Aleanca të reja, disa përpjekje për të rrëzuar kreun e Komisionit Evropian dhe edhe një tjetër hetim për korrupsion shënuan vitin e Parlamentit Evropian. Ja momentet kryesore të vitit 2025, të përzgjedhura nga Euronews.
Teksa viti po i afrohet fundit, Euronews shqyrton momentet kyçe që formësuan politikat dhe zhvillimet politike në Parlamentin Evropian gjatë vitit 2025.
Ky vit parlamentar u karakterizua nga disa përpjekje, megjithëse të pasuksesshme, për të rrëzuar kryetaren e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen.
Po ashtu, u shfaq një aleancë në zhvillim ndonëse joformale mes konservatorëve dhe së djathtës ekstreme, e cila mund të hapë rrugën për një të djathtë të re në prag të zgjedhjeve të përgjithshme në Francë, Itali dhe Spanjë në vitin 2027.
Ishte gjithashtu viti kur Parlamenti miratoi një qasje shumë më të ashpër ndaj migracionit, intensifikoi përpjekjet për thjeshtimin e burokracisë dhe rregulloreve për të ndihmuar industrinë evropiane në vështirësi, dhe u largua edhe më tej nga Marrëveshja e Gjelbër historike, e cila tani është nën shqyrtim.
1. Një skandal i ri korrupsioni që rëndon mbi Parlamentin
Një hetim i madh për korrupsion tronditi Parlamentin Evropian në muajin mars.
Prokurorët belgë hetuan dyshime për korrupsion që përfshinin eurodeputetë (MEP) dhe asistentë të Parlamentit Evropian, si dhe kompaninë kineze të teknologjisë Huawei.
Sipas akuzave, pagesa, dhurata të tepruara si ushqimi dhe shpenzimet e udhëtimit, si edhe ftesa të rregullta për ndeshje futbolli, u përdorën për të ndikuar eurodeputetët gjë që autoritetet belge e konsiderojnë si tregues të korrupsionit.
Të gjitha këto përfitime dyshohet se kishin për qëllim sigurimin e qëndrimeve politike të favorshme për çështje me interes për kompaninë kineze.
Tetë persona u akuzuan për vepra penale që përfshijnë korrupsionin, pastrimin e parave dhe pjesëmarrjen në një organizatë kriminale.
Prokurorët kërkuan gjithashtu heqjen e imunitetit për katër eurodeputetë: italianët Salvatore De Meo dhe Fulvio Martusciello (PPE), eurodeputetin maltez Daniel Attard (S&D) dhe ligjvënësin bullgar Nikola Minchev (Renew Europe).
Ata i kanë mohuar akuzat.
Komisioni për Liritë Civile, Drejtësinë dhe Punët e Brendshme i Parlamentit Evropian është ende duke diskutuar këto katër raste, ndërsa vendimi për heqjen ose ruajtjen e imunitetit pritet të merret në muajt e parë të vitit 2026.
Ndërkohë, Parlamenti Evropian ua ka ndaluar lobistëve të Huawei-t hyrjen në ambientet e tij në Bruksel, Strasburg dhe Luksemburg.
2. Komisioni i Von der Leyen i mbijetoi votave të mosbesimit
Anëtarët e Parlamentit Evropian u përpoqën tri herë të rrëzonin Komisionin Evropian, duke paraqitur pothuajse njëra pas tjetrës mocione mosbesimi, në një seri të paprecedentë për këtë institucion.
Që të miratohet, çdo mocion mosbesimi kërkon të paktën dy të tretat e votave të hedhura në Parlament, që përfaqësojnë shumicën e të gjithë anëtarëve të tij. Pragu është i lartë dhe asnjë nga tre votimet e zhvilluara nuk iu afrua detyrimit të Komisionit për të dhënë dorëheqjen.
Por ajo që kishte rëndësi ishte gjesti. Ky është një parlament sfidues, madje edhe brenda radhëve të saj konservatore.
Votimi i parë, i mbajtur në korrik, u iniciua nga disa anëtarë të Konservatorëve dhe Reformistëve Evropianë (ECR), duke sfiduar Ursula von der Leyen.
360 eurodeputetët që votuan kundër mocionit të censurës dhe rrjedhimisht mbrojtën Komisionin Evropian ishin më pak se 370 deputetët që e kishin miratuar Komisionin në nëntor 2024.
Disa eurodeputetë nga grupet S&D dhe Renew Europe, të dy pjesë e shumicës qendrore, zgjodhën të mos marrin pjesë në votim: kjo ishte një mënyrë për të shprehur pakënaqësinë e tyre me politikat e von der Leyen pa mbështetur një mocion që vinte nga e djathta ekstreme.
Dy votimet pasuese, të mbajtura në tetor dhe të paraqitura përkatësisht nga grupet e Majta dhe Patriotët për Evropën (PfE) të ekstremit të djathtë, panë një shumicë më të fortë në mbrojtje të Komisionit, dhe si rezultat pozicioni i von der Leyen u forcua.
Siç i tha një burim Euronews-it, Parlamenti tregoi dhëmbët dhe von der Leyen arriti të provojë se nuk ka alternativë ndaj udhëheqjes së saj në krye të Komisionit.
3. Magyar dhe Salis fitojnë kundër gjyqësorit hungarez
Peter Magyar, udhëheqësi i partisë opozitare hungareze Tisza, Klára Dobrev, deputete socialiste hungareze, dhe Ilaria Salis, aktiviste italiane dhe eurodeputete e majtë, u kërkuan nga gjyqësori hungarez për pretendime të ndryshme, por mbetën të mbrojtur nga imuniteti parlamentar i BE-së, edhe pse eurodeputetë hungarezë u përpoqën të eksportonin politikën e brendshme nga Budapesti në skenën e madhe të Brukselit.
Magyar u përball me tre kërkesa për heqjen e imunitetit parlamentar: dy për shpifje dhe një për akuza se kishte hedhur telefonin e një burri në lumin Danub pas një sherri në një klub nate në Budapest me një person që po e filmonte.
Ai i konsideroi akuzat si një “çështje politike”, duke pasur parasysh rolin e tij si udhëheqës i opozitës ndaj kryeministrit hungarez Viktor Orbán dhe marrëdhënien e tij të mëparshme romantike me Judit Varga, e cila shërbeu si ministre e drejtësisë nën Orbán dhe me të cilën ndarja nuk përfundoi në mënyrë miqësore.
Eurodeputetja Dobrev u akuzua gjithashtu për shpifje, pasi pretendoi se një zyrtar lokal ishte i përfshirë në një skandal pedofilie që çoi në rënien e presidentes së Hungarisë, Katalin Novák, dhe të Vargës, ish-partneres së Magyart. Ajo ruajti imunitetin e saj parlamentar.
Ndërkohë, eurodeputetja italiane Ilaria Salis u arrestua në shkurt 2023 në Budapest pas një përleshjeje, ku u akuzua se kishte sulmuar dhe rrahur dy burra të përshkruar si militantë të ekstremit të djathtë gjatë të ashtuquajturës “Dita e Nderit”, një tubim neo-nazist në Evropë.
Çështja u shndërrua në një pikë tensioni mes Budapestit dhe Romës, të ndarë mes pikëpamjeve politike të kundërta të Salis me qeverinë Meloni dhe detyrës për të mbrojtur një shtetase italiane jashtë vendit. Edhe imuniteti i saj parlamentar u ruajt.
Parlamenti i hodhi poshtë të gjitha kërkesat në një seancë votimi të tensionuar më 7 tetor.
Rasti i Salis ishte shumë i ngushtë: në një votim të fshehtë, 306 eurodeputetë votuan pro dhe 305 kundër, duke zbuluar përçarje të thella brenda Parlamentit.
Më pas, Salis e cilësoi këtë si një fitore kundër fashizmit në Evropë.
4. “Lidhja e rrezikshme” e PPE-së me të djathtën ekstreme
Ky vit u shënua gjithashtu nga shfaqja e një alternative ndaj shumicës tradicionale mes konservatorëve, socialistëve dhe liberalëve në Parlamentin Evropian, të cilët shpesh paraqiten si pro-evropianë dhe mbështetës të sundimit të ligjit.
Në raste të caktuara, PPE braktisi aleatët e saj tradicionalë për të çuar përpara legjislacionin me votat e ECR-së së djathtë dhe të së djathtës ekstreme PfE dhe Europa e Kombeve Sovrane (ESN).
Kjo aleancë jozyrtare i solli përfitime PPE-së në votimet mbi migracionin dhe çështjet mjedisore.
Një shembull ishte një paketë legjislative e titulluar Omnibus I, e propozuar nga Komisioni për të mbështetur bizneset evropiane.
Paketa zbehu ligjin e BE-së për kujdesin e duhur (due diligence), i cili u kërkonte kompanive të vlerësonin zinxhirët e tyre të furnizimit për shkelje të mundshme mjedisore dhe të të drejtave të punës.
Rregullat e reja mbi raportimin e qëndrueshmërisë dhe detyrimet për kujdesin e duhur, më të lehta se ligji fillestar, u miratuan fillimisht nga grupet politike të shumicës qendrore. Megjithatë, disa eurodeputetë nga S&D dhe Renew votuan kundër tyre.
Për këtë arsye, më 22 tetor në Strasburg, ligjvënësit përmbysën vendimin e miratuar nga Komisioni për Çështje Ligjore i Parlamentit më 13 tetor dhe paketa e thjeshtimit u rrëzua me 318 vota kundër, 309 pro dhe 34 abstenime.
Tre javë më vonë, PPE arriti ta miratojë projektligjin me votat e ECR-së, PfE-së dhe ESN-së, në vend që të negocionte një version kompromisi me aleatët e saj tradicionalë.
Paketa ndryshoi ndjeshëm dispozitat fillestare të ligjit për kujdesin e duhur, i cili tani do të zbatohej vetëm për kompanitë me më shumë se 5.000 punonjës dhe një xhiro neto vjetore mbi 1,5 miliardë euro (në vend të 1.000 punonjësve dhe xhiros vjetore prej 450 milionë eurosh, siç ishte parashikuar fillimisht).
Versioni i miratuar nga Parlamenti hoqi gjithashtu gjobat deri në 5% për mosrespektim, duke futur një formulim më të paqartë rreth “niveleve të përshtatshme” të sanksioneve, të cilat do të përcaktohen nga shtetet anëtare.
5. Një qasje më e ashpër ndaj migracionit të paligjshëm
Muaji dhjetor u shënua nga një nxitim në Parlament për miratimin e dokumenteve kyçe që lidhen me migracionin, një çështje thellësisht përçarëse.
Në seancën e fundit plenare në Strasburg, Parlamenti miratoi një ndryshim në konceptin e “vendit të tretë të sigurt”, i cili do të zgjerojë rrethanat në të cilat kërkesat për azil mund të refuzohen, duke u dhënë mundësi vendeve të BE-së të deportojnë azilkërkuesit në vende të treta, edhe nëse ata kanë vetëm një lidhje minimale me to.
Projektligji tjetër i miratuar ishte një listë e re e BE-së e “vendeve të sigurta të origjinës” për qëllime azili, e cila tani përfshin Bangladeshin, Kolumbinë, Egjiptin, Indinë, Kosovën, Marokun dhe Tunizinë, si edhe të gjitha vendet kandidate të BE-së, përveç Ukrainës. Aplikantët për azil nga këto vende do të vlerësohen mbi bazën e shtetësisë përmes procedurave të përshpejtuara.
Sa i përket migracionit, qëndrimet e Parlamentit dhe të Këshillit janë të përputhura, duke sinjalizuar një kthesë drejt një qasjeje më të ashpër ndaj migracionit të paligjshëm në Evropë. /Euronews.com
