuk arritën kurrë në Elysée. Një vit para votimit presidencial në 2017, emri i Emmanuel Macron nuk ishte testuar në asnjë sondazh të vetëm. Një mesatare e sondazheve këtë vit që supozojnë se Anne Hidalgo, kryebashkiakja e Parisit do të jetë kandidatja e Socialistëve, sugjeron që partia do të merrte vetëm 8% në raundin e parë. Kjo nuk do të mjaftonte për ta çuar atë në balotazh. Më k eq, nëse ajo do të kalonte përpara dhe do të përballej me Marine Le Pen, udhëheqësen e National Rally (RN) të e kstremit të djathtë, sondazhet thonë se znj. Le Pen do të fitonte.
Katër vjet pasi z. Macron t ronditi politikën franceze, forcat e mëparshme d ominuese të vendit – si në të majtë dhe në të djathtë – nuk janë dukur kurrë aq të d obëta ose të paqëndrueshme. E majta mbetet e n darë. Të gjelbrit (Europe Écologie Les Verts) fitoi disa qytete të mëdha në zgjedhjet komunale të vitit të kaluar. Por në shkallë kombëtare ata po l uftojnë dhe nuk bien dakord mes tyre. Sondazhet thonë se Yannick Jadot, i cili parashikohet gjerësisht se do të jetë kandidati presidencial i të gjelbërve, do të humbiste gjithashtu ndaj znj. Le Pen në një balotazh. Muajin e kaluar ai organizoi një takim në Paris me partitë e tjera të së majtës në përpjekje për të gjetur një rrugë për një kandidat të përbashkët. Përpjekja dështoi, edhe për shkak se Jean-Luc Mélenchon, udhëheqësi i partisë së majtë Unsubmissive France mungoi, duke s fiduar bll okimin me një udhëtim në Amerikën Latine për të kontrolluar socializmin Bolivian, transmeton lexo.com.al.
Gjërat duken pak më mirë në të djathtë. Republikanëve po i ikin sërish talentet. Z. Macron përfshiu shumë nga të moderuarit e tyre për të shërbyer në qeverinë e tij, duke përfshirë dy kryeministra (Edouard Philippe dhe tani Jean Castex) dhe një ministër të financave, Bruno Le Maire. Javën e kaluar, në mesin e një d rame të madhe lokale, Christian Estrosi, kryetari i bashkisë së Nicës dhe një ish-ministër, u largua gjithashtu nga Republikanët. Përpara zgjedhjeve rajonale muajin tjetër, ai ishte i z emëruar që partia kishte refuzuar një marrëveshje elektorale me La République en Marche (LREM) të z. Macron në rajonin e Provence, në mënyrë që të pengonte kandidaturën e znj. Le Pen atje.
Gjithashtu, asnjëri nga dy kandidatët më të fortë për presidencën në të djathtë nuk është një anëtar i republikanëve që mbajnë peshë. Xavier Bertrand, kreu i rajonit Hauts-de-France në veri, dhe Valérie Pécresse, kreu i rajonit të Parisit, e kanë lënë të dy partinë. Në zemër të g rindjes së brendshme të h idhur të Republikanëve është fakti se si dhe nëse duhet të l uftohet e kstremi i djathtë. Kur ai u largua, z. Estrosi deklaroi se një fraksion i krahut të djathtë me një qëndrim të paqartë ndaj RN kishte “marrë partinë peng”. Republikanët, tha ai, duhej të deklaronin publikisht se përparësia e tyre është të mbajnë RN jashtë pushtetit, në çdo kusht, transmeton lexo.com.al.
Çfarë duhet të bëhet me këtë paqëndrueshmëri? Së pari, partitë në Francë, të cilave u mungon besnikëria fisnore që dikur gëzonin le të themi ato në Britani apo në Gjermani, nuk janë më një faktor përcaktues në politikën elektorale. Michel Barnier, ish-negociatori i Komisionit Evropian për Brexit, mund të shpresojë të promovojë një kandidaturë për presidencën nga brenda Republikanëve. Por, “gjatë pesë viteve të fundit”, thotë Emmanuel Rivière nga Kantar, një grup i sondazheve, “partia që shumica e francezëve ndihen më afër është “pa parti””. Z. Macron shfrytëzoi mjetet e ofruara nga Kushtetuta e Republikës së Pestë, përfshirë zgjedhjet me dy raunde, për të kandiduar për president pa një garë. Z. Bertrand, i cili ka deklaruar kandidaturën e tij, po përpiqet të bëjë të njëjtën gjë në 2022. Nëse del një kandidat që del vazhdimisht më mirë në sondazhe sesa z. Macron kundër znj. Le Pen, kjo – dhe jo mbështetja e partisë – mund të jetë baza e një kandidimi serioz presidencial.
Së dyti, ka pasur një “droitisation“, ose zhvendosje në të djathtë, midis elektoratit francez. Sipas Fondation pour l’Innovation Politique, një think-tank, që nga viti 2017, pjesa e votuesve që e përshkruajnë veten si të djathtë është rritur me pesë pikë, në 38%; ato në të majtë kanë rënë me një pikë, në 24%. Edhe kjo ka turbulluar modelet tradicionale të votimit. Në kohën e tij, Mitterrand mund të llogariste në votat e Partisë Komuniste, të rrënjosura thellë në zonat industriale dhe miniera, për ta ndihmuar atë të fitonte në balotazh. Sot, përfituesi kryesor i votës së klasës punëtore është RN e znj. Le Pen. Plot 48% e punëtorëve blue-collar thanë një sondazh se do ta mbështesnin atë vitin e ardhshëm në raundin e parë; vetëm 2% do të votonin për znj. Hidalgo dhe 4% për z. Jadot, transmeton lexo.com.al.
Së treti, kjo zhvendosje është shoqëruar me një konvergjencë në rritje të pikëpamjeve mbi vlerat kulturore midis mbështetësve republikanë dhe RN. Sipas një studimi nga Fondacioni Jean Jaurès, një think-tank, tani nuk ka pothuajse asnjë hendek midis dy elektorateve mbi sigurinë, rendin dhe qëndrimin ndaj Islamit. Kur një grup oficerësh u shtarakë (kryesisht) në pension, shumë të lidhur me të djathtën e kstreme, nënshkruan një peticion muajin e kaluar në favor të u shtrisë për të ndërhyrë për të rivendosur rendin, një 71% e votuesve republikanë aprovuan qëndrimin. Kjo konvergjencë është pikërisht ajo që znj. Le Pen shpreson të shfrytëzojë dhe të përdorë për të përçarë partinë Republikane.
Rënia e partive tradicionale, të cilat ai vetë i inxhinieroi, mund të ndihmojë z. Macron. Sondazhet sugjerojnë që në 2022 ai ka të ngjarë të përballet përsëri me znj. Le Pen në një balotazh. Megjithatë, ndërsa kandidati në 2017 mishëronte një ekuilibër të pikëpamjeve të majta dhe të djathta, Presidenti ka ndjekur gjatë mandatit të tij ndryshimin e djathtë të elektoratit, duke emëruar jo vetëm dy kryeministra nga e djathta, por edhe Gérald Darmanin, ministrin e tij të vijës së a shpër. Kjo mbart një rr ezik: që votuesit e z hgënjyer në të majtë të refuzojnë të mbështesin z. Macron në raundin e dytë, madje edhe kundër znj. Le Pen. Pikërisht për këtë arsye, sondazhet aktualisht i japin z. Macron një fitore shumë më të dobët mbi të sesa ai arriti në vitin 2017. Një deputet i LREM tha se “Ai duhet të angazhohet me të majtën”. Për shkak të gjithë k onfuzionit të palëve të tjera, Macron mbetet mbi një terren të pasigurt. Dhe, ndërsa Franca kujton zgjedhjet e para të Mitterrand, një tipar do të jetë në veçanti pa dyshim në mendjen e znj. Le Pen. Ajo është në fushatën e saj të tretë zgjedhore – ashtu si ishte Mitterrand kur triumfoi në 1981./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
