ANALIZA/ Çfarë mungon në historitë e L uftës së re të Ftohtë?

Nga Jacob Parakilas/ Në vitet e fundit, shtypi perëndimor ka gjeneruar një prodhim masiv librash dhe artikujsh që përcaktojnë se si do të dukej një l uftë konvencionale në shkallë të plotë midis Republikës Popullore të Kinës dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës. Artikujt e revistave, librat mësimore akademike dhe novelat kanë parë të gjithë skenarët e ndryshëm sesi mund të zhvillohej një l uftë Kinë-SHBA. Por ngjashmëritë midis këtyre rrëfimeve të l uftës err ësojnë një rrugë tjetër përmes së cilës Pekini dhe Uashingtoni mund të përballen me njëri-tjetrin: l uftërat me ndjemetës (proxy wars). Ekzistojnë disa rr eziqe të përbashkëta në vizionet perëndimore të l uftës me Kinën.

Kina g odet pothuajse gjithmonë e para, duke përdorur një kombinim të m ashtrimit dhe befasisë për të kompensuar avantazhin teknologjik dhe doktrinar të SHBA. Flota Amerikane dhe Marina e Ushtrisë Çlirimtare të Popullit janë a ntagonistët kryesorë, me forcat ajrore dhe atë speciale që luajnë role të rëndësishme mbështetëse dhe forcat tokësore konvencionale mbeten të mënjanuara në vend të tretë. Rrezet e arsenali të r aketave të Kinës (qoftë aktive ose jo) vendosin kufijtë e k onfliktit. Pekini përdor në mënyrë a gresive aftësitë kibernetike ndërsa Shtetet e Bashkuara nuk i përdorin ato kryesisht. Dhe, ç’është më e rëndësishmja, a rmët b ërthamore diskutohen, por përdoren rrallë, dhe sigurisht jo në një mënyrë që do të kishte bërë krenar, për shembull, futuristin e ndjerë dhe L uftëtarin e Ftohtë Herman Kahn. Disa nga këto vendime janë parashikime logjike të bazuara në atë që dihet publikisht nga doktrinat dhe aftësitë kineze dhe amerikane; të tjerat supozohet se janë marrë në mënyrë që ta mbajnë narrativën brenda kufijve të dëshiruar të autorëve. Në fund të fundit, imagjinimi i një l ufte midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara që rezulton në një shkëmbim b ërthamor tenton të prodhojë një lloj trillimi krejt të ndryshëm, transmeton lexo.com.al.

Asnjë nga këto nuk është jashtëzakonisht e habitshme. Krijimi i skenarëve të mundshëm të dukshëm të l uftës në të ardhmen për të tërhequr vëmendjen ndaj d obësive të perceptuara shoqërore ose politike ka një histori të gjatë, që shtrihet prapa në kohë përmes H.G. Wells dhe Jules Verne. Ka, për të qenë të qartë, çështje në korpusin aktual. Sigurisht, do të ishte e dobishme nëse më shumë nga këto narrativa do të shkruheshin nga ekspertë mbi Kinën, në vend të ushtrisë amerikane. Dhe duke qenë se informacioni jo i plotë ose i pasaktë luan një rol të rëndësishëm në vendimet për të shkuar në l uftë, përsëritja e idesë figurative ku l ufta fillon si rezultat i një plani të g oditjes së parë të e kzekutuar në mënyrë të përsosur, është e p adobishme. Por parashikimi më i madh nga të gjitha është mundësia që Shtetet e Bashkuara dhe Kina thjesht të mos  luftojnë kurrë njëri-tjetrin drejtpërdrejt, por përkundrazi të bëjnë b etejë përmes ndërmjetësve në mbarë botën. Nga të gjitha retorikat e “L uftës së Ftohtë”, kjo mundësi jepet çuditërisht rrallë në diskutimet s pekulative. Kina imagjinare shpesh përdor një ndërmjetës për të lidhur SHBA-të në një pjesë të largët të botës – Iranin në 2034, për shembull – por në ato raste ndërmjetësi është një mjet për të përfunduar një l uftë të drejtpërdrejtë midis superfuqive, sesa një k onflikt në vetvete, siç ishte rasti për tërësinë e L uftës së Ftohtë origjinale.

Ka arsye të mira për këtë shmangie. Për një gjë, duket – të paktën për momentin – një perspektivë më e largët sesa, të themi, p ushtimi i Kinës të Tajvanit (i cili në vetvetë mund të mos jetë i afërt). Pekini ka forcuar dorën e tij të jashtme përmes Nismës së Rripit dhe Rrugës, ndërsa eksportet e a rmëve janë në rritje. Por në të dy rastet i duhet një rrugë e gjatë për të arritur gjerësinë e ndikimit të BRSS në fillimin e L uftës së Ftohtë. Ndryshe nga Bashkimi Sovjetik, Kina nuk është avatar i një lëvizjeje ideologjike globale, e cila e liminon një arsye të fortë pse një qeveri ose lëvizje r ebele mund t’i kërkojë asaj mbështetje. Dhe, natyrisht, një skenar i arsyeshëm kërkon një gjeografi të vërtetë, dhe mund të jetë e vështirë – veçanërisht për ata që janë në poste zyrtare ose gjysmë zyrtare – të emërojnë një shtet aktualisht të qëndrueshëm, jo-kundërshtar si mikpritës i një l ufte të ardhshme proxy, transmeton lexo.com.al.

E megjithatë, hendeku midis rendit botëror që Shtetet e Bashkuara do të dëshironin të ruanin dhe atij që Kina do të donte ta zëvendësonte atë është i madh dhe në rritje. K ërcënimi i s hkatërrimit të sigurt reciprok dhe paparashikueshmëria e lindur e l uftës në shkallë të plotë nuk e shmangin rr ezikun e k onfliktit të drejtpërdrejtë, por ata e k ufizojnë atë në mënyrë të konsiderueshme. Në këtë boshllëk, zhvillimi i k onflikteve me ndërmjetës ka të ngjarë t’u tërheqë politikëbërësve në Pekin dhe Uashington për të njëjtat arsye që tërhoqën paraardhësit e tyre, jo vetëm në L uftën e Ftohtë, por edhe më larg në histori: furnizimi i a rmikut të a rmikut tuaj me para, inteligjencë, trajnim dhe a rmë janë më të lira, më të mohueshme, më të lehta dhe më pak të ngjarë të rezultojnë në g oditje politike të brendshme sesa të l uftosh vetë atë  armik.

Është gjithashtu në mënyrë thelbësore një mekanizëm shumë më pak i parashikueshëm. Mbështetja e muxhahedinëve afganë kundër BRSS në vitet 1980 dukej sigurisht si një fitore gjeopolitike për Shtetet e Bashkuara, por degëzimet afatgjata të politikës së SHBA atje është e vështirë të përshkruhen si një përfitim i papërcaktuar. Aktorë më të vegjël kanë zgjedhur gjithashtu dhe shpesh i r ezistojnë – në mënyra direkte dhe indirekte – prirjes së superfuqive për t’i trajtuar ata si mjete të drejtpërdrejta të axhendave të tyre, transmeton lexo.com.al.

Kjo mund të jetë edhe arsyeja pse është më e vështirë të krijosh një tr illim bindës të l uftës. Një rrëfim i qartë për një a rmik gjithnjë e më të fuqishëm, i cili na detyron të ndërmarrim veprime përgatitore ose shumë më të ndryshme, është edhe më e lehtë për t’u shkruar dhe për të nxitur bisedën sesa një rrëfim shumë-anësh që merr një përzierje të motivimeve dhe k ufizimeve k onkurruese, të mbivendosura dhe k omplekse. Por realiteti rrallë është aq i thjeshtë sa do të dëshironim të ishte./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.