Nga Nicholas Kristof/ E shtrirë në shtratin e saj të spitalit në Kabul, Afganistan, pasi i mbijetoi vendosjes së një bombe të një grupi ekstremist që vrau më shumë se 80 studentë në shkollën e saj, një 17-vjeçare me emrin Arifa ishte aq e vendosur sa dhe e frikësuar. Arifa, e cila shpreson të bëhet mjeke, i premtoi Richard Engel të NBC News se “Unë do të vazhdoj arsimin tim, edhe nëse kam frikë”. Vajzave dhe djemve afganë mund t’u mungojnë librat, stilolapsat dhe laptopët, por me etjen e tyre për arsimim, ata kanë mjaft për t’i mësuar botës. Në të vërtetë, një nga gjërat e pakta që ekstremistët dhe studentët duket se bien dakord është fuqia transformuese e arsimit, veçanërisht edukimi i vajzave. Në një mënyrë të tmerrshme, mbase ishte racionale që fondamentalistët të hidhnin në erë shkollën, sepse arsimi i vajzave paraqet një kërcënim ekzistencial ndaj ekstremizmit. Kjo është arsyeja pse Talebanët pakistanezë qëlluan Malala Yousafzai në kokë. Është arsyeja pse Talebanët afganë hodhën acid në fytyrat e vajzave. Në planin afatgjatë, një vajzë me një libër është një kërcënim më i madh për ekstremizmin sesa një dron nga lart.
Sakena Yacoobi, një hero e imja që i ka kushtuar jetën arsimimit të kolegëve të saj afganë tha se “Mënyra e ndryshimit afatgjatë është arsimi. Një komb nuk ndërtohet mbi punë të përkohshme dhe të drejta minerare, kontraktorë dhe favore politike. Një komb ndërtohet mbi kulturën dhe historinë e përbashkët, realitetin e përbashkët dhe mirëqenien e komunitetit. Ne i kalojmë këto me arsim”. Që nga 11 shtatori 2001, ne amerikanët kemi kërkuar të mposhtim terrorizmin dhe ekstremizmin me kutinë e mjeteve ushtarake. Ndërsa tërheqim forcat tona nga Kabuli dhe Kandahari, ky është një moment për të reflektuar mbi kufijtë e fuqisë ushtarake dhe arsyet për të investuar në mjete më me kosto efektive për të ndryshuar botën, si shkollimi. Pas gati 20 vjetësh dhe 2 trilionë dollarë, ushtria më e fuqishme në historinë e botës nuk mund të ribënte Afganistanin. Disa amerikanë janë kritikë ndaj Presidentit Biden për tërheqjen nga Afganistani, por unë mendoj se ai mori vendimin e duhur. Unë kam argumentuar gjatë që po humbnim terren dhe se lufta ishte e paqëndrueshme, transmeton lexo.com.al.
Unë arrita në atë përfundim pasi kontraktorët afganë në Kabul më thanë që për çdo 1000 dollarë që forcat amerikane i paguanin, ata u jepnin 600 dollarë Talebanëve ryshfet për të kaluar nëpër pikat e kontrollit. Për të mbështetur një ushtar të vetëm amerikan në Provincën Helmand, kontraktorët paguanin talebanë mjaftueshëm në ryshfete për të punësuar 10 burra për të luftuar kundër atij amerikani. Megjithatë, ndërsa lufta më e gjatë e Amerikës është e paqëndrueshme, ne duhet të kujtojmë detyrimet tona. Ne duhet të përshpejtojmë vizat për afro 17,000 përkthyes, ndihmës dhe të tjerë afganë që kanë punuar me Shtetet e Bashkuara dhe do të rrezikohen kur forcat tona të zhduken. Përndryshe, gjaku i tyre do të jetë në duart tona. Pra, përmes një vlerësimi të shtuar të kufijve të fuqisë ushtarake, le të përpiqemi ta heqim ekstremizmin me mjete si arsimi. Është gjithashtu shumë më lirë. Për koston e vendosjes së një ushtari të vetëm në Afganistan për një vit, ne mund të krijojmë dhe të paguajmë shpenzimet e 20 shkollave elementare.
Ekziston një perceptim i gabuar që Talebanët nuk do të lejojnë që vajzat të arsimohen. Nuk është e lehtë, por mund të bëhet. Talebanët tolerojnë shumë shkolla vajzash, veçanërisht ato fillore dhe ato me mësuese femra, por grupet e ndihmës duhet të negociojnë me komunitetet dhe të fitojnë mbështetje. Nuk funksionon duke pasur një shenjë që thotë se është dhuruar nga Amerika. Paul Barker, i cili ka kaluar shumë vite në rajon si një punonjës i ndihmës, vuri në dukje se “Shumica e grupeve të ndihmës kanë qenë në gjendje të veprojnë me sukses në të dy anët e vijave të frontit të Talebanëve”. Edukimi i vajzave nuk është një shkop magjik. Shkollat u ndërtuan në të gjitha cepat e Afganistanit gjatë 20 viteve të fundit, megjithatë kjo nuk ishte e mjaftueshme për të penguar Talebanët. “Nuk është se ju shkoni në shkollë dhe papritmas fuqizoheni”, më tha një e re afgane. Le të jemi të sinqertë: Asgjë nuk funksionon aq mirë sa do të donim për të mposhtur ekstremizmin. Megjithatë, kjo grua e re është një shembull i asaj që është në lojë. Ajo studioi vetë në zemrën e territorit të Talebanëve dhe më pas ishte në gjendje të vinte në Shtetet e Bashkuara – ku tani po bën kërkime mbi algoritmet kuantike, transmeton lexo.com.al.
Edukimi është një armë e papërsosur kundër ekstremizmit, por ndihmon. Funksionon përmes disa kombinimeve të hapjes së mendjeve, ndërtimit të një klase të mesme, dhënies së grave të një zëri më të madh në shoqëri dhe uljes së rritjes së popullsisë dhe kështu të një “fryrjeje të rinisë” destabilizuese në popullsi. Kështu që unë shpresoj që ndërsa ne, të ndëshkuar, të tërheqim forcat ushtarake nga Afganistani, ne do të mësojmë diçka nga ekstremistët dhe viktimat e tyre njësoj: Promovimi i arsimimit të vajzave nuk ka të bëjë me idealizëm të butë, por me përdorimin e një mjeti të lirë që është në mënyrë zhgënjyese i ngadaltë – mjeti me i mire qe kemi. Yacoobi më tha “Nuk ka asnjë mënyrë tjetër për të ndërtuar një komb. Ndoshta një ditë do të shkrijmë disa nga këto armë dhe do t’i tregtojmë për ilaçe dhe epika të reja homerike. Nëse dëshirojmë të shkojmë atje, duhet të fillojmë gjithnjë me arsimimin”./NYT/Lexo.com.al/e.c.
