Rrethi Arktik shtrihet afërsisht 9,900 milje (16,000 km) rreth Tokës. Është vija në veri në të cilën ka të paktën një ditë çdo vit të err ësirës totale dhe një të dritës totale. Tetë vende kanë territore brenda saj: Amerika (përmes Alaskës), Kanadaja, Danimarka (në sajë të Grenlandës), Finlanda, Islanda, Norvegjia, Rusia dhe Suedia. Këta tetë përbëjnë Këshillin e Arktikut, një klub të politikës shkencore, së bashku me 13 vende vëzhguese, duke përfshirë Kinën, e cila e quan veten një “shtet afër Arktikut” dhe ka plane për një “rrugë polare mëndafshi” për të përdorur rrugët e transportit Arktik dhe projekte për nxjerrjen e burimeve. Kohët e fundit disa nga këto shtete janë përpjekur për të vendosur kontroll në rajon.
Sergei Lavrov, Ministri i Jashtëm i Rusisë, pohoi muajin e kaluar se vendi i tij kontrollon Arktikun. Ai tha se “Është absolutisht e qartë për të gjithë për një kohë të gjatë se ky është territori ynë”. Territori rus përbën 53% të vijës bregdetare të Arktikut. Rusia ka rritur gjithashtu investimet e saj u shtarake në rajon: që nga viti 2007 të paktën 50 posta u shtarake të epokës sovjetike janë rihapur. Por shtetet e tjera të Arktikut i shohin gjërat ndryshe, transmeton lexo.com.al.
Në 2018, NATO dërgoi një aeroplanmbajtës në Rrethin Arktik për herë të parë në 27 vjet. Vitin e kaluar, anijet l uftarake britanike dhe amerikane hynë në Detin Barents, në veri të Norvegjisë dhe afër bazave kryesore detare të Rusisë, për herë të parë që nga vitet 1980. Vitin e ardhshëm Norvegjia do të kryejë stërvitjen e saj më të madhe u shtarake brenda Rrethit Arktik që nga L ufta e Ftohtë. Çfarë e shpjegon këtë rr ëmujë, dhe kush e kontrollon vërtet Arktikun?
Pjesa më e madhe e Arktikut është akull ose ujë. Gjithnjë e më shumë është kjo e fundit: vitin e kaluar mbulesa e akullit ra afër nivelit më të ulët të regjistruar. Mbulesa minimale në vitin 2020 ishte pothuajse 1 milion milje katrorë më e vogël se minimumi mesatar midis 1981 dhe 2010. Andreas Osthagen i Institutit Fridtjof Nansen pranë Oslo thotë se “Interesi i vendeve në këtë rajon erdhi për shkak të ndryshimit të klimës”. Shkrirja e akullit ka hapur një korridor transporti nga ngushtica e Beringut, midis Siberisë dhe Alaskës, deri në Detin Barents, transmeton lexo.com.al.
Itinerari mbetet i ngrirë deri në nëntë muaj çdo vit. Por në vitin 2020 më shumë se 1.000 anije mallrash bënë udhëtimin – 25% më shumë se vitin e kaluar. Rusia kontrollon rrugën, e cila kalon nëpër ujërat e saj territoriale dhe vendos një tarifë për kalimin. Por hapja e Rrugës së Detit të Veriut është një s hpatë me dy p resa për Rusinë. Akulli ishte b astioni që mbronte bregdetin e tij verior; z hdukja e tij e bën vendin më të prekshëm. Përpara një Samiti në Bruksel në 14 qershor, NATO tha që shkrirja e akullit “mund të çojë në t ensione të reja gjeopolitike”.
Shtetet e Arktikut po k onkurrojnë gjithashtu për të k ontrolluar shtratin e detit: shkrirja e akullit ka bërë që depozitat e mineraleve dhe fushat e naftës dhe gazit të jenë më të arritshme. Për të hedhur një pretendim përtej ujërave të tyre territoriale, të cilat shtrihen në 12 milje detare nga bregu, vendet duhet të provojnë se shtrati i detit është një zgjatim i shelfit të tyre kontinental – pjesë e të njëjtës masë toke me territorin e tyre. Gjeologjia është subjektive: Kanadaja, Danimarka dhe Rusia pretendojnë të gjithë Lomonosov Ridge, një varg malor nënujor që kalon nën Polin e Veriut. Disa vende kanë shkuar në e kstreme për të provuar qëndrimin e tyre, transmeton lexo.com.al.
Në vitin 2007 një nëndetëse ruse mbolli një flamur trikolor titani në fund të detit nën shtyllë. Në vitin 2013 Kanadaja lëshoi një pasaportë për Father Christmas. Gjeste të tilla mund të duken me mendje të l ehtë, por krahas aktivitetit të shtuar u shtarak ato përbëjnë një përpjekje të vërtetë nga qeveritë për të hedhur baza për pretendimet e tyre. Tani për tani, Rusia ka dorën më të lartë. Por ndërsa akulli tkurret, interesi i vendeve të tjera për Arktikun vetëm sa do të rritet./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
