Presidenti i sapozgjedhur i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump do të betohet për një mandat të dytë sot, këtë herë si presidenti i 47-të i SHBA-së. Si Trump ashtu edhe zëvendëspresidenti i sapozgjedhur JD Vance, janë vendosur të bëjnë betimin dhe të fillojnë një administratë të re mes një dite të gjatë festimesh që do të përfshijnë shfaqje muzikore dhe një paradë.
Megjithatë, ndryshe nga inaugurimet tradicionale të presidentëve amerikanë, kjo do të përfshijë një mori liderësh të huaj, duke përfshirë aleatët e ngushtë të Trump dhe madje disa nga rivalët e tij. Të paktën shtatë krerë shtetesh dhe dy ish-udhëheqës janë ftuar. Sipas Reuters, në total priten rreth 500,000 të ftuar.
Çfarë është ndryshe nga ky inaugurim? Presidenti i zgjedhur Trump po thyen traditën amerikane për këtë ngjarje. Zakonisht, inaugurimet presidenciale janë një çështje e brendshme: presidenti dhe zëvendëspresidenti bëjnë betimin me zyrtarë amerikanë, krerët e kaluar të shteteve dhe VIP-at e tjerë amerikanë të pranishëm në shkallët e ndërtesës së Kapitolit të SHBA. Publiku lejohet të shikojë nga mjediset përreth. Mirëpo, kjo ngjarje, e cila do të shoqërohet me një fjalim inaugurues, një paradë, shfaqje muzikore dhe ballo, do të jetë gjithashtu një çështje ndërkombëtare. Dhjetëra liderë botërorë, shumica prej tyre konservatorë dhe të krahut të djathtë, janë ftuar. Udhëheqësit e huaj zakonisht nuk marrin pjesë në inaugurimin presidencial të SHBA-së; Përkundrazi, diplomatë të tillë si ambasadorët e vendeve në SHBA, apo ministrat e jashtëm, veprojnë si përfaqësues.
Kush është i ftuar?
Disa krerë shtetesh, veçanërisht liderë të krahut të djathtë apo populistë të aleatëve me Trump, janë ftuar, por edhe disa nga rivalët e tij:
Presidenti i Argjentinës, Javier Milei ka konfirmuar pjesëmarrjen e tij. Trump dikur e përshëndeti liderin e ekstremit të djathtë si një njeri që mund ta “bëjë Argjentinën sërish të madhe” dhe, në dhjetor, mirëpriti Milei në rezidencën e tij Mar-a-Lago në Florida, sipas Al Jazeera. Presidenti kinez Xi Jinping: Trump e ftoi Xi-n në ceremoninë në dhjetor, një lëvizje që zëdhënësit e tij thonë se sinjalizon gatishmërinë e tij për të bashkëvepruar me homologun e tij kinez, edhe në mes të një lufte tregtare të afërt. Xi nuk do të marrë pjesë, megjithatë, zëvendëspresidenti Han Zheng.
Kryeministrja e Italisë Giorgia Meloni: Meloni, nga partia e ekstremit të djathtë Brothers of Italy, vizitoi Mar-a-Lago në janar. Zyra e saj thotë se ajo muns të marrë pjesë nëse programi i saj e lejon.
Kryeministri i Hungarisë Viktor Orban: Udhëheqësi populist Orban është një aleat i ngushtë i Trump, dhe ka thënë se beson se presidenti i zgjedhur do t’i japë fund luftës së Rusisë kundër Ukrainës. Ai nuk do të arrijë për shkak të plani tjetër, sipas mediave lokale. Kryeministri indian Narendra Modi: Modi dhe Trump kanë ndarë një “lidhje miqësie” që nga presidenca e parë e Trump. Pas fitores së tij në zgjedhje në dhjetor, Modi ishte ndër të parët që i telefonoi dhe uroi Trump. Ndërsa kryeministri nuk do të marrë pjesë, ministri i Jashtëm Subrahmanyam Jaishankar do ta përfaqësojë atë.
Presidenti i Ekuadorit, Daniel Noboa: Noboa e përshëndeti fitoren e Trump në dhjetor një fitore edhe për Amerikën Latine. Zyra e tij konfirmoi se ai do të ndalojë një fushatë rizgjedhjeje, për të udhëtuar në Uashington për inaugurimin. Presidenti i El Salvadorit, Nayib Bukele: Zyra e Bukeles nuk e ka konfirmuar ende pjesëmarrjen e tij. Djali i Trump, Donald Trump Jr, është mik me Bukelen dhe në korrik 2024, mori pjesë në inaugurimin e tij në San Salvador. Ish-presidenti brazilian Jair Bolsonaro: politikani i ekstremit të djathtë me nofkën “Trump of the Tropics” është ftuar, por nuk do të marrë pjesë sepse i ndalohet të udhëtojë. Pasaporta e tij u konfiskua nga Gjykata e Lartë e vendit mes disa hetimeve, duke përfshirë përpjekjet e supozuara për të përmbysur rezultatet e zgjedhjeve të përgjithshme të vitit 2022, të cilat ai i humbi.
Ish-kryeministri polak Mateusz Morawieck, i cili së fundmi u bë kreu i partisë së djathtë të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë në parlamentin e BE, do të marrë gjithashtu pjesë.
Kush nuk është i ftuar?
Kryeministri i Mbretërisë së Bashkuar Keir Starmer nuk është ftuar, konfirmoi zyra e tij të enjten. Megjithatë, politikani i ekstremit të djathtë, Nigel Farage i partisë Reform UK, është i ftuar dhe do të jetë i pranishëm.
Kryetarja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen dhe pjesa më e madhe e Bashkimit Evropian dhe anëtarëve të NATO-s (Organizata e Traktatit të Atlantikut të Veriut), të cilat kanë kryesisht qeveri centriste, janë injoruar.
Presidenti i Gjermanisë, Olaf Scholz, i cili drejton ekonominë më të madhe të BE-së, gjithashtu është shpërfillur. Megjithatë, një ftesë i është bërë Alice Weidel, udhëheqëse e partisë së ekstremit të djathtë Alternativa për Gjermaninë (AfD), e cila do të përfaqësohet nga bashkë-udhëheqësi Tino Chrupalla. Santiago Abascal, i cili drejton Partinë e krahut të djathtë spanjoll Vox, dhe Andre Ventura i partisë populiste të Portugalisë Chega, do të jenë gjithashtu atje. Presidenti francez Emmanuel Macron nuk ishte i ftuar, megjithëse Macron dhe Trump kanë marrëdhënie miqësore. Në vend të kësaj, politikani francez i ekstremit të djathtë Eric Zemmour i partisë Reconquest do të jetë i pranishëm.
Cilat vende të tjera kanë mbushur në mënyrë të ngjashme ceremonitë e betimit?
Vendet kanë tradita të ndryshme, por, në mënyrë tipike, inaugurimet janë një çështje e brendshme, megjithëse ato mund të përfshijnë liderë nga vendet fqinje. Sidoqoftë, në Indi, ceremonitë e betimit po bëhen gjithashtu më ekstravagante. Korrikun e kaluar, presidenti i Indisë, Narendra Modi kishte një listë të gjatë të të ftuarve për ceremoninë e tij të tretë të inaugurimit, e cila priti 9,000 të ftuar.
Ata përfshinin disa krerë shtetesh nga vendet fqinje të Oqeanit Indian, duke përfshirë Ranil Wickremesinghe të Shri Lankës dhe presidentin e Bangladeshit tashmë të rrëzuar, Sheikh Hasina.
Në mënyrë të ngjashme, presidenti i Turqisë Recep Tayyip Erdogan, i betuar gjithashtu për një mandat të tretë radhazi në qershor 2023, priti 34 liderë botërorë për festimet e tij madhështore. Ata përfshinin presidentin e Afrikës së Jugut, Cyril Ramaphosa, presidentin e Venezuelës, Nicolas Maduro dhe kryeministrin Viktor Orban të Hungarisë.
