ANALIZA/ Presidenti Donald J. Trump: Fundi

Nga Thomas L. Friedman/

Ky eksperiment i tmerrshëm ka mbaruar.

Miq, ne sapo mbijetuam diçka me të vërtetë të tm errshme dhe të çm endur: katër vjet të një Presidenti pa tur p, i mbështetur nga një parti pa shtyll ë kurrizore, i përforcuar nga një rrjet pa integrite t, secili duke nxjerrë teori konspira tive pa asnjë të vërtetë, të sjellë drejtpërdrejt në trurin tonë nga rrjetet sociale pa eti kë – dhe gjitha e përkeqë suar nga një pandemi e pamë shirshme. Është e mahnitshme që nuk shpë rtheu i gjithë sistemi ynë, sepse vendi ishte kthyer në të vërtetë në një motor gjigand me avull i mbinxehur. Ajo që pamë në Capitol javën e kaluar ishin menteshat që filluan të liroheshin. Largimi i Donald J. Trump nga Shtëpia e Bardhë dhe shterimi i fuqisë së promotorëve të tij në Senat nuk do të kenë efekt shpejt.

As inaugurimi i Joe Biden, por ai e ka punën të shtruar. Sepse ne as që kemi filluar të kuptojmë plotësisht se sa dëm ka bërë Trump, i armat osur me Twitter dhe Facebook dhe duke shfrytëzuar presidencën dhe frikën e kaq shumë njerëzve që mund të bënin më mirë, mbi jetën publike të kombit tonë dhe të institucioneve. Ky ishte një eksperiment i t merrshëm. Nuk është se Trump nuk bëri kurrë asgjë të mirë. Por kjo nuk ishte absolutisht aspak e barasvlershme me lënien e kombit tonë më të përçarë, më të së murë – dhe me më shumë njerëz të anuar në teori konsp irative – sesa në çdo moment tjetër në historinë moderne. Ne duhet të ribashkohemi, të deprogramohemi, të rifokusohemi dhe të risigurohemi njëkohësisht. I gjithë vendi duhet të shkojë në një reflektim fundjave për të rizbuluar se kush jemi dhe lidhjet që na bashkojnë – ose të paktën na bashkonin dikur.

Mendoj sinqerisht se mund të jemi përsëri vetja jonë më e mirë, por është detyrë e të gjithë neve që ta bëjmë këtë të mundur. Si vallë? Për mua, tipari më i dallueshëm i presidencës së Trump ishte se vit pas viti ai vazhdonte të na befasonte nega tivisht. Vit pas viti, ai vendoste nivele të reja të prishjes së normave, duke gë njyer dhe duke ndo tur reputacionin e secilit që hynte në orbitën e tij. Por ai nuk na befasoi asnjëherë për mirë me përuljen e tij përmes një akti mirësie, autokritikë ose duke u afruar kundërshtarëve. Karakteri i tij ishte fati i tij, dhe u bë edhe i yni. Epo, kam një lajm të mirë. Ne mund të rimëkëmbemi, me kusht që të gjithë – politikanët, mediat, aktivistët – të përqendrohemi të bëjmë atë që Trump nuk mundi ta bënte kurrë: të befasojmë njëri-tjetrin për mirë.

Surprizat nga lart janë një forcë jashtëzakonisht e nënvlerësuar në politikë dhe diplomaci. Janë ato që thyejnë lidhjet e pesi mizmit dhe largojnë kufijtë e asaj që ne mendojmë se është e mundur. Ata na kujtojnë se e ardhmja nuk është fati ynë, por një zgjedhje – ta lëmë të kaluarën të varrosë të ardhmen ose e ardhmja të varrosë të kaluarën. Ende kujtoj se ku isha kur Anwar el-Sadat arriti në Izrael, duke befasuar botën me gatishmërinë e tij për të bërë paqe. Më mbushi me gëzim dhe një ndjenjë krejt të re për mundësitë në Lindjen e Mesme. Në fakt e befasova Trump një herë. Unë nuk kam hezituar kurrë të pajtohem me të kur ai bënte diçka që unë mendoja se ishte e drejtë. Kështu që, pasi ai dhe Jared Kushner krijuan një marrëveshje për normalizimin e marrëdhënieve midis Izraelit dhe Emirateve të Bashkuara Arabe, unë shkrova një artikull duke vlerësuar marrëveshjen. Disa ditë më vonë më ra telefoni. Ishte Presidenti Trump. Fjalët e tij të para ishin: “Nuk mund të besoja se New York Times ju la të shkruani diçka kaq të bukur”.

Sigurisht, kjo gazetë nuk më thotë se çfarë të shkruaj, kështu që ai u trondit që unë e bëra atë me vullnetin tim të lirë. Kjo e bëri atë të rimendojë, qoftë edhe për një moment, kush isha dhe çfarë ishte gazeta ime. Surpriza e bëri këtë. Sikur Trump të dilte një herë nga karakteri në diçka të madhe dhe të vështirë që sfidonte bazën e tij dhe na befasonte për mirë, si për klimën ose imigracionin, do ta kisha lavdëruar edhe unë atë. Por ai thjesht nuk donte ta bënte. Sa keq, sepse si gazetarë dhe si qytetarë, ne jetojmë për surpriza nga ana e udhëheqësve tanë.

Unë kam parë Mitt Romney në mënyrë të përsëritur duke bërë betimin e tij për të mbrojtur Kushtetutën përpara partisë së tij dhe interesave personale politike. Gjatë rrugës, ne kemi njohur njëri-tjetrin. Ne nuk jemi dakord për gjithçka, por ka respekt reciprok. Romney së fundmi më prezantoi për një fjalim që i dhashë virtualisht një koalicioni dy-partizan të veprimit për klimën në Utah. Kjo i befasoi disa njerëz dhe ndoshta i bëri ata ta shikojnë të gjithë çështjen ndryshe. Është e habitshme se çfarë mund të ndodhë kur befasojmë për mirë. Liz Cheney thjesht më befasoi plotësisht javën e kaluar duke vendosur vendin dhe Kushtetutën para ambicies partiake dhe personale dhe duke votuar për shkarkimin e Trump. Unë e njihja atë kur ajo punonte për çështje të demokracisë në Lindjen e Mesme. Kjo më bën të dëshiroj të rilidhem.

Majin e kaluar, pas vdekjes së George Floyd nga duart e policisë, reperi Killer Mike u rekrutua nga Kryetarja e Bashkisë së Atlantës Keisha Lance Bottoms për të ndihmuar në qetësimin e dhunës në lagjet me ngjyrë. Ai më befasoi kur qortoi protestuesit e dhunshëm të Atlantës: “Është detyra juaj të mos dig jni shtëpinë tuaj për inat të një arm iku. Është detyra juaj të fortifikoni shtëpinë tuaj në mënyrë që të mund të jeni një shtëpi strehimi në kohë organizimi. Dhe tani është koha për të komplotuar, planifikuar, strategjizuar, organizuar dhe mobilizuar. Është koha të ndë shkoni prokurorët që nuk ju pëlqejnë në qendrën e votimit. Është koha që zyrat e kryetarit të bashkisë të mbajnë përgjegjësi, shefat dhe nënkryetarët. Unë do të doja të vlerësoja kryetaren e bashkisë tonë që foli me ne si një mama me ngjyrë dhe na tha që të ktheheshim në shtëpi, dhe do të doja të falënderoja miqtë e mi që më bindën të vija këtu”.

Kështu që, unë kam dy kërkesa nga çdo amerikan: Jepini Joe Biden një shans t’ju befasojë për mirë dhe sfidoni veten ta befasoni atë. Bizneset amerikane duhet të na befasojnë duke i thënë Rupert dhe Lachlan Murdoch se rrjeti i tyre nxiti G ënjeshtrën e M adhe që çoi në plaçkitj en e Kapitolit dhe se ata nuk do të reklamojnë më në asnjë shfaqje që përhap teori konspir ative. Lajmi më i mirë që kam dëgjuar këtë javë është se shefi ekzekutiv i My Pillow Mike Lindell – një mbështetës dhe reklamues i pasionuar i Trump në Fox, i cili ka shtypur pretendimet se zgjedhjet e vitit 2020 ishin të man ipuluara – tha se Kohl’s, Bed Bath & Beyond, Wayfair dhe shitës të tjerë kanë refuzuar produktet e tij. Mirë për ta. Mark Zuckerberg dhe Sheryl Sandberg duhet të na befasojnë njëherë e përgjithmonë duke ndaluar publikimin – për pë rfitim – të lajmeve që për çajnë dhe promovojnë burime më autoritare të lajmeve.

Nuk ka asnjë ekuivalent midis të majtës dhe djathtës së supr emacistëve të bardhë dhe ekstre mistëve të tjerë që plaç kitën Kapitolin. As nga larg. Por, liberalët do të befasonin shumë njerëz nga e djathta, dhe mbase do të kishte edhe disa që do të mbështesnin Biden, nëse ata refuzonin me forcë korrektësinë politike kur ajo mbyste disidencën dhe promovonte jo vetëm dhunën nga policia – një përparësi e madhe – por edhe burimet e dhun ës në lagjet e pakicave që po terr orizojnë banorët ze zakë, kafë dhe të bardhë. E shoh në vendlindjen time, Minneapolis, çdo ditë. Dhe tani që kërcënimi i Trump është zhdukur, të gjithë ne në biznesin e lajmeve duhet të kthehemi në ndarjen e lajmeve nga opinionet. Kemi nevojë për më shumë vende ku amerikanët e të gjitha vijave politike mund të ndiejnë se po marrin lajmet e tyre drejt – pa u ze mëruar ose për çarë; ta lejmë këtë për pjesët e opinioneve.

Në fund, siç thashë, para se ta sulmojmë Biden-in, si thoni që të gjithë ti japim atij disa muaj kohë për të na befasuar për mirë? Jepini atij një shans për të vënë vendin para partisë dhe për të përmbushur betimin e tij për zyrën. Në fakt, kur ai ishte atje lart në shkallët e Kapitolit duke bërë betimin presidencial, të gjithë ne – ti, unë, fëmijët e tu, prindërit e tu – duhet të bënim betimin me të në shtëpi: “Betohem solemnisht se unë… me sa kam mundësi, do të ruaj dhe mbroj Kushtetutën e Shteteve të Bashkuara”. Ndoshta nëse të gjithë e bëjmë këtë, ndoshta nëse të gjithë i japim një mundësi Joes për të befasuar secilin prej nesh për mirë, ne mund të thyejmë ethet e tme rrshme politike që kishin kapluar vendin tonë së bashku me Covid-19. Tani, a nuk do të ishte kjo një surprizë e këndshme?/NYT/Lexo.al/e.c.