ANALIZA/ Brenda mendjes së Alexander Lukashenko

Nga Leonid Ragozin/ Kur bëhet fjalë për Presidentin bjellorus Alexander Lukashenko, analistët politikë janë të detyruar të bëjnë referime të pakëndshme në fushën e psikanalizës. Cila fazë e frikës paranojake mund të ketë bërë që një udhëheqës kombëtar të komandojë forcën e tij ajrore për të rrëmbyer një aeroplan civil për të arrestuar – jo një pushtetar të fortë rival ose një terrorist të rrezikshëm – një bloger? Vendimi i Lukashenkos të dielën për të devijuar një fluturim të Ryanair drejtuar Vilnius në Minsk, në mënyrë që të arrestojë gazetarin bjellorus Roman Protasevich vështirë se mund të shpjegohet me terma racionalë.

E njëjta gjë vlen për helmimin dhe atentatin në tentativë në gusht ndaj udhëheqësit rus të opozitës Aleksey Navalny, një kritik i shquar i Presidentit Vladimir Putin, të cilin Kremlini e kishte referuar në mënyrë përçmuese si “bloger” për vite me radhë. Çfarë ndodh me blogerët që i bën diktatorët e Evropës Lindore të dërgojnë avionë luftarakë dhe ekspertë të armëve kimike pas tyre? Të dy sulmet janë më të mëdha se haraçet e fuqisë së fjalës së lirë, aktivizmin paqësor dhe mospajtimin e hapur. Ato zbulojnë se çfarë dëmton më shumë udhëheqësit si Lukashenko dhe Putin, çfarë i bën ata të ndihen në zënë ngushtë dhe të humbasin toruan, transmeton lexo.com.al.

Protasevich ka edituar Nexta, një kanal të suksesshëm në Telegram, i cili ishte i dobishëm në mobilizimin e mbështetësve të opozitës bjelloruse gjatë protestave mbarëkombëtare të vitit të kaluar, të cilat ndjeheshin herë pas here si një kryengritje popullore paqësore. Videot e Navalny në YouTube që detajojnë hetimet e tij për korrupsionin e Kremlinit patën një efekt të ngjashëm te rusët, duke rritur në mënyrë dramatike gjeografinë e protestave dhe politikën e opozitës më gjerë në vend. Të dy lëvizjet nënvizojnë një zhvendosje radikale të brezave në Bjellorusi dhe Rusi.

Grupi të cilin Protasevich dhe Navalny adresojnë nuk luajti asnjë rol në sjelljen e diktatorëve të tyre në pushtet. Ata kanë si burimin e tyre kryesor të lajmeve jo televizionin, por internetin, i cili shërben sot si baza kryesore e lëvizjeve protestuese në të dy vendet. Këto sulme të kohëve të fundit tregojnë se sa të nervozuar janë dy diktatorët nga kjo. Për pjesën më të madhe të dy dekadave të mbretërimit të tij në Rusi, Putini drejtoi një regjim shumë të butë gjysmë-autoritar. Rendi i Lukashenkos ishte më i ashpër, veçanërisht në fund të viteve 1990 kur u vranë disa figura të opozitës – por ndërsa vijojë shtypja autoritare, ai u zbeh në krahasim me diktatorët evropianë ose të Amerikës Latine të shekullit të 20-të, transmeton lexo.com.al.

Në vend të kësaj, të dy regjimet shkëlqyen në shtypjen e synuar me precizion, që synonte një numër shumë të kufizuar të individëve por të programuar për të dërguar një mesazh në të gjitha klasat profesionale dhe shoqërore, duke ndryshuar sjelljen e tyre politike. Fakti që të dy tani i janë drejtuar shtypjes masive dhe sulmeve mizore ndaj kundërshtarëve të tyre, duke mos bërë më asnjë përpjekje për të siguruar ndonjë mohim, nënvizon paqëndrueshmërinë politike në rritje në të dy vendet dhe cenueshmërinë e regjimeve. Duke përçmuar për kaq shumë vite mbështetësit e opozitës si huliganë, diktatorët po luftojnë atë që ata e perceptojnë si betejën më vendimtare të jetës së tyre, që do të përfundojë me rrëzimin e tyre nëse nuk demonstrojnë brutalitetin më të madh.

Si Putini, ashtu edhe Lukashenko kanë përmendur në momente të ndryshme vdekjen e zymtë të diktatorit libian Muammar Gaddafi si diçka që forcat e errëta në Perëndim po përgatiten për vendet e tyre dhe veten e tyre. Kjo na jep një ide se çfarë mund të jetë duke ndodhur në kokën e tyre. E megjithatë, historia që po shpaloset para syve tanë nuk është një të bjellorusëve dhe rusëve të pashpresë të dënuar me diktaturë deri në fund të ditëve. Përkundrazi, është më shumë si një lloj përralle të tipit “Ora më e errët është pak para agimit”, transmeton lexo.com.al.

Frika iracionale e Lukashenkos dhe Putinit ndaj Protasevich dhe Navalny nuk shpjegon vetëm se çfarë po ndodh në Rusi dhe Bjellorusi. Kjo tregon rrugën përpara për ata jashtë vendit që kërkojnë të ndihmojnë. Incidenti i Ryanair ka nxitur që komentatorët skifterë në Perëndim të kërkojnë sanksione të reja kundër Bjellorusisë dhe Rusisë (shumë janë të bindur se Kremlini ishte i përfshirë, sepse disa qytetarë rusë zbarkuan në Minsk). Masat e propozuara variojnë nga dëbimi i linjës ajrore kombëtare bjelloruse nga hapësira ajrore e BE në mbylljen e projektit NordStream 2, pavarësisht se ky i fundit do të ndihmonte më shumë sesa do të dëmtonte Lukashenko, regjimi i të cilit përfiton nga transportimi i hidrokarbureve ruse. Problemi është se sanksionet e gjera, jo të personalizuara, vetëm sa ndihmojnë diktatorët të mobilizojnë mbështetësit e tyre duke futur ndjenja anti-perëndimore dhe një mentalitet rrethimi.

Regjimet e vjetruara në mënyrë qesharake, por krejtësisht të qëndrueshme në Kubë dhe Korenë e Veriut janë shembuj të gjallë të kotësisë së politikave të tilla. Në vend të kësaj, siç treguan ngjarjet e së dielës, janë njerëz si Protasevich dhe Navalny që regjimet kriminale i shohin si kërcënime ekzistenciale – njerëz që përhapin fjalën dhe frymëzojnë. Shumë më mirë sesa sanksionet do të ishte një përpjekje për t’u dhënë njerëzve si ata strehë të sigurta dhe mundësi për të bërë punën e tyre në BE – duke hequr pengesat e vizave dhe thjeshtësuar rregullat e qëndrimit për njerëzit që mund të ndikojnë në bashkatdhetarët e tyre në shtëpi. Sektorë të tërë të shoqërive civile ruse dhe bjelloruse po gjejnë strehë në BE gjatë kësaj periudhe të paqëndrueshme: aktivistë, gazetarë, arsimtarë, punëtorë të të drejtave të njeriut, transmeton lexo.com.al.

Vendet e BE-së janë bërë baza kryesore për udhëheqjen e opozitës bjelloruse dhe strategëve kryesorë në lëvizjen e Navalny. Mediat kryesore në gjuhën ruse, si Meduza, dhe institucionet arsimore, si Universiteti bjellorus Evropian i Shkencave Humane në Vilnius po operojnë kryesisht në vendet baltike. Free Russian University i sapo krijuar, me seli në Riga, ka një përbërje të akademikëve kryesorë të Rusisë që ofrojnë kurse falas në internet për këdo që aplikon. Shkolla e Studimeve Politike të Moskës – një institucion kyç që ka arsimuar udhëheqës politikë dhe socialë për 30 vjet – është detyruar gjithashtu të zhvendoset në Letoni pasi ishte shpallur si agjent i huaj dhe organizatë e padëshirueshme në Rusi.

BE-ja ka një mundësi unike për të luajtur një rol kyç në edukimin e brezit të ri të liderëve politikë dhe kulturorë rusë dhe bjellorusë, të cilët do të zëvendësojnë në mënyrë të pashmangshme autoritarët e korruptuar në pushtet sot. Duke përqafuar pjesën e shëndetshme të shoqërisë në të dy vendet dhe duke punuar së bashku me njerëz si Protasevich dhe Navalny për të ndërtuar një të ardhme të përbashkët evropiane, BE do të bëjë më shumë për të sjellë fundin e diktaturave sesa çdo numër sanksionesh që mund të ofrojë ndonjëherë./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.