Nga Catherine Putz/ Në një letër të fundit për udhëheqësit afganë, Sekretari i Shtetit i SHBA Antony Blinken kërkoi një përshpejtim të bisedimeve të paqes, por la të hapur mundësinë që Shtetet e Bashkuara të tërhiqen plotësisht nga Afganistani deri në 1 maj. Në letrën, botuar së pari nga TOLOnews, Blinken kërkon të azhurnojë afganët në “ku ne qëndrojmë, rrugën e menjëhershme përpara dhe udhëheqjen urgjente që Presidenti Biden dhe unë kërkojmë nga ju në javët e ardhshme”. Blinken vëren se rishikimi i administratës Biden të strategjisë amerikane në Afganistan është duke vazhduar, por “përfundimi fillestar” i Uashingtonit është se “mënyra më e mirë për të çuar përpara interesat tona të përbashkëta” është “përshpejtimi i bisedimeve të paqes dhe për t’i sjellë të gjitha palët në përputhje me angazhimet e tyre”.
Blinken përshkruan një “përpjekje të nivelit të lartë diplomatik” për të “lëvizur çështjet më thelbësisht dhe shpejt drejt një zgjidhjeje dhe një a rmëpushimi të përhershëm dhe gjithëpërfshirës” për të përfshirë bisedime të nivelit ministror midis Rusisë, Kinës, Pakistanit, Iranit, Indisë dhe Shteteve të Bashkuara të Amerikës; duke dërguar Ambasadorin Zalmay Khalilzad për të ndarë propozime me qeverinë afgane dhe talebanët që synojnë hartimin e një rruge për një zgjidhje të negociuar dhe një a rmëpushim; duke i kërkuar Turqisë që të presë një takim të nivelit të lartë për të përfunduar një marrëveshje paqeje; dhe duke dyfishuar përpjekjet për të ulur nivelet e d hunës në Afganistan, me Blinken duke përmendur një propozim për një reduktim të d hunës 90-ditore që Khalilzad do të sjellë në të dy palët për shqyrtim. Blinken mbyll letrën duke theksuar se procesi i politikës në Uashington është duke vazhduar dhe asnjë mundësi – përfshirë një tërheqje të plotë deri më 1 maj – nuk përjashtohet, transmeton lexo.com.al.
Sidoqoftë, është e qartë se Blinken, dhe administrata e Biden, janë të shqetësuar për ndjekjen e një tërheqjeje të plotë. Fjalia e parafundit e letrës thotë: “Edhe me vazhdimin e ndihmës financiare nga Shtetet e Bashkuara për forcat tuaja pas një tërheqje u shtarake amerikane, unë jam i shqetësuar se situata e sigurisë do të p ërkeqësohet dhe Talibanët mund të bëjnë fitime të shpejta territoriale”. Letra e Blinken është kritikuar si e topitur dhe shumë shtytëse. Ndërsa nga njëra anë, pjesë të propozimeve të përfshira janë ide të ricikluara të vjetra, të tjerë tregojnë ndryshime delikate në pozicionimin e SHBA-së, të cilat kanë shkaktuar një reagim të parashikueshëm nga ana e qeverisë afgane. Në radhë të parë, në kombinime të ndryshme gjatë gjithë l uftës gati-20-vjeçare, vendet e Rusisë, Kinës, Pakistanit, Iranit, Indisë dhe Shteteve të Bashkuara (për të mos përmendur vendet e tjera, si Uzbekistani), si dhe Kombet e Bashkuara, janë përpjekur të gjejnë një mënyrë për të përkthyer atë që Blinken e quajti një “interes të përbashkët të qëndrueshëm në një Afganistan të qëndrueshëm” në një rrugë përpara. Kjo nuk është një përpjekje e re ose befasuese, por gjithsesi ia vlen që vendet e interesuara dhe të përfshira të rilidhen drejtpërdrejt në lidhje me Afganistanin.
Është pika e dytë në letrën e Blinken, dhe një propozim i rrjedhur publikisht, që ka tërhequr një r eagim nga udhëheqësit e qeverisë afgane. Duke vënë në dukje se Khalilzad do të nisej për të ndarë propozime me qeverinë afgane dhe Talibanët, Blinken deklaroi në mënyrë specifike: “Në ndarjen e këtyre dokumenteve, ne nuk kemi ndërmend t’u diktojmë kushteve palëve”. Dokumentet, Blinken shkruan se kanë për qëllim të ndihmojnë qeverinë afgane dhe Talibanët “të lëvizin u rgjentisht” në zhvillimin e “a) parimeve themelore që do të drejtojnë rregullimet e ardhshme kushtetuese dhe qeverisëse të Afganistanit; b) një udhërrëfyes për një qeveri të re, gjithëpërfshirëse; dhe c) kushtet e një a rmëpushimi të përhershëm dhe gjithëpërfshirës”. Ndërsa qeveria afgane është e etur për një a rmëpushim, sugjerimi i rishikimit të bazës së saj kushtetuese është më pak i mirëpritur. TOLOnews raportohet gjithashtu të ketë parë një projekt-plan të propozuar për paqen afgane, i cili mbulonte “parimet udhëzuese për të ardhmen e Afganistanit”, strukturën e një qeverie kalimtare – “Qeveria e Paqes e Afganistanit” – dhe një hartë për një “a rmëpushim të qëndrueshëm”, transmeton lexo.com.al.
Këtu haklat e qeverisë afgane u ndritën. Të shtunën, ndërsa raportet e projekt propozimit u qarkulluan, Presidenti i Afganistanit Ashraf Ghani theksoi se kalimet e ardhshme të pushtetit do të ndodhin përmes zgjedhjeve të bazuara në kushtetutën e Afganistanit, jo planeve të bëra nga “të tjerët”. Komentet e tij u pasuan nga Zëvendës Presidenti i parë Amrullah Saleh të hënën duke deklaruar se, “Ne nuk do të pranojmë kurrë një paqe të d etyruar dhe të i mponuar”. Mohammad Mohaqiq, një këshilltar i lartë i Ghani, u bëri jehonë komenteve të Saleh: “D obësia në mesazhin e Departamentit të Shtetit të SHBA është se ata nuk e kanë njohur strukturën e Afganistanit dhe ajo ka gjuhë s htrënguese dhe një paqe të detyruar dhe të përshtatur që nuk do të çojë askund”. Mohaqiq theksoi se janë Talibanët ata që duhet të bashkohen, jo Kabuli që të përkulet. Ai shtoi se “Kur themi se Talibanët duhet të bashkohen është sepse kemi një sistem, një u shtri, të drejtat e njeriut dhe Kushtetutë. Pse duhet të bashkohemi ne me Talibanët? Ne nuk duam të l uftojmë kundër asnjë partie për t’u bashkuar me ta në male”. Padyshim, Blinken e dinte se ky do të ishte r eagimi. Letra e tij përfshin një paragraf të tërë që fillon me një thirrje për “unitetin dhe gjithëpërfshirjen” dhe thekson se p ërçarja në vitet 1990 ishte k atastrofike.
E thënë më sinqerisht: Kur Bashkimi Sovjetik u tërhoq në 1989 Afganistani ishte i mbushur me l uftëra të brendshme për pushtet, shumë prej tyre ishin ish partnerë në l uftën e madhe kundër o kupimit prej një dekade të BRSS. P ërleshjet midis muxhahedinëve shërbyen për të sabotuar tranzicionin e vendit dhe hapën derën për Talibanët. Të jemi më të prerë se Blinken: Nëse qeveria afgane nuk mund të gjejë një mënyrë për t’u bërë më e unifikuar – dhe kjo do të thotë ndarje e pushtetit sesa përqendrim i saj – të gjithë e dimë se ku të çon kjo rrugë. Ndërsa udhëheqësit afganë janë të kujdesshëm për të mos u shtyrë, Shtetet e Bashkuara janë të etur për të hartuar një rrugë përpara dhe duhet të shohin lëvizje. Bisedimet e Doha-s, të b llokuara për më shumë se një muaj (pasi mezi filluan në janar 2021 pas një pauze), rifilluan në shkurt. Por është e qartë se Talibanët po marrin sugjerimet e tyre nga Uashingtoni dhe kjo përshtatet për ata: Talibanët, edhe pse kishin filluar të angazhonin drejtpërdrejt qeverinë afgane, prej kohësh i kanë parë fuqitë që janë në Kabul si kukulla të huaja. Por Shtetet e Bashkuara nuk mund të kalibrojnë politikën e tyre derisa të mund të vlerësojnë atë që Kabuli është i gatshëm dhe i aftë të durojë. Dikush duhet të bëjë një lëvizje./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
