Nga Blendi Kajsiu/ Përballë humbjes së qartë në zgjedhjet e fundit, opozita dhe analistët pranë saj kanë filluar të riprodhojnë fabulën tashmë të njohur të deformimit të vullnetit popullor nëpërmjet krimit dhe blerjes së votës nga Partia Socialiste.
Sipas kësaj logjike, Edi Rama dhe PS nuk i fituan, por i blenë zgjedhjet ose i vodhën nëpërmjet krimit të organizuar. Pra, nëse do eliminonim këto dy fenomene, krimin e organizuar dhe blerjen e votës (që me sa duket janë ekskluzivisht socialiste), qytetarët shqiptarë do kishin preferuar në shumicë Bashën, Berishën dhe Metën (që s’kanë lidhje as me krimin, as me blerjen e votës).
Është e qartë që kemi të bëjmë me një alibi që i shërben politikisht opozitës dhe psikologjikisht të gjithë atyre që nuk e përtypin dot Ramën kryeministër. Ndonëse krimi dhe shitblerja janë fenomene prezente në zgjedhjet tona, ata nuk janë faktorë përcaktues. Nëse blerja e votës do përcaktonte rezultatin e zgjedhjeve, harta elektorale e Shqipërisë do ishte krejt ndryshe.
PS-ja do dominonte zonat veriore ku varfëria është më e madhe dhe blerja e votës për pasojë më e lehtë, ndërsa PD-ja do dominonte zonat më të zhvilluara dhe më urbane si Tirana, Durrësi apo Vlora me zhvillim ekonomik më të lartë ku shitja e votës është më e pakët. Në këtë pikë opozitarët do përgjigjen se fitorja në Durrës dhe Elbasan ishte si pasojë e krimit.
Por nëse krimi është faktori përcaktues nuk kemi si të shpjegojmë fitoren e PS-së në qytetin e Tiranës apo në Vlorë ku nuk është folur fare për krim të organizuar apo humbjen e PS-së në Shkodër ku krimi ka lulëzuar vitet e fundit.
Rasti i Tiranës është veçanërisht i rëndësishëm këtu sepse kryeqyteti, për vetë përmasat, përbërjen demografike dhe historinë politike është barometër i zgjedhjeve në Shqipëri. Tirana jo vetëm është qyteti më i madh dhe heterogjen i Shqipërisë, por nuk është aspak bastion politik, siç është p.sh., Shkodra.
Ndaj Tirana tregon tendencën reale të votuesve. Nëse krimi i organizuar dhe blerja e votës ishin faktorë përcaktues, si mund ta shpjegojmë fitoren e PS-së dhe humbjen e PD-së në qytetin e Tiranës ku prezenca e krimit të organizuar dhe blerja e votës është shumë më e ulët se në qytetet të tjera apo në zonat rurale?
Qytetarët e Tiranës janë votuesit më të lirë që ekzistojnë në Shqipëri, janë kampioni më përfaqësues i popullsisë shqiptare dhe ata në shumicë votuan PS-në.
Nuk ka dyshim që partia në pushtet ofron më shumë klientelizëm dhe tërheq më shumë elementët kriminalë sesa opozita, por ndonëse të rëndësishëm këta nuk janë faktorë përcaktues në garën elektorale. Mjafton të kujtojmë se në vitin 2005, PD përballej me një nivel shumë të lartë krimi dhe me një nivel shitblerje të votës edhe më të lartë se sot, e megjithatë i fitoi zgjedhjet.
Ideja se po bëhet nami me shitblerjen e votës më shumë se rritjen e këtij fenomeni reflekton ndjeshmërinë më të lartë që ne si shoqëri kemi ndaj tij sot. Dje ky fenomen ishte aq i përhapur dhe i pranuar saqë dhënia e lekëve dhe ushqimeve bëhej haptas, në mes të ditës.
Madje, më vjen për të qeshur kur kujtoj fushatën parlamentare të vitit 2005 ku avokati Spartak Ngjela, i cili përballej me ministrin e Transportit socialist, Spartak Poci, u bënte thirrje publike votuesve që lekët t’ua merrnin socialistëve dhe votën t’ia jepnin atij. Dhe fitoi.
Ndaj shpjegimi i rezultatit elektoral nuk mund të reduktohet te histori të fortësh apo bandash që blejnë apo intimidojnë qytetarët, sepse këto janë fenomene konstante në historinë tonë të tranzicionit. Është e nevojshme një analizë politike që vlerëson dhe krahason ofertën politike të aktorëve kryesorë dhe jo thjesht lidhjet e tyre me krimin. Këtë analizë do ndërmarrim në shkrimin e ardhshëm.
