Dikur, diplomatët rusë ishin një pjesë kyçe e strategjisë së politikës së jashtme të Presidentit Vladimir Putin.
Por tani gjithçka ka ndryshuar.
Në vitet që çuan në pushtimin e plotë të Ukrainës nga Rusia, diplomatët humbën autoritetin e tyre, roli i tyre u reduktua: në përçues të jehonës së retorikës agresive të Kremlinit.
“BBC” ka realizuar një artikull rreth kësaj teme duke pyetur ish-diplomatë, si dhe ish-të brendshëm të Kremlinit dhe Shtëpisë së Bardhë.
Pyetja: Si u shkatërrua diplomacia ruse?
Më poshtë artikulli i plotë i përshtatur për Albanian Post
Në tetor 2021, nënsekretarja amerikane e shtetit, Victoria Nuland, shkoi në një takim në ministrinë e Jashtme ruse në Moskë.
Njeriu përballë tryezës ishte zëvendësministri i Jashtëm i Rusisë, Sergei Ryabkov, të cilin Nuland e njihte prej dekadash dhe gjithmonë kishte shkuar mirë.
Homologët amerikanë të Rybakov e panë atë si një negociator praktik dhe të qetë – dikë me të cilin mund të bisedonin edhe pse marrëdhëniet e dy vendeve ishin prishur.
Këtë herë gjërat ishin ndryshe.
Ryabkov lexoi qëndrimin zyrtar të Moskës nga një copë letër dhe i rezistoi përpjekjeve të Nuland për të nisur një diskutim.
Nuland ishte e shokuar, sipas dy personave që diskutuan incidentin me të.
Ajo e përshkroi Ryabkov dhe një nga kolegët e tij si “robotë me letra”.
Dhe jashtë dhomës së negociatave, diplomatët rusë po përdornin gjuhë gjithnjë e më jodiplomatike.
“Ne i pështyjmë sanksionet perëndimore”.
“Më lejoni të flas. Përndryshe, ju do të dëgjoni vërtet se çfarë janë të afta të bëjnë raketat ruse Grad”.
Këto janë të gjitha citate nga njerëz në poste autoriteti në Ministrinë e Punëve të Jashtme ruse në vitet e fundit.
Mund të jetë e vështirë të imagjinohet tani, por vetë Putin-i i tha “BBC-së” në vitin 2000 se “Rusia është e gatshme të bashkëpunojë me NATO-n deri në hyrjen në aleancë”.
“Nuk mund ta imagjinoj vendin tim të izoluar nga Evropa”, shtoi ai.
Në atë kohë, në fillim të presidencës së tij, Putin ishte i etur për të ndërtuar lidhje me Perëndimin, tha një ish-zyrtar i lartë i Kremlinit për “BBC”.
Diplomatët rusë ishin një pjesë kyçe e ekipit të Putinit, duke ndihmuar në zgjidhjen e mosmarrëveshjeve territoriale me Kinën dhe Norvegjinë, duke udhëhequr bisedimet për një bashkëpunim më të thellë me vendet evropiane dhe duke siguruar një tranzicion paqësor pas një revolucioni në Gjeorgji.
“Por ndërsa Putini u bë më i fuqishëm dhe më me përvojë, ai u bë gjithnjë e më i bindur se i kishte të gjitha përgjigjet dhe se diplomatët ishin të panevojshëm”, thotë Alexander Gabuev, drejtori i Qendrës Eurasia të Rusisë Carnegie, i cili jeton në mërgim në Berlin.
Sinjali i parë se një Luftë e re e Ftohtë po fillonte erdhi në vitin 2007 me një fjalim që Putin mbajti në Konferencën e Sigurisë në Mynih.
Në një fjalim 30-minutësh, ai akuzoi vendet perëndimore se po përpiqen të ndërtojnë një botë unipolare.
Diplomatët rusë ndoqën shembullin e tij.
Një vit më vonë, kur Rusia pushtoi Gjeorgjinë, ministri i Jashtëm i Moskës, Sergei Lavrov thuhet se iu drejtua homologut të tij në Mbretërinë e Bashkuar, David Miliband, duke e pyetur se “kush je ti që më jep leksione?”
Zyrtarët perëndimorë ende mendonin se ia vlente të përpiqeshin të punonin me Rusinë.
Në vitin 2009, Lavrov dhe Sekretarja e atëhershme e Shtetit e SHBA-ve, Hillary Clinton, shtypën një buton gjigant të kuq “rivendosje” dhe të dy vendet dukej se po ndërtonin bashkëpunim – veçanërisht për çështjet e sigurisë.
“Por shpejt u bë e qartë për zyrtarët amerikanë se homologët e tyre rusë thjesht po tregonin pikëpamjet në rritje anti-perëndimore të Putinit”, thotë Ben Rhodes, zëvendës këshilltar për sigurinë kombëtare i ish-presidentit amerikan, Barack Obama.
Rhodes kujton presidentin Obama duke ngrënë mëngjes me Putin në vitin 2009, i shoqëruar nga një orkestër popullore.
Ai thotë se Putin ishte më i interesuar të paraqiste pikëpamjen e tij për botën sesa të diskutonte bashkëpunimin dhe se udhëheqësi rus fajësoi paraardhësin e Obamës, George W Bush, për tradhtinë e Rusisë.
Ndërsa Pranvera Arabe, përfshirja e SHBA-ve në Libi dhe protestat ruse në rrugë u shpalosën në 2011 dhe 2012, Putin vendosi që diplomacia nuk do ta çonte askund.
“Për disa çështje – veçanërisht Ukrainën – nuk e kuptova se diplomatët kishin fare ndikim”, thotë Rhodes.
Si shembull, kur Lavrov, ministër i Jashtëm, u emërua gati 20 vjet më parë, ai kishte një “perspektivë ndërkombëtare dhe pozicionin e tij”, tha një ish-zyrtar i lartë i Kremlinit për “BBC”.
Kremlini konsultohej me të edhe kur e dinte se ai mund të kishte një pikëpamje të ndryshme nga Putin, thotë Gabuev.
Por kur trupat u dërguan në Ukrainë në vitin 2022, Lavrov e mori vesh vetëm disa orë para fillimit të luftës, sipas një raporti në “Financial Times”.
Andrei Kelin, ambasadori i Moskës në Britaninë e Madhe, hedh poshtë idenë se diplomatët rusë kanë humbur ndikimin e tyre.
Ai ka punuar në marrëdhëniet me vendet perëndimore gjatë gjithë karrierës së tij diplomatike.
Në një intervistë për “BBC”, ai refuzoi të pranonte se Moska apo diplomatë individualë mbajnë ndonjë përgjegjësi për rënien e marrëdhënieve me Perëndimin.
“Nuk jemi ne ata që bëjmë shkatërrimin”, tha ai.
“Ne kemi probleme me regjimin e Kievit. Nuk mund të bëjmë asgjë për këtë”.
Ndërsa zyrtarët e politikës së jashtme u bënë gjithnjë e më pak me ndikim, ata e kthyen vëmendjen e tyre përsëri te Rusia.
Maria Zakharova, e cila u bë zëdhënëse e ministrisë në vitin 2015, është një simbol i këtij kapitulli të ri.
“Para saj, diplomatët silleshin si diplomatë, duke folur me shprehje të rafinuara”, thotë ish-zyrtari i ministrisë së Jashtme, Boris Bondarev, i cili dha dorëheqjen në shenjë proteste për luftën.
Por me ardhjen e Zakharova-s, njoftimet e ministrisë së Jashtme u bënë një spektakël.
Zakharova shpesh u bërtiste gazetarëve që i bënin pyetje të vështira dhe iu përgjigjën kritikave nga vendet e tjera me ofendime.
Në të njëjtën mënyrë po shkonin edhe kolegët e saj diplomatikë.
Bondarev, i cili dikur punonte për misionin e Moskës në OKB në Gjenevë, kujton një takim ku Rusia bllokoi të gjitha iniciativat e propozuara, duke nxitur kolegët nga Zvicra të ankohen.
Kjo qasje kishte për qëllim t’u bënte përshtypje rusëve në shtëpi, thotë Gabuev, analist i politikës së jashtme.
Mesazhi tipik, sipas tij, do të ishte diçka e tillë: Ne i vendosëm në vështirësi ata! Ne mbrojtëm heroikisht interesat ruse dhe perëndimorët nuk mundën të bënin asgjë dhe u tërhoqën!”
Bondarev kujton një darkë në Gjenevë në janar 2022, kur Ryabkov, nga ministria e jashtme, u takua me zyrtarë amerikanë.
Zëvendës Sekretarja e Parë e Shtetit e SHBA-ve, Wendy Sherman, shpresonte të shmangte pushtimin e Ukrainës përmes negociatave të orës 11.
“Ishte e tmerrshme”, thotë Bondarev.
“Amerikanët thanë: Le të negociojmë”.
Dhe në vend të kësaj, Ryabkov fillon të bërtasë.
“Ne kemi nevojë për Ukrainën! Ne nuk do të shkojmë askund pa Ukrainën! Merrni të gjitha gjërat tuaja dhe kthehuni në kufijtë e vitit 1997! Sherman është një zonjë e hekurt, por mendoj se edhe nofulla i ra nga kjo”.
Duhet theksuar se vitet e fundit toni diplomatik ka ndryshuar edhe në vende të tjera, ndonëse në një shkallë më të vogël.
Disa vite më parë, përfaqësuesi i Japonisë për të drejtat e njeriut në OKB, Hideaki Ueda, kërkoi që kolegët e huaj të “heshtin” në një takim.
Gavin Williamson përdori të njëjtat fjalë kundër Rusisë kur ishte sekretar i mbrojtjes i Mbretërisë së Bashkuar.
Shumica e njerëzve me të cilët foli “BBC” mendojnë se është shumë e pamundur.
Zakonisht, 95% e punës së diplomatëve janë “takime jozyrtare dhe pirja e kafesë”, shpjegon Bondarev.
Kontakte të tilla kanë rënë shumë, thotë ai – nuk ka më shumë për të folur.
