Me rritjen e kostos së importeve të energjisë në mbarë botën dhe me krizën klimatike që po bën kërdinë, interesi për energjinë bërthamore është në rritje ndërsa vendet përpiqen të gjejnë burime alternative, shkruan agjencia franceze e lajmeve AFP.
Investimet në energjinë bërthamore janë zvogëluar që nga fatkeqësia e Fukushimës në Japoni në vitin 2011, aksidenti më i keq bërthamor në botë që nga Çernobili 25 vjet më parë, pasi frika për sigurinë e saj është rritur.
Megjithatë, pas pushtimit të Ukrainës nga Moska në shkurt dhe presionit që rezultoi mbi furnizimet me energji dhe përpjekjeve të Evropës për të ndaluar varësinë nga nafta dhe gazi rus, batica tani po kthehet në favor të energjisë bërthamore.
Qeveritë përballen me vendime të vështira me rritjen e faturave të gazit dhe energjisë elektrike dhe burimeve të pakta që kërcënojnë të shkaktojnë vuajtje të mëdha këtë dimër.
Disa ekspertë argumentojnë se energjia bërthamore nuk duhet të konsiderohet si një opsion, por të tjerë argumentojnë se, me kaq shumë kriza, ajo duhet të mbetet pjesë e “shportës së energjisë” botërore.
Energjia bërthamore përdoret aktualisht nga 32 vende
Një nga vendet që rimendon energjinë bërthamore është Japonia, ku një aksident i vitit 2011 shkaktoi mbylljen e shumë reaktorëve bërthamorë për shkak të shqetësimeve të sigurisë.
Këtë javë, kryeministri japonez Fumio Kishida bëri thirrje për ringjalljen e industrisë bërthamore të vendit dhe ndërtimin e objekteve të reja bërthamore.
Vende të tjera që donin të largoheshin nga energjia bërthamore i pezulluan këto plane – të paktën në afat të shkurtër.
Më pak se një muaj pas fillimit të sulmit rus ndaj Ukrainës, Belgjika ka vonuar planin e saj për të hequr gradualisht energjinë bërthamore në 2025 me një dekadë.
Ndërsa energjia bërthamore, e përdorur aktualisht në 32 vende, siguron 10 për qind të prodhimit të energjisë elektrike në botë, Agjencia Ndërkombëtare e Energjisë Atomike (IAEA) rriti parashikimet e saj në shtator për herë të parë që nga fatkeqësia e vitit 2011.
IAEA tani pret që kapaciteti i instaluar të dyfishohet deri në vitin 2050, sipas skenarit më të mirë.
Dhe Gjermania po i kthehet energjisë bërthamore
Edhe në Gjermani, ekonominë më të madhe të Evropës, mbështetja në energjinë bërthamore nuk është më një temë tabu pasi kriza energjetike rindez debatin mbi mbylljen e tre termocentraleve të fundit bërthamore të vendit deri në fund të vitit 2022.
Berlini tha muajin e kaluar se do të priste për rezultatin e një “testi stresi” të rrjetit kombëtar të energjisë përpara se të vendoste nëse do t’i përmbahej largimit.
Gerald Neubauer, një ekspert i klimës dhe energjisë në Greenpeace Gjermani, tha se kthimi në energjinë bërthamore “nuk është një zgjidhje për krizën energjetike”.
Ai beson se energjia bërthamore do të kishte efikasitet “të kufizuar” në zëvendësimin e gazit rus, pasi në Gjermani kryesisht “përdoret për ngrohje” dhe jo për prodhimin e energjisë elektrike.
“Reaktorët do të kursenin vetëm gazin e përdorur për energji elektrike, më pak se një përqind e konsumit të gazit do të kursehej,” shtoi Neubauer.
Sipas Nicolas Berghmans, një ekspert i energjisë dhe klimës në grupin e ekspertëve IDDRI, përdorimi më i gjerë i energjisë bërthamore “mund të ndihmojë”.
“Evropa është në një situatë shumë të ndryshme energjetike, me disa kriza që mbivendosen: problemi i furnizimit me gaz rus, thatësira që uli kapacitetin e digave, prodhimi i dobët i centraleve bërthamore franceze… kështu që të gjitha levat janë të rëndësishme”, tha ai.
Lobi pro bërthamor thotë se është një nga opsionet më të mira në botë për shmangien e ndryshimeve klimatike pasi nuk lëshon direkt dioksid karboni.
Në fakt, energjia bërthamore përbën një pjesë më të madhe të shportës së energjisë në botë në shumicën e skenarëve të paraqitur nga IPCC, paneli i ekspertëve të klimës i OKB-së që punon për të zbutur krizën globale të klimës.
Ndërsa nevoja për energji elektrike rritet, disa vende kanë shprehur dëshirën për të zhvilluar infrastrukturën bërthamore, duke përfshirë Kinën – e cila tashmë ka numrin më të madh të reaktorëve – si dhe Republikën Çeke, Indinë dhe Poloninë, pasi energjia bërthamore ofron një alternativë ndaj qymyrit.
Në mënyrë të ngjashme, Britania e Madhe, Franca dhe Holanda kanë ambicie të ngjashme, madje edhe Shtetet e Bashkuara të Amerikës, ku plani i investimeve i Presidentit Joseph Biden inkurajon zhvillimin e sektorit.
Ekspertët e IPCC-së e dinë se zhvillimi i energjisë bërthamore “mund të kufizohet nga preferencat shoqërore” pasi tema ende ndan publikun mbi rrezikun e aksidenteve katastrofike dhe çështjen ende të pazgjidhur të asgjësimit të sigurt të mbetjeve radioaktive.
Disa vende, si Zelanda e Re, e kundërshtojnë energjinë bërthamore dhe kjo çështje po debatohet ashpër edhe në Bashkimin Evropian – nëse ajo duhet të përfshihet në listën e energjisë “të gjelbër”.
Muajin e kaluar, Parlamenti Evropian miratoi një propozim të diskutueshëm për të etiketuar investimet në gaz dhe energjinë bërthamore si financim të qëndrueshëm.
Probleme të tjera që lidhen me infrastrukturën bërthamore janë kontrolli i kostos dhe kohëzgjatja e ndërtimit.
“Ne po flasim për zgjidhje afatmesme që nuk do të zgjidhin tensionet në treg, sepse ato do të arrijnë shumë vonë për të zgjidhur krizën klimatike,” tha Berghmans, duke sugjeruar një fokus në sektorin “dinamik” të energjisë së rinovueshme që mund të ndihmojë menjëherë. /tesheshi.com/
