Është shumë më funksionale se Somalia, shteti në të cilin i përket si nocion.
Eksperienca e parë e Somalilandit si i pavarur zgjati më pak se një javë. Gajdexhitë e Royal Highland Fusiliers u urdhëruan të luanin himnin kombëtar të shtetit të ri në një ceremoni në Hargeisa, kryeqyteti, duke shënuar fundin e sundimit kolonial britanik në qershor 1960. Kur u zbulua se nuk ka himn, drejtuesi i grupit thuri një përzierje të melodive popullore lokale, dhe e drejtoi atë me gjallëri. Një ditë më vonë, megjithatë, Parlamenti i Somaliland-it miratoi një akt bashkimi me Somalinë, një ish koloni italiane në jug të saj dhe Somaliland-i pushoi së ekzistuari zyrtarisht. Ishte një gabim k atastrofik. Brenda një dekade, Republika e re Somaleze ishte shembur.
Presidenti i saj u v ra nga truprojat e tij. Një j untë marksiste mori pushtetin, të udhëhequr nga Siad Barre, një gjeneral i kthyer në di ktator. Ai shfuqizoi demokracinë dhe sh katërroi ekonominë duke shtetëzuar gati gjithçka përveç tufave të deveve. Ai filloi gjithashtu një lu ftë kata strofike kundër Etiopisë. Kur veriorët u r ebeluan, ai b ombardoi Hargeisa, duke v rarë mijëra civilë. Ndërsa Somalia u sh përbë në lu ftë klanore, Barre refuzoi të negociojë, duke thënë: “Kur të largohem nga Somalia, do të lë ndërtesa, por jo njerëz”. Ai nuk ishte larg parashikimit. Në kohën kur ai iku në 1991, vendi ishte zhytur në k aos nga i cili ende nuk ka dalë, transmeton lexo.com.al.
Në mënyrë jo surprizuës, Somaliland-i dëshironte largimin. Pleqtë e saj ranë dakord të shkëputeshin nga pjesa tjetër e Somalisë në 1991 në një “Grand Shir”, ose mbledhje klanesh, të mbajtur në një qytet të vogël në shkretëtirë. Që atëherë, Somaliland-i është bërë një shtet funksional në të gjithë, përveç emrit, me 4.5 milion njerëz në një zonë më të madhe se Florida. Ka qenë kryesisht paqësore. Ajo kontrollon kufijtë dhe territorin e saj, ndryshe nga qeveria e Somalisë, e cila kontrollon pak më shumë se kryeqyteti i saj, dhe kjo vetëm falë 20,000 paqeruajtësve të huaj.
Ndërsa Somalia nuk ka mbajtur zgjedhje të drejtpërdrejta që nga vitet 1960, Somaliland-i voton periodikisht për Presidentin dhe ligjvënësit e saj, edhe nëse zgjedhjet d ëmtohen nga su lmet ndaj shtypit dhe zhvillohen më rrallë sesa duhej. Megjithatë, në sytë e botës Somaliland-i mbetet pjesë e Somalisë. Për më gjatë sesa shumica e njerëzve të saj kanë qenë gjallë, lutjet e saj për njohje si një shtet i pavarur janë injoruar. Bota i drejtohet për këtë çështje Bashkimit Afrikan, arbitrit kontinental. Ajo, nga ana tjetër, argumenton se Somaliland-i mund të fitojë pavarësinë vetëm me pëlqimin e Somalisë, e cila thotë jo, transmeton lexo.com.al.
Kundërshtimi i dukshëm për njohjen e Somaliland-it është se ri-përcaktimi i hartave është i rr ezikshëm. Kjo sidomos në Afrikë, ku kufijtë e imponuar pa mend në kohërat koloniale ndajnë klane dhe grupe etnike të panumërta nga farefisi i tyre. Rregullimi i kësaj rr ëmujeje do të ishte aq e nd ërlikuar saqë shumë kohë më parë u shfaq një konsensus: lini hartën ashtu siç është. Sapo të filloni të lëvizni kufijtë ose të krijoni shtete të reja për këtë apo atë grup, të tjerët do të kërkojnë atdheun e tyre gjithashtu dhe g jaku do të rrjedhë me siguri. Shihni për shembull dy vendet më të reja të shkëputura të Afrikës, Eritrea dhe Sudani i Jugut, të cilat janë bërë një shtet gulag dhe një zonë l ufte. Nëse Somaliland-i do fitonte pavarësinë, njerëzit në pjesë të tjera të Somalisë mund të përpiqeshin të shkëputeshin gjithashtu, ashtu si edhe grupet etnike në Etiopi, fuqia rajonale.
Për të gjitha këto arsye, kauza e Somaliland-it nuk do të mbizotërojë së shpejti. Megjithatë meriton një vëmendje. Ajo nuk po kërkon të rishikojë kufijtë nga e para, por të kthehet në ato të vjetrat. Rreth 97% e njerëzve të saj mbështetën pavarësinë në një referendum në 2001. N acionalistët skocezë dhe katalanas mund vetëm të ëndërrojnë për një unanimitet të tillë. Shumica e qytetarëve të Somaliland-it nuk kanë ditur asgjë tjetër përveç vetë-qeverisjes dhe nuk do të pranonin kurrë të ri-integroheshin me suzerenë e tyre të p ërgjakshme, a narkike, transmeton lexo.com.al.
Ndërkohë, mohimi i njohjes së tyre i mponon kosto të mëdha njerëzore. Qytetarët e Somaliland-it nuk mund të udhëtojnë lirshëm, pasi që pak vende pranojnë pasaportat e Somaliland-it. Ata janë më të varfër sesa duhet, pasi qeveria e tyre nuk ka statusin të bëjë marrëveshje tregtare ose të marrë hua drejtpërdrejt nga Banka Botërore ose FMN. Shtetësia do të ndihmonte në rregullimin e disa prej këtyre p roblemeve. Idealisht, ndarja e Somaliland-it duhet të arrihet me marrëveshjen e Somalisë. Tani për tani kjo duket e largët. Por Somalia duhet të inkurajohet të japë një divorc me premtime për ndihmë dhe lehtësim të borxheve nga donatorët që tashmë mbështesin qeverinë e saj dhe paguajnë për paqeruajtësit që e mbështesin atë.
Nëse, si një bashkëshort a buziv, Somalia refuzon ta lëshojë, Somaliland-i nuk duhet të mbahet p eng. Vendet e tjera duhet ta njohin atë, dhe organizatat ndërkombëtare duhet ta trajtojnë atë si një shtet. Sikur Somaliland-i të fitonte pavarësinë zyrtare përsëri, rruga e saj përpara do të ishte e vështirë. Por shanset e lulëzimit do të ishin shumë më të mira këtë herë. Tani ai ka jo vetëm një himn kombëtar të ri, por edhe një rekord 30-vjeçar të vetë-qeverisjes në mënyrë të arsyeshme të suksesshme. Ta njohësh këtë do të thotë të njohësh realitetin./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
