Editorial Lexo.al
Dje Shqipëria u nda nga një nga figurat më të ndërlikuara, më të diskutueshme, dhe njëkohësisht më frymëzuese të historisë së saj politike moderne. Fatos Nano nuk ishte thjesht kryeministër tre herë; ai ishte një simbol i mundësisë për të ndryshuar vetveten, një njeri që nga thellësia e një sistemi të mbyllur komunist, u ngjit në fronin e sfidave të një vendi në tranzicion. Historia e tij nuk është përrallë; ajo është një leksion i hidhur, i ndërlikuar, por edhe i jashtëzakonshëm për atë që quhet transformim.
Nano ishte njeriu që mes rrënojave të së kaluarës gjeti guximin për të udhëhequr. Ai erdhi nga Partia e Punës, nga sistemi i mbyllur dhe ideologjikisht i ngurtë, dhe e çoi Partinë Socialiste drejt një rrugë të re, duke tentuar të krijonte një model ku politika nuk ishte vetëm intrigë, por përgjegjësi. Një rrugë ku gabimet nuk e shkatërrojnë historinë, por e bëjnë atë më të vërtetë, më të afërt me njerëzit që e jetojnë atë.
Mandatet e tij nuk ishin të lehta. Ai përballej me kaos ekonomik, me krizë sociale, me akuzat e dënimet që mund të rrëzonin çdo figurë tjetër. Por Nano nuk u dorëzua. Ai e provoi që transformimi nuk është thjesht fjalë, por sakrificë dhe durim. Dhe në këtë rrugëtim të turbullt, ai nuk u kthye kurrë në një njeri të zakonshëm të pushtetit ai u përpoq të ishte udhëheqës që transformonte jo vetëm vetveten, por edhe shoqërinë përreth.
Një nga aspektet më të mëdha të trashëgimisë së tij është ndryshimi ideologjik. Ai e çoi Partinë Socialiste nga hijet e marksizmit të vjetër drejt socialdemokracisë moderne. Nuk e bëri këtë lehtë, dhe jo gjithmonë me sukses të plotë. Por fakti që ai tentoi, që ai provoji të thyente zinxhirët e së kaluarës, e bën figurën e tij frymëzuese. Ai e kuptoi se politika nuk mund të jetojë në nostalgji; ajo duhet të transformohet, të marrë guximin për të reflektuar, për të falur, dhe për të ecë përpara.
Fatos Nano nuk ishte ideal; askush nuk është. Ai u kritikua për korrupsion, për vendime të diskutueshme, për paaftësi në reforma të caktuara. Por pikërisht në këtë kompleksitet qëndron mësimi: transformimi nuk është linear, nuk është i pastër, nuk është pa dhimbje. Ai është rrëmujë, betejë, por mbi të gjitha, është përpjekje për të ndërtuar diçka më të madhe se vetja.
Në fund, shembulli i Nano¬s nuk është thjesht politik; ai është njerëzor. Ai tregon se nuk është kurrë vonë për të ndryshuar, që guximi nuk matet vetëm me fjalë, por me veprime. Ai na kujton se tranzicioni nuk është vetëm një proces institucional, por një udhëtim i brendshëm i çdo lideri, i çdo qytetari. Dhe kur shohim pas, në historinë e trazuar të Shqipërisë, ku beteja dhe zhgënjimi shpesh dominonin, rrugëtimi i Nano¬s flet qartë: ndryshimi është i mundur, edhe kur duket e pamundur.
Dhe kjo është arsyeja pse ai mbetet frymëzim. Sepse, mes rrënojave dhe humbjeve, ai la pas një mesazh të qartë: për të ndryshuar, duhet të guxosh, të pranosh gabimet, dhe të jesh i gatshëm të transformohesh vetë para se të ndryshosh të tjerët. Kujtimi i Fatos Nano¬s nuk është thjesht nostalgji për të kaluarën; ai është një thirrje për të ardhmen. Një ftesë për të besuar se, pavarësisht çdo pengese, nuk ka rrugë të mbyllura për ata që kanë guximin të transformohen dhe të ecin përpara.
