Nga Christopher Vassallo/ Fushata e s htypjes së Xi Jinping në Xinjiang është e ngjyrosur me një u rgjencë që vetëm paralelja historike mund ta shpjegojë. Rënia e Bashkimit Sovjetik p ërndjek s htypjen e tij b rutale atje. Xi dhe këshilltarët e tij kanë identifikuar prej kohësh t razira etnike dhe forcat s eparatiste në skajet e perandorisë sovjetike si një shtysë për k olapsin e Bashkimit Sovjetik. Në sytë e Xi, para ndërhyrjes së tij e kstreme, ngjashmëritë midis politikës etnike kineze dhe sovjetike rr ezikojnë një c opëtim k atastrofik të autoritetit të Partisë Komuniste Kineze (CCP) në rajon. Që nga s hpërthimi dhe s hpërbërja jo-ceremoniale e Bashkimit Sovjetik, udhëheqësit e Kinës kanë analizuar k olapsin për mësime të mundshme për të përshtatur strategjinë dhe g abimet për të shmangur përsëritjen.
Gjatë një viti kërkimesh, unë kam shqyrtuar ndikimin e fuqishëm që ka pasur analogjia sovjetike për udhëheqësit kinezë në 30 vitet që nga ajo kohë. Ndjekja e të kuptuarit të Partisë Komuniste Kineze për mësimet e këtij k olapsi ka zbuluar p reokupimet e udhëheqjes së CCP në periudha thelbësore të k rizës dhe ndryshimit. Një zbulim më bëri përshtypje: narrativat kineze rreth r ënies sovjetike janë rr eshtuar për të justifikuar tm erret e pë rshkallëzimit të a similimit etnik në Xinjiang. Leximi i historisë sovjetike nga Xi nuk do ta dekurajojë atë nga g jenocidi kulturor në Xinjiang. Ajo vetëm do ta forcojë besimin e tij për u rgjencën e përpjekjes, transmeton lexo.com.al.
Terreni në perëndim të Xinjiang ishte dikur subjekt i autoritetit të Moskës. Në vitet 1970, Azia Qendrore po i shkaktonte t elashe serioze udhëheqjes sovjetike. Ishte një vatër për llojet e s eparatizmit që përfundimisht do të çm ontonin s undimin p erandorak sovjetik atje. Për më shumë se një dekadë, Ma Rong, një akademik me ndikim në Universitetin e Pekinit në Pekin, ka botuar artikuj që tregojnë për “d ështimet” e politikës etnike sovjetike në Azinë Qendrore. Ai, dhe të tjerët si Hu Angang i Universitetit Tsinghua, besojnë se p aaftësia e Bashkimit Sovjetik për të n ënshtruar identitetin etnik dhe për të shuar kombësitë lokale ishte arsyeja kryesore që federata u shpërbë. Ky lloj arsyetimi historik citohet tani për të inkurajuar s htypjen etnike në Xinjiang.
Në një analizë të botuar në 2019, Ma detajoi mënyrën se si politika e butë etnike shkaktoi r ënien e Bashkimit Sovjetik. G abimi më i madh i qeverisjes së këtij kombi buroi nga e drejta ligjore që u dha atyre të ashtuquajturave “republika autonome” të saj për të lënë Bashkimin Sovjetik dhe për të formuar kombe të pavarura. Në kohë të mira, “kur pushteti shtetëror [sovjetik] ishte i qëndrueshëm dhe sistemi ishte shumë i centralizuar”, tha Ma, asnjë nga republikat autonome të Bashkimit Sovjetik “nuk u përpoq me të vërtetë shumë për të realizuar këtë “të drejtë për pavarësi””. Megjithatë, kur kontrolli sovjetik u d obësua gjatë epokës së Gorbaçovit dhe “sistemi politik i vendit filloi të l ëkundet”, disa prej këtyre republikave “u përpoqën të krijonin vende të pavarura në bazë të së drejtës së kushtetutës për t’u larguar”, transmeton lexo.com.al.
Ligji kinez u jep nominalisht rajoneve të tij autonome, si Xinjiang, një “të drejtë legale”, të ngjashme në statut me atë që d ënoi Bashkimin Sovjetik. A mundet që kjo e drejtë e largimit – e artikuluar në një klauzolë brenda Ligjit të Autonomisë Rajonale Etnike të Kinës – të bëhet “justifikimi ligjor përmes të cilit zonat autonome etnike mund të sf idojnë haptas autoritetin e qeverisë qendrore?” vuri në pikëpyetje Ma. Ai shtoi se “Kjo është mënyra se si Bashkimi Sovjetik, dikur një “superfuqi”, u shpërbë”. Pa hapa më të a shpra për të s htypur n acionalizmin etnik, “identiteti i grupeve të pakicave” do të “forcohet dhe politizohet”, në vend që të bashkohet me identitetin kinez. Sipas Ma, ky do të ishte një zhvillim i rr ezikshëm, i d etyruar të inkurajojë s eparatizmin.
Në një seri fjalimesh të mbajtura në 2014 në Urumqi, kryeqyteti i Xinjiang, Xi i bëri në mënyrë të qartë referencë s hembjes së Bashkimit Sovjetik për të shpjeguar rishikimin e tij të politikës etnike kineze. Megjithëse mediat shtetërore kineze kanë a luduar ndonjëherë për ekzistencën e këtyre fjalimeve, ato nuk janë lëshuar kurrë zyrtarisht. Në vend të kësaj, ata u rrodhën te gazetarët e New York Times të cilët botuan përmbajtjen e tyre në 2019. Këto fjalime zbulojnë shkallën në të cilën Xi koncepton k ërcënimet më të mëdha të Kinës përmes lenteve të k olapsit sovjetik dhe tregojnë se sa afër Xi ka përkuar me analizën e Ma Rong. Rënia Sovjetike është një f iksim afatgjatë i Xi-së. Ndërsa shërbente si kreu i Shkollës Qendrore të Partisë 10 vjet më parë, ai porositi një studim të r ënies së Bashkimit Sovjetik, transmeton lexo.com.al.
Në një fjalim në Urumqi, Xi i referoi s hpërbërjes së Bashkimit Sovjetik për të përforcuar pretendimin e tij se investimet ekonomike në Xinjiang nuk do të ishin të mjaftueshme për të parandaluar forcat e s eparatizmit etnik. Republikat Baltike ishin nga më të pasurat në Bashkimin Sovjetik, por ato ishin ndër të parat që u larguan nga federata kur Bashkimi Sovjetik ra, theksoi Xi. Jugosllavia, e cila ishte gjithashtu relativisht e pasur, nuk i mbijetoi gjithashtu forcave të s eparatizmit. Xi i tha kuadrove të mbledhur se “Ne themi se zhvillimi është përparësia kryesore dhe baza për arritjen e një sigurie të qëndrueshme, dhe kjo është e drejtë, por do të ishte e g abuar të besosh se me zhvillimin çdo p roblem zgjidhet vetë”. Rritja e të ardhurave nuk do të mjaftonte për të ndaluar t razirat ujgure.
Xi shtoi se “Në vitet e fundit, Xinjiang është rritur shumë shpejt dhe standardi i jetesës është rritur vazhdimisht, por pavarësisht kësaj, s eparatizmi etnik dhe d huna te rroriste kanë qenë gjithashtu në rritje. Kjo tregon se zhvillimi ekonomik nuk sjell automatikisht rend dhe siguri të qëndrueshme”. Pra, në vend të metodave tradicionale të zbutjes së t razirave etnike në Xinjiang – si investimet ekonomike ose infrastrukturore – përvoja e Partisë Komuniste Sovjetike sugjeron që do të nevojitej një fushatë p ropagandistike ideologjike, jo një shtytje e investimeve ekonomike. Kjo llogaritje pëson përpjekjet t ronditëse të riedukimit dhe i nternimit në masë që po zhvillohen sot në Xinjiang. D huna në Xinjiang mund të ketë pasoja të rr ezikshme për pjesën tjetër të Kinës, ka këmbëngulur gjithashtu Xi, transmeton lexo.com.al.
Pa masa serioze për të parandaluar t razira të mëtejshme, “stabiliteti shoqëror do të pësojë tr onditje, uniteti i përgjithshëm i njerëzve të çdo etnie do të d ëmtohet dhe perspektiva e gjerë e reformës, zhvillimit dhe stabilitetit do të preket”. Kina nuk studion mundësinë e s hembjes dhe s hpërbërjes së saj – përveçse tërthorazi. Udhëheqësit e Kinës e dinë se si s eparatizmi pll akosi fqinjin e tyre komunist në veri. Thelbi e paraleleve sovjetike në vendimmarrjen politike kineze sot siguron prova bindëse të aksioneve ekzistenciale të projektit të s htypjes së Xi në Xinjiang. Për Xi Jinping dhe këshilltarët e tij, g oditja e t merrshme në Xinjiang është një tipar thelbësor i mbijetesës së r egjimit./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
