Mëngjesin e së mërkurës së kaluar, një avion privat Hawker 800XP u ngrit nga aeroporti Ataturk, Stamboll, duke u nisur nga lindja mbi Detin e Zi dhe hyri në hapësirën ajrore ruse mbi Soçi. Ndërkohë, në afërsi të qytetit Mineralnye Vody, avioni fiku gjurmuesin e fluturimit. Atë mbrëmje, i njëjti aeroplan u nis nga aeroporti Vnukovo i Moskës dhe u kthye në Stamboll. Në bord ishte Roman Abramovich, oligarku dhe ish-pronar i FC Chelsea, i cili ka qenë i dërguari jozyrtar i Presidentit Putin në bisedimet me Ukrainën. Abramovich u takua me Putinin në Moskë, ndërsa thuhet se i ka paraqitur atij një shënim të shkruar me dorë nga presidenti Zelensky, duke përshkruar kushtet me të cilat Ukraina do të konsideronte të pranonte për t’i dhënë fund luftës një-mujore. Përgjigja fillestare e Putinit ishte e qartë: “Thuaji atij se do t’i godas”.
Në Stamboll, Abramovich takoi Rustem Umerov, një tetar i Krimesë dhe anëtar i parlamentit ukrainas, për të diskutuar takimin me Putinin. The Times ka mësuar se Umerov, një ish-biznesmen që flet turqisht dhe rusisht, është përfaqësuesi i Kievit në negociatat mes dy vendeve. Ata kanë mbajtur një sërë takimesh në hotele me pesë yje në Stamboll, të koordinuara nga Ibrahim Kalin, zëdhënësi i Presidentit Erdogan. Pavarësisht përgjigjes së Putinit ndaj notës së Zelenskyt, thuhet se po bëhet përparim në bisedime, duke ofruar shpresën për një marrëveshje paqeje të lëkundur në Ukrainë dhe një fitore të madhe diplomatike për Turqinë.
Bisedimet ballë për ballë midis përfaqësuesve ukrainas dhe rusë do të rifillojnë këtë javë. Fundjavën e kaluar Kalin i tha gazetës turke ‘Hurriyet’ se palët ishin “afër marrëveshjes” për çështjet kryesore, duke përfshirë garancinë që Ukraina nuk do të anëtarësohet në NATO, çmilitarizimin dhe statusin e mbrojtur të gjuhës ruse. Pika e bllokimit është fati i Krimesë, i aneksuar nga Rusia në 2014, dhe rajoni i Ukrainës lindore i njohur si Donbas. Kalin, një nga figurat më me ndikim dhe me përvojë të politikës së jashtme në qeverinë turke, është përfshirë në formulimin e një propozimi që Krimea dhe Donbasi të mbahen nga Moska nën një qira afatgjatë, të ngjashme me kontrollin e Britanisë mbi Hong Kongun nga 1898 deri në 1997, ku në të ardhmen të vendoset një datë e mëvonshme. Përpara revolucionit të vitit 2014, Ukraina i kishte dhënë me qira Rusisë bazën detare të Detit të Zi në Sevastopol. Putini po shqyrton propozimin, por zemërimi i tij për dështimet ushtarake të Rusisë në Ukrainë dhe zemërimi personal ndaj Zelenskyt, ka të ngjarë ta bëjnë atë një partner më të mirë në çdo marrëveshje.
Mes të tjerash mësohet se Abramovich dhe Umerov kanë vizituar gjithashtu Kievin, ku oligarku u takua me Zelenskyn. Abramovich ka udhëtuar me avionë privatë që kanë kaluar nëpër kryeqytetin polak Varshavë. Meqenëse avioni i tij privat është nën sanksionet e BE-së, ai ka fluturuar me një avion të regjistruar në një kompani turke.
Abramovich, i cili fitoi pasurinë e tij prej 5.5 miliardë paund pas privatizimit post-sovjetik dhe shërbeu si guvernator i provincës së largët lindore të Chukotka nga viti 2000 deri në 2008, në fillim të presidencës së Putinit, fillimisht duket se ka qenë i motivuar nga interesi vetjak. Oligarkët e Rusisë zënë një pozicion të pasigurt, të vetëdijshëm se pasuria dhe liria e tyre varen nga teka e Putinit. Më shumë se njëzet oligarkë janë aktualisht në Turqi, ku shtetësia mund të blihet me një blerje prone prej 250,000 dollarësh. Abramovich ka ankoruar dy jahtet e tij në Bodrum, ku u pritën nga protestuesit ukrainas. Ndërsa maniati është sanksionuar nga Britania dhe Bashkimi Evropian, Turqia nuk ka vendosur asnjë masë të sajën. Por që kur ishte dëshmitar i efekteve të luftës në Kiev, ai është vërtet i vendosur të ndihmojë për t’i dhënë fund konfliktit që ka marrë dhjetëra mijëra jetë dhe ka shkatërruar qytetet e Ukrainës, thanë burimet. Nëna e Abramovich, Irina ka lindur në Ukrainë dhe vajza e tij, Sofia, ka kundërshtuar hapur pushtimin rus.
Negociatat në prapaskenë midis Abramovich dhe Umerov u zhvilluan paralelisht me një samit tjetër të organizuar nga Turqia, një takim i shumëpërfolur midis Sergey Lavrov dhe Dmytro Kuleba, ministrat e Jashtëm rus dhe ukrainas, në Antalia më 10 mars, i mbikëqyrur nga Mevlut Cavusoglu, ministri i Jashtëm turk. Megjithatë, në atë takim nuk u bë asnjë përparim dhe u duk se përpjekjet e Turqisë për të vepruar si ndërmjetës në konflikt kishin dështuar. Turqia, një anëtare e NATO-s, ka lidhje të forta me Rusinë, të përqendruara në marrëdhëniet personale të Erdoganit me Putinin. Ata janë afruar më shumë gjatë pesë viteve të fundit, pasi marrëdhënia e Erdoganit me aleatët perëndimorë ishte e rrethuar nga mosmarrëveshjet. Në vitin 2017, Turqia bleu sistemin rus të mbrojtjes raketore S-400, për hidhërimin e SHBA-ve dhe në vitin 2020 u ndez një tubacion i ri gazi midis dy vendeve. Megjithatë, Turqia dhe Rusia mbështesin gjithashtu palët kundërshtare në konfliktet në Siri, Libi dhe Kaukaz, dhe janë rivalë historikë në rajonin e Detit të Zi. Putini ka shkaktuar më parë dëme të mëdha në ekonominë turke përmes embargove mbi importet bujqësore dhe fluturimet çarter në destinacionet turke të pushimeve, duke e lënë Turqinë në një pozitë të pasigurt dhe hezituese për të marrë masa të mëtejshme kundër Moskës.
Në Ukrainë, Turqia mbështet Kievin dhe ka ofruar drone Bayraktar për forcat e armatosura ukrainase edhe pse ajo heziton të sigurojë më shumë armatime. Interesi kryesor i Ankarasë në Ukrainë janë tetarët e Krimesë, të cilët ndajnë lidhje gjuhësore dhe kulturore me Turqinë, si dhe lidhje të forta me shtetin turk. Tetarët ishin ndër kundërshtarët më të hapur të aneksimit të gadishullit nga Putini në vitin 2014. Dhjetra janë arrestuar në mbledhjet e FSB-së në Krime që atëherë. Moska i akuzon ata për lidhje me grupet e ndaluara islamike, megjithëse shumica duket se janë shënjestruar për shkak të kundërshtimit të tyre ndaj Putinit. Konflikti i ka ofruar Erdoganit një mundësi për të ndërtuar ura me SHBA-në dhe BE-në dhe për ta vendosur atë në një pozicion të spikatur diplomatik pas disa vitesh izolimi. Megjithatë, ai nuk zhvilloi bisedime kokë më kokë me Presidentin Biden në samitin e NATO-s që u mbajt javën e kaluar, siç ishte sugjeruar. Shtetet e Bashkuara kanë frenuar gjithashtu sanksionimin ndaj Abramovich, ndoshta për shkak të rolit të tij në negociata. Ëall Street Journal raportoi se Zelensky i kishte kërkuar Bidenit të vononte vendosjen e një liste sanksionesh tashmë të përgatitura kundër Abramovich. The Times iu drejtua zyrave të Abramovich, Umerov dhe Kalin për koment, por askush nuk është përgjigjur.
Përshtati në shqip BalkanWeb
