Profesori amerikan Andrew Latham beson se termi “konkurrencë midis fuqive të mëdha” është rishfaqur në dhjetë vitet e fundit, pasi u bë një frazë e vdekur që la në qarkullim fjalorin e metaforave gjeopolitike, por u kthye dhe filloi të ndjekë vendimmarrësit në Uashington.
Latham shkruan në një artikull në gazetën amerikane The Hill se ekzistonte një besim se pas përfundimit të Luftës së Ftohtë dhe konkurrencës ideologjike bipolare të asaj periudhe, e cila përfundoi me sovranitetin unipolar të Shteteve të Bashkuara të Amerikës mbi botën, koncepti i konkurrencës midis fuqive të mëdha ishte bërë një gjë e së kaluarës.
“Dituria konvencionale” në epokën moderne
Megjithatë, koncepti është kthyer në plan të parë që nga rënia e neoliberalizmit, me studiues dhe politikanë që e përdorin atë në përpjekje për të kuptuar rendin bashkëkohor botëror, thuhet në artikull.
Pavarësisht pikëpamjeve të ndryshme se si rikthimi i konkurrencës për sovranitetin botëror ndikon në politikën e jashtme amerikane, Latham, profesor i marrëdhënieve ndërkombëtare në Macalester College në Minesota, beson se është një fakt i pamohueshëm që kjo konkurrencë e fuqive të mëdha shfaqet si “konvencionale” në epokën moderne dhe se ajo formëson dhe drejton diskursin gjeopolitik zyrtar dhe publik në SHBA dhe jashtë saj.
Profesori dhe shkrimtari amerikan, Ali Wyne, në librin e botuar së fundmi “Mundësia e Fuqisë së Madhe të Amerikës: Si Konkurrenca Strategjike mund të rigjallërojë politikën e jashtme të SHBA”, paralajmëron për rreziqet e asaj që ai e quan “konkurrencë e pakufizuar” midis fuqive të mëdha.
Ai beson se është e gabuar të krahasohet kuadri që tani rregullon konkurrencën e fuqive të mëdha me kornizën që dominoi gjatë Luftës së Ftohtë.
Ai gjithashtu beson se krahasimet mes konfliktit aktual dhe asaj që ndodhi gjatë Luftës së Ftohtë po fitojnë vrull në prapaskenat e institucioneve që merren me politikën e jashtme amerikane.
Qëndrimi ndërkombëtar dhe shmangia e unilateralizmit
Ai vazhdon duke thënë se trajtimi i momentit aktual si i ngjashëm me epokën e Luftës së Ftohtë ushqen frikën gjeopolitike të Amerikës dhe e shtyn Uashingtonin të miratojë një strategji të madhe që është e paqëndrueshme, e gjitha me qëllim zbutjen e kësaj frike, e cila provokon reagime si nga miqtë ashtu edhe nga armiqtë dhe kërcënon pozicionin e SHBA-së në botë.
Wyne arrin në përfundimin se është në interesin e SHBA-së që të mbajë një qëndrim më të përmbajtur ndërkombëtar, duke shmangur unilateralizmin, dhe në vend të kësaj të mbështetet te aleatët dhe partnerët për të ruajtur ekuilibrin rajonal, përveç krijimit të kushteve për reforma të brendshme.
Autori i artikullit, Andrew Latham, komenton se Wyne bëri të njëjtin gabim kur arriti në përfundimin në fund të librit se “hyrja në një epokë të re të rivalitetit të fuqive të mëdha është një mundësi për SHBA-në jo vetëm për të rindërtuar, por edhe për të ndërtuar një rend të ri botëror, të aftë për t’iu përgjigjur shumë sfidave aktuale”.
Ai mendon se ajo që ka arritur Wyne është një përfundim i pazakontë dhe bie ndesh me atë që fokusohet në librin e tij kur thekson se është e gabuar të bëhen krahasime midis epokës së Luftës së Ftohtë dhe momentit aktual.
“Rënia minon tërheqjen e shembullit amerikan”
Wyne e përfundon artikullin duke tërhequr vëmendjen mbi atë që ai e sheh si një ndryshim të madh midis situatës unike që i lejoi SHBA në 1945 të rindërtonte rendin global në një mënyrë që pasqyronte vlerat e saj dhe t’i shërbente interesave të saj.
Dy sfida qëndrojnë në rrugën e arritjes së këtij qëllimi: situata aktuale në vend, i cili përballet me shumë sfida të brendshme dhe të jashtme, duke përfshirë “kolapsin e brendshëm, i cili minon tërheqjen e shembullit amerikan”, dhe një strategji e madhe e bazuar në konkurrencën me të tjerët, fuqitë e mëdha, e cila është shumë ambicioze dhe shumë reaktive për të udhëhequr ndonjë projekt pozitiv që synon rindërtimin.
