Sinjalet e Trump për Zelenskyn dhe Evropën: Pranoni planin ose do të jeni vetëm

Nëse Kievi do të humbiste mbështetjen e SHBA-së, pasojat do të ishin të rënda për furnizimet e tij me armë dhe aksesin në inteligjencë, duke përkeqësuar krizat ekzistuese: mungesë ushtarësh, një krizë financiare dhe një mungesë besimi në rritje midis ukrainasve në një presidencë të njollosur nga skandalet.

Mbi të gjitha, refuzimi i propozimit do të paralajmëronte një ndarje ekzistenciale nga SHBA-ja, me implikime të mëdha strategjike për Ukrainën dhe mbështetësit e saj evropianë. Do të rrezikonte që SHBA-të t’i kthenin shpinën konfliktit tërësisht, duke mos mbajtur premtimet për një garanci sigurie për Ukrainën dhe duke i thënë jo vetëm Zelensky-t, por edhe evropianëve: Jeni vetëm.

Rrjeti i armëve

Mosmarrja e armëve amerikane do ta dëmtonte Ukrainën, por jo aq sa do të kishte bërë tre vjet më parë. Kjo pjesërisht për shkak se konflikti ka ndryshuar kaq shumë: Tanket, armët antitank dhe automjetet e blinduara tani luajnë një rol dytësor ndaj droneve gjithmonë të pranishëm.

Plani me 28 pika i hartuar nga të dërguarit e SHBA-së dhe Rusisë dhe i paraqitur Ukrainës këtë javë, erdhi me një afat kohor dhe një kërcënim të nënkuptuar: Nënshkruani ose përballuni me rrezikun e braktisjes.

Presidenti i SHBA-së, Donald Trump, tha të premten se udhëheqësi ukrainas, Volodymyr Zelensky, do të “duhet ta pëlqejë” planin e SHBA-së, duke sugjeruar se ai nuk është në humor për të negociuar.

Që atëherë, Trump ka dërguar mesazhe të përziera, duke thënë se plani nuk ishte oferta e tij e fundit, por duke shtuar se nëse Zelensky nuk e pranonte atë, ai mund të “vazhdonte të luftonte me gjithë zemër”.

Zelensky e njohu zgjedhjen e ashpër në një fjalim të zymtë drejtuar kombit të premten, duke e cilësuar planin si një zgjedhje midis humbjes së Shteteve të Bashkuara si aleat dhe dorëzimit ndaj kërkesave ruse, të cilat i plotësojnë shumë nga 28 pikat.

Dhe kjo ndodh pjesërisht sepse furnizimi me armë nga Evropa tani është më i madh se ai nga SHBA-ja. Që nga fillimi i luftës deri në qershor 2025, Evropa ka ndarë të paktën 40 miliardë dollarë ndihmë ushtarake, 5 miliardë dollarë më shumë se SHBA-ja.

Humbja e armatimeve amerikane do të ndikonte mbi të gjitha në mbrojtjen ajrore të Ukrainës, e cila përfshin bateritë dhe raketat Patriot. Zelensky është lutur vazhdimisht për më shumë mbrojtje ajrore nga SHBA-ja, por raketat Patriot janë në mungesë. Edhe nëse SHBA-ja ndërpret furnizimin e vet me raketa dhe pjesë këmbimi, kjo mund t’u lejojë aleatëve evropianë dhe të tjerë të vazhdojnë të ndihmojnë.

Ukraina ka pasur gjithashtu një furnizim të kufizuar me raketa shumë efektive amerikane ATACM .

Administrata Trump ka treguar gatishmëri më të madhe për të shitur armë amerikane në një fond të financuar nga Evropa, i njohur si Lista e Kërkesave të Prioriteteve për Ukrainën (PURL), me vlerë rreth 90 miliardë dollarë. Por kjo mund ta ndëshkojë Ukrainën duke braktisur programin – nëse Kievi e refuzon planin.

Nga ana pozitive, Ukraina ka ndërtuar një industri të jashtëzakonshme të dronëve dhe raketave, edhe nëse ka nevojë për zgjerim. Zyrtarët ukrainas kanë thënë se 90% e dronëve që përdor janë prodhuar në Ukrainë.

Ndarja e inteligjencës

SHBA-të ndaluan përkohësisht ndarjen e informacionit të inteligjencës me Ukrainën në mars, pas takimit famëkeq në Zyrën Ovale midis Trump dhe Zelensky.

Natyra e saktë e këtij bashkëpunimi nuk është bërë kurrë publike, por ka të ngjarë të përfshijë paralajmërimin e hershëm për lëshimet e raketave ruse dhe analizën në kohë reale të lëvizjeve të trupave ruse, gjë kritike në një kohë kur forcat ruse po përparojnë në disa pjesë të vijave të frontit.

Në tetor, Zelensky pranoi se të gjitha mbrojtjet e Ukrainës kundër raketave ruse – Patriot, NASAMS dhe IRIS-T – do të kishin të dhëna të kufizuara pa inteligjencën amerikane, që do të thotë se nuk do të kishte informacion të mjaftueshëm për të siguruar mbrojtjen.

Inteligjenca amerikane është përdorur gjithashtu nga sulmet ukrainase thellë brenda Rusisë, duke përfshirë edhe ato kundër infrastrukturës ushtarake dhe energjetike, thanë burime ukrainase për CNN.

Evropianët po përmirësojnë aksesin e tyre në inteligjencë të tillë, por duhen vite për të ndërtuar dhe koordinuar aftësi të tilla.
Burrat dhe paratë

Problemet më të mëdha të Ukrainës janë më shumë të vetë-bëra dhe nuk mund të zgjidhen nga asnjë numër tankesh apo raketash amerikane. Ushtria e saj ka një krizë në fuqi njerëzore. Dhjetëra mijëra ushtarë humbën jetën vetëm në shtatë muajt e parë të këtij viti.

Shumë njësi këmbësorie kanë mungesë të madhe personeli, por ulja e moshës së rekrutimit ushtarak nga 25 vjeç shihet si një minë tokësore politike.

Nëse Kievi e refuzon planin, mbështetja e SHBA-së për aftësinë e saj paguese mund të jetë një tjetër viktimë. Fondi Monetar Ndërkombëtar thotë se Ukrainës i duhen 65 miliardë dollarë mbështetje buxhetore vetëm gjatë vitit të ardhshëm. Bashkimi Evropian ka pasur vështirësi të bjerë dakord për një mënyrë për të përdorur asetet e ngrira ruse si një lloj garancie kredie.

Plani me 28 pika – puna e të dërguarit të Trump, Steve Witkoff, dhe zyrtarit rus Kirill Dmitriev – kërcënon të prishë negociatat delikate për përdorimin e këtyre aseteve.

“100 miliardë dollarë në asete të ngrira ruse do të investohen në përpjekjet e udhëhequra nga SHBA-të për të rindërtuar dhe investuar në Ukrainë. SHBA-të do të marrin 50% të fitimeve nga kjo sipërmarrje.”

“Fondet ruse të ngrira të mbajtura nga Evropa do të zhbllokohen”, këmbëngul plani – edhe nëse këto fonde janë jashtë kontrollit të SHBA-së dhe Evropa nuk është palë në plan.
Garancitë e sigurisë

Plani SHBA-Rusi (pika 5) thotë se “Ukraina do të marrë garanci të besueshme sigurie”, por nuk ofrohen detaje.

Gjuhë e tillë si: “Pritet që Rusia të mos pushtojë vendet fqinje” (pika 3) nuk do të frymëzojë besim në Kiev.

Disa raporte sugjerojnë se sipas një aneksi të planit “një sulm i armatosur i rëndësishëm, i qëllimshëm dhe i vazhdueshëm nga Federata Ruse përtej vijës së armëpushimit të rënë dakord në territorin ukrainas do të konsiderohet si një sulm që kërcënon paqen dhe sigurinë e komunitetit transatlantik”.

CNN nuk ka qenë në gjendje ta konfirmojë një klauzolë të tillë.

Pa garanci të sakta dhe të detajuara, të miratuara nga Kongresi i SHBA-së në mënyrë që ato të kenë fuqinë e ligjit dhe të mbështetura nga kërcënimi i sanksioneve, është e vështirë të kuptohet pse Zelensky do të pranonte skicën e zhveshur të planit.

Por refuzimi do të sillte rrezik ekzistencial.

Shumë kohë para pushtimit të plotë të Ukrainës nga Rusia, ëndrra e Presidentit rus Vladimir Putin ishte të ndante Evropën nga SHBA-të. Një temë e preferuar e Kremlinit që kur Trump mori detyrën ka qenë të bëjë kontrast me përpjekjet e Trump për të zgjidhur konfliktin me “nxitësit e luftës” në Evropë.

Plani me 28 pika mbështet pikëpamjen gjysmë të shkëputur të kësaj administrate amerikane për NATO-n, gurthemeli i paqes në Evropë për 80 vjet.

Aty thuhet se “do të zhvillohet një dialog midis Rusisë dhe NATO-s, i ndërmjetësuar nga Shtetet e Bashkuara”, duke shkëmbyer rolin e aleatit me atë të arbitrit.

Udhëheqësit evropianë, së bashku me Japoninë dhe Kanadanë, iu afruan sa më shumë që mundën një refuzimi të sjellshëm të planit në një deklaratë të shtunën, duke thënë se ai “kërkon punë shtesë”.

Ata shtuan se ishin “të shqetësuar nga kufizimet e propozuara mbi forcat e armatosura të Ukrainës”, të cilat do ta linin Ukrainën të cenueshme ndaj sulmeve.

Zyrtarët evropianë do të takohen me homologët e tyre ukrainas dhe amerikanë në Gjenevë të dielën për bisedime më të hollësishme mbi planin.

Disa evropianë mendojnë se ky është një moment katartik.

“Na është thënë vazhdimisht dhe pa mëdyshje se siguria e Ukrainës, dhe për rrjedhojë siguria e Evropës, do të jetë përgjegjësi e Evropës. Dhe tani është”, tha ish-Ministri i Jashtëm lituanez Gabrielius Landsbergis të shtunën .
Një moment vendimtar

Vetëm një muaj më parë, Zelensky tha se në një telefonatë me Trump, ai kishte “diskutuar mundësitë për të forcuar mbrojtjen tonë ajrore, si dhe marrëveshjet konkrete mbi të cilat po punojmë për ta siguruar këtë. Ka mundësi të mira dhe ide të forta se si të na forcojnë vërtet”.

Humbja e mundshme e sistemeve të armëve dhe inteligjencës – dhe ndikimi i tyre i menjëhershëm në një fushëbetejë që po anon vazhdimisht nga Moska, si dhe furnizimet me energji të Ukrainës – kanë shumë rëndësi.

Por ato zbehen në krahasim me perspektivën se Uashingtoni është gati të shpërblejë agresionin e Putinit, të mos e vërë re pushtimin e territorit evropian nga ana e tij dhe të shkëputet nga aleanca më e suksesshme për paqe në epokën moderne.

Kjo pikë u ngrit të shtunën nga një numër republikanësh të lartë, me senatorin amerikan Roger Wicker, kryetar të komitetit të Shërbimeve të Armatosura, i cili tha : “Çdo sugjerim se mund të ndjekim kontrollin e armëve me një vrasës serial dhe gënjeshtar si Putini duhet të trajtohet me skepticizëm të madh.”

“Ekziston një traditë e gjatë e fuqive të mëdha në Evropë që bëjnë marrëveshje mbi kokat e vendeve më të vogla, duke çuar në vuajtje të tmerrshme”, shkruan Anne Applebaum në Atlantic.

“Pakti Molotov-Ribbentrop me protokollet e tij sekrete na solli Luftën e Dytë Botërore. Marrëveshja e Jaltës na dha Luftën e Ftohtë. Pakti Witkoff-Dmitriev, nëse do të qëndrojë, do të përshtatet plotësisht në atë traditë”, thotë ajo./CNN