Deputeti socialist Erion Braçe ka ngritur një shqetësim të fortë lidhur me çmimet e frutave dhe perimeve në tregjet e kryeqytetit, të cilat i cilëson si “stratosferike” dhe krejtësisht të pajustifikueshme për një periudhë të vitit kur këto produkte janë të sezonit.
Në një reagim të detajuar në rrjetet sociale, Braçe denoncon çmimet aktuale, duke përmendur konkretisht raste si domatet (110–130 lekë/kg), kastravecat (100–110 lekë/kg), specat (150 lekë/kg), qershitë (650–1000 lekë/kg) dhe shalqinin (60 lekë/kg), ndërkohë që ky i fundit, sipas tij, shitet në Divjakë për vetëm 23 lekë për kilogram. “Ky është një abuzim i pastër dhe skandaloz”, thekson ai.
Deputeti propozon një sërë masash për të ndalur spiralen e rritjes së çmimeve:
Shpërbërjen e Tregut Agroushqimor në Tiranë, që sipas tij është kthyer në një monopol abuziv përmes tarifave të larta që rëndojnë zinxhirin e shpërndarjes.
Krijimin e tregjeve publike për bujqit, ku fermerët të mund të shesin direkt prodhimin pa ndërmjetës abuzivë.
Barazimin e TVSH-së së brendshme, pasi skema aktuale e bën produktin final deri në 20% më të shtrenjtë.
Kontroll më rigoroz mbi qiratë e ambienteve tregtare, të cilat po ndikojnë drejtpërdrejt në çmimin final për konsumatorin.
Braçe shton se prodhimi bujqësor po pëson një zhvendosje të rrezikshme drejt serave, të cilat nuk janë të përshtatshme për ekstremet e motit – një çështje që kërkon riorientim të politikave bujqësore dhe kthim të vëmendjes drejt prodhimit në fusha.
Ai vë theksin gjithashtu te ndikimi gjithnjë e më i madh i ndryshimeve klimatike, që po sjellin pasoja të drejtpërdrejta mbi prodhimin dhe mbi vendosmërinë e fermerëve për të vazhduar aktivitetin e tyre.
“Ne nuk po merremi me ndryshimin e klimës dhe përshtatjen e prodhimit ndaj këtyre kushteve të reja. Dhe kjo neglizhencë paguhet – jo vetëm nga bujqit, por edhe nga konsumatorët, me çmime të padrejta në treg”, thekson Braçe.
Analizë: Çmimet e larta të ushqimeve si simptomë e një sistemi të deformuar
Reagimi i Braçes nuk është thjesht një kritikë e izoluar – është një pasqyrim i një problematike sistemike që ka rrënjë të thella dhe pasoja të mëdha sociale dhe ekonomike.
1. Zinxhiri i çmimeve dhe spekulimi me ndërmjetës
Në Shqipëri, tregtimi i produkteve bujqësore është i dominuar nga ndërmjetësit dhe tregjet e centralizuara, që shpesh veprojnë si monopole de facto. Ky model jo vetëm që dëmton fermerin, i cili shet me çmime shumë të ulëta, por edhe konsumatorin, i cili blen me çmime disa herë më të larta. Për shembull, shalqiri i shitur në Divjakë me 23 lekë/kg arrin në Tiranë me 60 lekë/kg – një rritje që nuk justifikohet as nga transporti, as nga magazinimi.
2. Dështimi i politikave bujqësore për tregje të drejta
Propozimi për hapjen e tregjeve publike për bujqit është një praktikë që ka dhënë rezultate pozitive në vende të tjera – duke reduktuar rolin e ndërmjetësve dhe duke garantuar akses më të lirë dhe të drejtpërdrejtë në treg. Mungesa e kësaj strukture në Shqipëri lejon abuzimin me çmime në mënyrë të pakontrolluar.
3. TVSH dhe barra fiskale e pabarabartë
Skema aktuale e TVSH-së, që aplikohet ndryshe përgjatë hallkave të zinxhirit tregtar, krijon jo vetëm konfuzion fiskal, por edhe një kosto të panevojshme mbi çmimin përfundimtar. Kjo nuk është një çështje teknike, por politike, që kërkon vullnet për të rishikuar një sistem të padrejtë dhe jofunksional.
4. Kostoja e qirave në tregje urbane
Tirana ka pësuar një bum ndërtimor dhe komercial, ku qiratë janë rritur në mënyrë të pandalshme. Kjo ndikim zinxhir në çmimin final të produkteve ushqimore nuk është adresuar seriozisht as nga bashkia dhe as nga qeveria qendrore.
5. Ndryshimet klimatike si kërcënim për sigurinë ushqimore
Braçe me të drejtë thekson që luhatjet klimatike po prekin prodhimin bujqësor në mënyrë ciklike dhe gjithnjë e më të dhunshme. Pa një strategji kombëtare për përshtatjen ndaj ndryshimeve klimatike – si në infrastrukturë, mbrojtje nga fatkeqësitë natyrore dhe sigurim të prodhimit – vendi rrezikon jo vetëm mungesa produktesh, por edhe varfërim të mëtejshëm të fermerëve.
