Si ato egjiptianet, por me më pak histori.
Si ato të Meksikës, por me më pak mister.
Si ajo e Louvre-it, por jo aq e bukur.
E parë nga lart, Piramida e Tiranës ka formën e shqiponjës së madhe dykrenore që “feston” flamurin shqiptar.
E parë nga poshtë, ka formën e një zigurati të vogël që humbet në qendër të bregut të lumit, Lana.
E parë sot, është kujtimi i rëndë i një diktatori dhe iluzioneve të tij.
“Monumenti i fundit evropian i epokës komuniste”, thotë Leon Çika, një nga kuratorët e muzeut, i cili u ngrit vetëm një vit para rënies së Murit të Berlinit.
Sot emri zyrtar do të ishte “Qendra e Kongresit Pjetër Arbnori”, por askush nuk e ka quajtur kështu edhe sepse askush nuk e di më kush ishte konstitucionalisti Arbnori.
Ndërsa të gjithë e mbajnë mend shumë mirë se çfarë përfaqëson eko-përbindëshi prej mermeri që zbukuron bulevardin Dëshmorët e Kombit.
Piramida është pjesa e fundit e mbetur e stalinizmit-maoizmit shqiptar.
Prej xhami, 12 mijë metra katrorë kontejnerë të grumbulluar dhe një beton rrëshkitës.
Që pas kaq shumë polemikash e diskutimesh — “duhet prishur, është simbol i komunizmit!”, “duhet shpëtuar, është një ikonë e shekullit të XX!” – më në fund u vendos që ta linin aty ku ishte.
Dhe për t’u shndërruar, nga ai mauzoleum kolektivizimi që ishte, në një vend të shenjtë të globalizimit që do të vijë.
“Është një vepër arkitekturore që nuk e ka shoqen”, thotë kryebashkiaku Erion Veliaj.
Pemë, shkallë lëvizëse, shatërvanë, shumë xham që i jep dritë.
“Do ta bëjmë një qendër trajnimi për të rinjtë. Për të mësuar robotikë, animacion, softuer. Sepse Tirana do të duhet të bëhet qyteti i Big Data-s, i fëmijëve që flasin Java, i start-up-eve të IT-së. Ne duam të jemi Tel Avivi i Ballkanit”.
Piramida është atje që nga viti 1988.
Që kur diktatori më paranojak dhe i çmendur i Evropës Lindore ua la trashëgim atë njerëzve më të izoluar dhe më të goditur përtej Perdes së Hekurt.
Pak para vdekjes së tij, Enver Hoxha ngarkoi të bijën dhe dhëndrin e tij, arkitektë, për të kryer punën.
U deshën tre vjet për ta inauguruar atë.
Në atë Shqipëri të shkëputur nga bota, askush nuk u befasua shumë nga një megalomani e tillë.
Dhe gjithsesi, askush nuk tha asnjë fjalë: ishte një regjim që në dyzet vjet i kishte mbyllur gojën gjashtë mijë disidentëve, duke i varur ata.
Dhe sa për çmenduri, ai i ngriti statuja Hoxhës dhe kishte ndërtuar tashmë 750 mijë bunkerë pothuajse kudo, për t’u mbrojtur kundër pushtimeve shumë të pamundura sovjetike, kineze, italiane…
Ishte një Tiranë pa makina ku kryesisht kalonin karrocat e gomarëve përgjatë rrugës së dëshmorëve.
Xhamitë u mbyllën sepse ateizmi ishte shteti dhe Çarshija e mrekullueshme, tregu i lashtë osman, ishte rrafshuar me tokë, sepse tregu ishte një murtaja perëndimore.
Me rënien e komunizmit, ishte një mrekulli nëse Piramida e Hoxhës nuk do të merrej me kazma: e grabitur dhe e boshatisur.
Gjatë dekadave, Piramida mbeti e braktisur për fate të ndryshme.
Fëmijët filluan të përdorin muret tatëpjetë për skateboarding.
Më pas erdhën “tutorët”, për të shfrytëzuar sallat e errëta për një klub nate me emrin e pashmangshëm, “The Mummy”.
Më pas radha ishte e forcave të NATO-s, me luftën e Kosovës, të cilat vendosën një komandë për monitorimin e refugjatëve.
Më në fund, një TV, studiot e një radioje, gradualisht hynë një numër i madh macesh dhe qensh endacakë.
I pari që donte ta prishte ishte Sali Berisha, ish-presidenti i përjetshëm.
I pari që e mbrojti ishte Edi Rama, kryeministri aktual.
Dhe kur spekulimet me prona të paluajtshme filluan të na bëjnë një parlament të ri, një teatër kombëtar, kur sauditët dolën përpara për ta marrë atë me një çek prej njëqind milionë eurosh, ishte atëherë që shqiponja u rihap me krenari.
Krahët e saj ishin të gatshme për të mbrojtur të kaluarën e saj sado tragjike: grupe në Facebook, peticione, protesta.
Tani, ideja e fundit: në këtë verë të Shqipërisë së rizbuluar, një destinacion për turistët me kosto të ulët dhe kryeministrat me pushime, pse të mos e bëjmë sarkofagun e Hoxhës një mundësi rilindjeje?
Perifrazimi i Napoleonit: Shqiptarë, dyzet vjet histori po ju shikojnë nga maja e kësaj piramide.
Sigurohuni që t’i bëni gjërat siç duhet.
Marrë nga “Corriere Della Sera”, përshtatur për Albanian Post
