Nga Jonathan Stutte/ Shtytja e përsëritur e administratës Trump për një marrëveshje kontrolli të a rmëve bërthamore me Kinën dështoi për shkak të mosbesimit dypalësh dhe injorimit të Kinës. Pekini ka refuzuar vazhdimisht qoftë dhe talljen me perspektivën e bisedimeve në lidhje me arsenalin e tij bërthamor, por administrata e re e Biden mund të kërkojë ende kontrollin e suksesshëm të armëve me Kinën pa përmendur rezervat bërthamore. Një përpjekje me mirëbesim për të ratifikuar Traktatin Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Testimeve (CTBT) do të ishte një hap i parë i jashtëzakonshëm për kontrollin e përbashkët të a rmëve bërthamore midis Pekinit dhe Uashingtonit dhe një hap më i madh në vendosjen e bashkëpunimit për të përjashtuar k onfliktin midis dy vendeve. Ajo do të sinjalizonte gjithashtu angazhime më të gjera për zvogëlimin e k ërcënimit të luftës bërthamore, rritjen e mospërhapjes bërthamore dhe mbrojtjen e klimës.
Ratifikimi bashkëkohor i CTBT anashkalon shumicën e pengesave nga të cilat mund të vuajnë bisedimet e drejtpërdrejta të kontrollit të a rmëve. Nën administratën e mëparshme të Trump, Shtetet e Bashkuara përmbysën disa dekada të normave ndërkombëtare rreth a rmëve bërthamore, duke minuar reputacionin e Shteteve të Bashkuara si një partner i besueshëm i negociatave. Administrata Trump u tërhoq nga Traktati i Forcave Bërthamore të Ndërmjetme me Rusinë, prodhoi dhe lançoi një raketë balistike me rreze interkontinentale të lëshuar nga nëndetëse, k ërcënoi me l uftë bërthamore një shtet tjetër bërthamor dhe konsideroi seriozisht rinisjen e provave bërthamore, transmeton lexo.com.al.
Vetë Kina ka refuzuar vazhdimisht ftesat për kontrollin e a rmëve. Kina refuzon qoftë të tallet me iniciativat e kontrollit të a rmëve derisa Rusia dhe Shtetet e Bashkuara të shkëmbejnë rezervat e tyre bërthamore në nivele të ngjashme me Kinën. Vlerësimet e Departamentit të Mbrojtjes të SHBA-së vlerësojnë rezervat aktuale të kokave bërthamore të Kinës në rreth 200, që janë aspak të krahasueshme me 5,800 të Shteteve të Bashkuara dhe 6,300 të Rusisë. Reduktimet drastike nuk priten së shpejti, aq më pak në katër vitet e ardhshme.
Ka gjithashtu pak urgjencë nga të dyja palët për të zgjidhur ndonjë çështje të pazgjidhur të sigurisë përmes marrëveshjeve të kontrollit të a rmëve bërthamore. Marrëveshjet e mëparshme kanë lindur nga pasiguria e Luftës së Ftohtë, nga një vullnet i vazhdueshëm bërthamor midis Shteteve të Bashkuara dhe Bashkimit Sovjetik dhe garës së a rmëve bërthamore. Marrëveshjet e mëparshme të kontrollit të a rmëve bërthamore rritën transparencën dhe kufizuan rezervat për të ulur t ensionet dhe mundësinë e f atkeqësive bërthamore; nuk është e qartë se sot ekziston një dakordsi që mund të arrihet diçka e ngjashme.
Por nga kjo do të përfitonin të dy vendet që të ecnin përpara së bashku për diçka, edhe nëse çështjet më të mëdha të kontrollit të a rmëve bërthamore do mbeteshin jashtë mundësive. Ratifikimi i përbashkët i Traktatit Gjithëpërfshirës të Ndalimit të Provave, diçka që asnjëri prej vendeve nuk e ka bërë akoma, do të ishte një sinjal i jashtëzakonshëm i bashkëpunimit për zvogëlimin e k ërcënimit dhe një hap i rëndësishëm drejt angazhimit të ardhshëm të kontrollit të a rmëve. Ratifikimi i përbashkët i CTBT do të siguronte gjithashtu një nxitje të rëndësishme për të vazhduar punën së bashku në drejtim të zvogëlimit të k ërcënimit bërthamor duke i siguruar dy vendeve njohuritë e nevojshme institucionale për bashkëpunim në të ardhmen, transmeton lexo.com.al.
Ratifikimi i CTBT do të zvogëlojë mundësinë që cilido vend të mund të rifillojë një ditë testimin e a rmëve bërthamore. Administrata Trump kishte k ërcënuar ta bënte këtë dhe ekspertët bërthamorë paralajmëruan se kjo mund të shkaktojë një valë provash nga kombe të shumta me kapacitete bërthamore. Testimi i drejtpërdrejtë paraqet s fida të rëndësishme për zvogëlimin e k ërcënimit. Ai u jep vendeve bërthamore mundësinë për të provuar variante më të sofistikuara të armëve, duke hapur mundësinë e garave të ardhshme të a rmëve ndërsa shtetet garojnë për një avantazh teknologjik. Testimi pa dyshim që kërkon prodhim, duke rindërtuar zinxhirët e furnizimit me a rmë bërthamore të nevojshme për testimin dhe duke rriture rrezikun e përhapjes së tyre.
Testimi bërthamor është gjithashtu një k ërcënim i madh për mjedisin. Testimi bërthamor i SHBA-së bëri kërdi në habitatet natyrore dhe komunitetet amerikane në ishujt e Paqësorit. Ratifikimi i CTBT do të sinjalizonte një qëllim serioz për të administruar më mirë mjedisin dhe për ta ruajtur atë për brezat e ardhshëm. Do të ishte një simbolikë e mirëpritur pasi administrata e Biden të ribashkohet me Marrëveshjen e Klimës të Parisit, duke forcuar mbështetjen e administratës për mbrojtjen e klimës, transmeton lexo.com.al.
Ratifikimi do të ishte gjithashtu një mundësi për të inkurajuar vendet e tjera që të bashkohen gjithashtu. Egjipti, Izraeli dhe Irani e kanë nënshkruar gjithashtu CTBT por nuk e kanë ratifikuar, por mund ta rishikojnë me udhëheqjen si nga Kina dhe Shtetet e Bashkuara. India, Pakistani dhe Koreja e Veriut nuk e kanë nënshkruar traktatin dhe do të ishte më e vështirë për t’i bindur. Por ratifikimi do t’i paraqiste Pekinit dhe Uashingtonit vrullin dhe mundësinë për të hapur bashkërisht dialogun me këto vende ose për të ushtruar p resionin e duhur. Pa dyshim, historitë e k onfliktit dhe marrëdhëniet e dobëta midis këtyre pesë vendeve kërkojnë një përpjekje herkuleane; megjithatë, traktati nuk mund të miratohet pa nënshkrimet dhe ratifikimet e tyre.
Procesi nuk do të ishte pa vështirësitë e veta. Nga pala amerikane, Bidenit do t’i duheshin dy të tretat e senatit amerikan për të miratuar një rezolutë të ratifikimit për të vazhduar. Kjo kërkon marrjen e 16 votave nga partia opozitare, një prag i lartë. Por kjo nuk duhet të përjashtohet, dhe çdo përpjekje për të forcuar sigurinë rajonale dhe atë kombëtare duhet të trajtohet me konsideratë serioze./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
