ANALIZA/ Fqinjët e Kinës janë më të fortë nga sa mendojmë

Nga Salvatore Babones/ Për dy dekada, Kina ka mbizotëruar në pothuajse çdo m osmarrëveshje në lagjen e saj. Duke përparuar në Himalajet, Azinë Juglindore, Detin e Kinës Jugore dhe Detin e Kinës Lindore, Kina është bërë k ërcënimi kryesor përgjatë një harku të gjerë të Indo-Paqësorit. Shpenzimet për mbrojtjen e Pekinit janë tani më shumë se gjashtë herë më të larta sesa ishin në fillim të mijëvjeçarit, sipas vlerësimeve të pavarura të SIPRI. Gjatë dy dekadave të fundit, Kina është rritur nga e gjashta në botë në të dytën në shpenzimet totale të mbrojtjes – një rritje spektakolare. Natyrisht, kjo i s hqetëson fqinjët e Kinës. Dhe natyrshëm, ata fqinjë po nxiten tani si kundërpërgjigje. Nëse fqinjët e afërt të Kinës janë partnerët e mundshëm që Presidenti i SHBA Joe Biden është aq i etur për të punuar me të, ata vështirë se kanë nevojë për inkurajimin e SHBA për të ngritur mburojën e tyre kur bëhet fjalë për Kinën. Një vështrim rreth kufijve të Kinës tregon se U shtria Çlirimtare e Popullit (PLA) po përballet me k onkurrentë u shtarakë të vendosur dhe në zhvillim nga të gjitha anët. Edhe duke supozuar një afrim Rusi-Kinë – një perspektivë që është gjithmonë e afërt sesa aktuale – Kina përballet me s fida në të gjithë atë që dikush mund ta quajë harkun Indo-Paqësor. Këto vende, që shtrihen nga India në jugperëndim deri në Japoni në verilindje, do të formonin një mbrojtje efektive kundër e kspansionizmit kinez edhe në mungesë të inkurajimit dhe mbështetjes së qartë të SHBA.

Harku Indo-Paqësor është më i fortë në skajet dhe më i dobët në mes. Forcat e Vetëmbrojtjes së Japonisë kanë një reputacion të lartë për teknologjinë dhe gatishmërinë. Duke iu k undërvënë programit të ndërtimit të transportuesve të avionëve të Kinës, Japonia po shndërron dy transportues ekzistues helikopterësh në transportues të avionëve. Edhe pse transportuesit japonezë do të jenë shumë më të vegjël se të Kinës, avionët japonezë të nisur nga gjenerata e pestë e avionëve l uftarakë F-35 do të grumbullojnë një fuqi më të madhe. Për krahasim, Shenyang J-15 i marinës së PLA është një l uftëtar më pak i përparuar i gjeneratës së katërt që ka përjetuar p robleme s erioze teknike. Japonia sigurisht që ka burimet dhe njohuritë teknologjike për t’u kujdesur për veten e saj. Në skajin e kundërt të harkut të Indo-Paqësorit, India shpesh perceptohet të jetë një d obësim relativ kur krahasohet me Kinën. Por këto perceptime janë prej kohësh të vjetruara, nëse ato kanë qenë ndonjëherë të vërteta. Prapa në 1962, Kina përvetësoi pjesë të mëdha të territorit malor Indian në një l uftë rrufe pesë javëshe. Por kjo fitore ishte rezultat i një s ulmi të papritur në kohë paqeje kundër një vendi miqësor që nuk dyshonte. Që nga ajo kohë, India e ka marrë në zemër fjalën e vjetër: “Më m ashtro një herë, t urp për ty; më m ashtro dy herë, t urp për mua”, transmeton lexo.com.al.

Përkundër modernizimit m asiv u shtarak të Kinës, India ka të ngjarë tani të ketë epërsinë në kufirin e Himalajeve. Për të filluar, përparimet e Kinës në vitin 1962, megjithëse sollën p akënaqësi të thellë në Indi, e zhvendosën vijën e frontit më pranë bazave të furnizimit të Indisë – dhe më larg nga ato e Kinës. Më me hollësi, përmirësimet e infrastrukturës së Kinës janë përputhur nga tunelet malore dhe rrugët për të gjitha motet e ndërtuara nga Organizata e Rrugëve Kufitare të Indisë. Në një teatër strategjik ku logjistika është gjithçka, tunelimi nga BRO ka rritur jashtëzakonisht aftësinë e U shtrisë Indiane për të transportuar pajisje të rënda nga bazat e pasme deri në Linjën Indiano-Kineze të Kontrollit Aktual. Shtojini kësaj përvoje të gjerë duke l uftuar në akullnajat dhe qëndrueshmërinë e komandove të Forcave të Kufirit Special të Indisë (shumë prej të cilëve janë rekrutuar nga komuniteti tibetian i mërgimit) dhe India ka një propozim fitues në l uftën e lartësive të mëdha.

Forca Ajrore Indiane ka gjithashtu një avantazh të madh teknik mbi PLA të Kinës: Në një lartësi prej 10,000 këmbësh (3,000 metra), bazat ajrore e përparme të Indisë janë shumë të larta, por jo gati aq të larta sa ato të Kinës. Dhe ndryshe nga India, Kina nuk ka baza me lartësi të ulët askund në rajon. Kjo bën një ndryshim të madh, pasi avionët e Kinës duhet të hedhin deri në gjysmën e r aketave dhe karburantit të tyre në mënyrë që të ngrihen në ajrin super të hollë të Pllajës Tibetane. Shtoni blerjen nga India të avionëve l uftarakë francez të nivelit të lartë Rafale, modernizimin e mundshëm të skuadriljeve të saj ruse Sukhoi SU-30 dhe dorëzimin e afërt të sistemeve të përparuara ruse të r aketave anti-ajrore S-400 dhe Forca Ajrore Indiane mund të posedojë së shpejti epërsi absolute të ajrit në të gjithë LAC. Tejas, l uftëtari multirol i zhvilluar nga vetë India është vetëm qershia mbi tortë. Më larg në lindje, kufiri i Kinës 1,300 milje (2,100 kilometra) me Mianmar është aq i pasigurt sa që Kina, mbase e frymëzuar nga ish Presidenti i SHBA Donald Trump, po ndërton një mur të lartë 10 këmbë (3 metra) të lartë për ta vulosur atë. P uçi u shtarak në Mianmar, i perceptuar gjerësisht në Perëndim si favorizues për Kinën, ka qenë në të vërtetë një p engesë: Kina ishte veçanërisht afër Lidhjes Kombëtare për Demokraci të Aung San Suu Kyi dhe tani sheh pozicionin e saj në vend të k ërcënuar nga u shtria dhe protestuesit në rrugë. Kina është a kuzuar prej kohësh për mbështetjen e re belëve s eparatistë në Mianmar; p ërmbysja u shtarake e qeverisë civile e udhëhequr nga Suu Kyi mund të ketë qenë po aq anti-Kinë, sa një g rusht shteti anti-demokraci, transmeton lexo.com.al.

Vietnami, i cili si India dikur ishte v iktimë e një s ulmi të papritur kinez, ka qenë në kushte të k ëqija me vëllain e tij të madh komunist që nga p ushtimi i Kinës në 1979. Buxheti i mbrojtjes së Vietnamit sot është relativisht i vogël, por ai i ka përqendruar investimet e tij në mbrojtjen bregdetare. Duke pasqyruar strategjinë e Kinës në fillim të viteve 2000, kundër hyrjes/mohimit të zonës (A2/AD), ajo ka investuar shumë në r aketa anti-anije dhe thuhet se është në prag të blerjes së BrahMos të përbashkët ruso-indian, një r aketë supersonike që raportohet se është a rma më e shpejtë e tillë në botë. Kështu, ndërsa Kina shkon përpara nga A2/AD në strategjitë e parashtrimit të forcës në Detin e Kinës Jugore, Vietnami po zhvillon kapacitetin e tij A2/AD në mënyrë që të mohojë aftësinë e Marinës së PLA për të vepruar në zonë. Pikat e d obëta në harkun e Indo-Paqësorit janë ishujt. Filipinet, të cilat nën Presidentin e saj të çrr egullt Rodrigo Duterte kanë flirtuar me një aleancë të mundshme kineze, janë një kartë e e gër. Megjithatë, pas katër vitesh r etorike të a shpër anti-SHBA, Duterte përballet me një reagim në rritje nga një publik i gjerë pro-amerikan. Forcat e a rmatosura të vendit me sa duket favorizojnë gjithashtu mbajtjen e lidhjeve të ngushta me Shtetet e Bashkuara. Ashtu si homologu i saj vietnamez, Flota Filipine është e etur të blejë r aketa anti-anije BrahMos në një marrëveshje që është shumë më afër konsumimit sesa ajo midis Indisë dhe Vietnamit. Në një zhvillim tjetër të A2/AD, i vetmi objektiv realist për këto r aketa do të ishte që Flota Detare e Kinës të operojë në Detin e Kinës Jugore.

Tajvani është një pikë tjetër e dobët. P roblemi këtu nuk është një d ështim i vendosmërisë – s htypja në Hong Kong vetëm sa e ka n gurtësuar opinionin tajvanez kundër Kinës – por mosgatishmëria për të bërë s akrificat e nevojshme. Tajvani shpenzon vetëm 1.7 për qind të PBB-së së saj në mbrojtje, një pjesë e vogël për një vend që përballet me k ërcënime të vazhdueshme p ushtimi nga fqinji i saj shumë më i madh. Megjithëse Presidenti tajvanez Tsai Ing-wen ka buxhetuar një rritje të madhe të mbrojtjes për 2021, buxheti është quajtur ende i pamjaftueshëm nga zyrtarët amerikanë. Tajvani ka njoftuar blerjen e 66 avionëve l uftarakë F-16, por nevoja e saj e menjëhershme është për r aketa anti-aeroplan Harpoon dhe Patriot. Programet e blerjes për të dy janë g oditur nga k ufizimet buxhetore. Së fundmi, megjithëse Koreja e Jugut është e s hqetësuar kryesisht me k ërcënimin nga Veriu, vendi ka njoftuar transportuesit e tij kombëtarë të avionëve dhe avionët l uftarakë. Disa komentatorë i kanë quajtur ato projekte të kotësisë kombëtare, por ato mund të bëhen po aq të besueshme sa përpjekjet për të katapultuar bazën industriale të mbrojtjes tashmë mbresëlënëse të Koresë së Jugut në epokën e informacionit. Ndërsa bykët dhe kornizat e ajrit kthehen në produkte mallrash, vlera shtesë e brendshme kryesore e Koresë së Jugut për l uftëtarët e saj do të jetë avionika si radari dhe sistemet e udhëzimit. Transportuesi i planifikuar i aeroplanëve do të jetë i pajisur me avionë F-35 të bërë nga SHBA dhe pajisje të l uftës elektronike të Koresë së Jugut, transmeton lexo.com.al.

Duke i bashkuar të gjitha, tre transportuesit e avionëve të Marinës së PLA – njëra model i vjetër sovjetik, e dyta një kopje e përmirësuar e së parës dhe e treta një model kinez eksperimental – do të duhet të përballen me dy transportues japonezë dhe një të Koresë së Jugut të pajisur me F-35, plus dy transportues indianë. Dhe kjo para se të faktorizohet në super-transportues me bazë në Japoni të Marinës Amerikane. Në ajër, Kina përballet me forcat ajrore moderne të Indisë, Koresë së Jugut dhe Japonisë, dhe k ërcënimet në rritje të A2/AD nga vendet në mes. Më larg, forcat australiane mund të luajnë një rol tërheqës nëse Canberra gjen vullnetin politik. Ka akoma pika të d obëta në harkun Indo-Paqësor. Por në përgjithësi, parashikimi nuk duket i mirë për Kinën. Mësimi kryesor në të gjithë këtë është se Shtetet e Bashkuara nuk kanë pse të ofrojnë siguri në Indo-Paqësor për ta mbajtur rajonin “të lirë dhe të hapur”, pa marrë parasysh “elasticitetin dhe gjithëpërfshirjen”, siç vendosën katër udhëheqësit e Quad në samitin e tyre javën e shkuar. E gjithë që Uashingtoni duhet të bëjë është të sigurojë një kornizë sigurie në të cilën vendet e tjera mund të fusin përpjekjet e tyre. Mund ta bëjë këtë përmes mekanizmit Quad, por kjo do të kërkonte një Quad të përqendruar në sigurinë detare – jo në ndryshimin e klimës dhe koronavirusin. Por edhe pa një Quad të përqendruar në mbrojtje, vendet e harkut Indo-Paqësor janë plotësisht të afta të sigurojnë veten kundër a gresionit kinez. Shtetet e Bashkuara mund të ofrojnë mjete, teknologji dhe trajnime, por fqinjët e Kinës mund dhe duhet të marrin drejtimin në ruajtjen e sigurt të lagjes së tyre./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.