Nga Jonathan Haidt, The Atlantic
Dekada e fundit e jetës amerikane ka qenë mediokre në mënyrën më unike të mundshme, sipas Jonathan Haidt. Ne po rijetojmë edhe një herë një Babel modern, argumenton ai. Kulla e Babelit përshkruhet në Bibël si një monument që e shtyu Zotin të ndëshkonte ndërtuesit e saj të lashtë hebrenj duke i shpërndarë në të gjithë botën duke i bërë ata të flisnin në gjuhë të ndryshme, në mënyrë që të mos jetonin më në solidaritet ose kuptonin njëri-tjetrin.
Në Librin e Zanafillës, thuhet se pasardhësit e Noeut ndërtuan një qytet të madh në tokën e Shinarit. Ata ndërtuan një kullë që arrinte deri në qiell, por Zoti u ofendua nga mendjemadhësia e njerëzimit dhe tha:
“Shiko, ata janë një popull dhe kanë të gjithë një gjuhë; dhe ky është vetëm fillimi i asaj që ata do të bëjnë; asgjë që ata propozojnë të bëjnë tani nuk do të jetë e pamundur për ta. Ejani, të zbresim dhe të ngatërrojmë gjuhën e tyre atje, që ata të mos e kuptojnë më njëri-tjetrin“.
Në tekst nuk thuhet se Zoti e shkatërroi kullën, por në shumë interpretime popullore, njerëzit enden mes rrënojave dhe të paaftë për të komunikuar. Historia e Babelit është metafora më e mirë që kam gjetur për të përshkruar atë që ndodhi me Amerikë në vitet 2010 dhe për vendin që ne jetojmë tani.
Është mëse e qartë se për një kohë të gjatë Amerika liberale dhe Amerika demokratike janë shndërruar në dy vende të ndryshme që pretendojnë të njëjtin territor, me dy versione të ndryshme të Kushtetutës, ekonomisë dhe historisë amerikane.
Por Babeli nuk është një histori për fisnikërinë; është një histori për shkatërrimin e gjithçkaje. Është një metaforë për atë që po ndodh jo vetëm mes të kuqes dhe blusë, por brenda së majtës dhe së djathtës, si dhe brenda universiteteve, kompanive, shoqatave profesionale, muzeve, madje edhe familjeve.
Si ndodhi kjo? Dhe çfarë parashikon për jetën amerikane?
Robert Wright në librin e tij të vitit 1999, Nonzero: Logic of Human Destiny na tregoi se historia përfshin një sërë tranzicionesh, të nxitura nga shtimi i popullsisë plus teknologjitë që krijuan mundësi të reja për tregti.
Konfliktet —të tilla si luftërat fetare janë cilësuar si pengesa të përkohshme, dhe ndonjëherë edhe pjesë përbërëse e progresit. Luftrat fetare bënë të mundur tranzicionin drejt shteteve-kombe moderne me qytetarëve më të informuar. Presidenti Bill Clinton vlerësoi portretizimin optimist të Nonzero për një të ardhme më bashkëpunuese falë përparimit të vazhdueshëm të teknologjisë.
Myspace, Friendster dhe Facebook e bënë të lehtë komunikimim mes miqve dhe të panjohurve. Deri në vitin 2008, Facebook ishte cilësuar si platforma dominuese, me më shumë se 100 milionë përdorues mujorë, raporton abcnews.al.
Në dekadën e parë të shekullit të ri, mediat sociale besohej gjerësisht se ishin si një ndihmë për demokracinë.
Cili diktator mund të imponojë vullnetin e tij mbi një popull i cili ka akses në teknologjinë më të fundit?
Cili regjim mund të ndërtojë një mur për të mbajtur jashtë internetit?
Pika më e lartë e optimizmit tekno-demokratik ishte ndoshta viti 2011, një vit që filloi me Pranverën Arabe dhe përfundoi me lëvizjen globale gjermane Okupimi. Kjo ndodhi gjithashtu kur Google Translate u bë i disponueshëm në pothuajse të gjithë celularët inteligjentë, kështu që mund të thuash se viti 2011 ishte viti që njerëzimi rindërtoi Kullën e Babelit.
Por çfarë është ajo që lidh demokracitë e mëdha dhe të ndryshme laike si Shtetet e Bashkuara dhe India apo si Britania dhe Franca moderne?
Shkencëtarët socialë kanë identifikuar të paktën tre forca kryesore që bashkojnë demokracitë e suksesshme: kapitali social, institucione të forta dhe histori të përbashkëta.
Mediat sociale i kanë dobësuar të treja. Për të parë se si, ne duhet të kuptojmë se si mediat sociale ndryshuan me kalimin e kohës – dhe veçanërisht në disa vitet pas vitit 2009. Platforma të tilla si Myspace dhe Facebook ishin relativisht të padëmshme. Ata i lejuan përdoruesit të krijonin profile në të cilat të postonin foto, momente të ndryshme familjare dhe mund të komunikimin me miqtë dhe grupet e preferuara.
Në këtë mënyrë, mediat e hershme sociale mund të shihen si vetëm një hap tjetër në përparimin e gjatë teknologjik. Përpara vitit 2009, Facebook u kishte dhënë përdoruesve një afat kohor, në lidhje me postimet dhe përmbajtjet.
Kjo filloi të ndryshojë në vitin 2009, kur Facebook u ofroi përdoruesve opsionin “like” Në të njëjtin vit, Twitter prezantoi diçka edhe më të fuqishme: butonin “Retweet”, i cili i lejonte përdoruesit të shpërndanin një postim.
Facebook ndoqi të njejtën qasje me “Share”, i cili u bë i disponueshëm për përdoruesit e smartfonëve në vitin 2012. Butonat “Like” dhe “Share” u shndërruan shumë shpejt në tiparet standarde të shumicës së platformave të tjera.
Menjëherë pasi butoni i tij “Like” filloi të prodhonte të dhëna, Facebook zhvilloi algoritme për t’i sjellë secilit përdorues përmbajtjen që ka më shumë gjasa të gjenerojë një “pëlqim” ose ndonjë ndërveprim tjetër, duke përfshirë edhe “share”.
Hulumtimet e mëvonshme treguan se postimet që nxisin emocione, veçanërisht zemërimin, kanë më shumë gjasa të shpërndahen. Në vitin 2013, rrjetet sociale ishin kthyer në një lojë të re, me dinamikë ndryshe nga ato të vitit 2008. Nëse do të ishe i zoti apo me fat, mund të krijoje një postim që do të “bëhej viral” dhe do t’ju bënte “të famshëm në internet” për disa ditë. Nëse kishit gabuar, mund ta gjenit veten të mbushur me komente të shumta urrejtjeje.
Një autokraci mund të përdorë propagandën ose të përdorë frikën për të motivuar sjelljet që dëshiron, por një demokraci varet nga legjitimiteti i rregullave, normave dhe institucioneve. Por kur qytetarët humbasin besimin te drejtuesit e zgjedhur, autoritetet shëndetësore, gjykatat, policia, universitetet dhe integriteti i zgjedhjeve, atëherë çdo vendim kontestohet; çdo zgjedhje bëhet një luftë për jetë a vdekje për të shpëtuar vendin nga ana tjetër.
Studimet e fundit akademike kanë nxjerrë në pah se mediat sociale minojnë besimin te qeveritë, te mediat, njerëzit dhe institucionet në përgjithësi.
Kur njerëzit humbasin besimin te institucionet, ata humbasin besimin në historitë e treguara nga ato institucione. Kjo është veçanërisht e vërtetë për institucionet të cilave u është besuar edukimi i fëmijëve. Kurrikula e historisë shpesh ka shkaktuar polemika politike, por Facebook dhe Twitter bëjnë të mundur që prindërit të indinjohen çdo ditë për një fragment të ri nga mësimet e historisë së fëmijëve të tyre – dhe mësimet e matematikës dhe përzgjedhjet e letërsisë, dhe çdo ndryshim të ri pedagogjik kudo në vend.
Motivet e mësuesve vihen në pikëpyetje dhe ndonjëherë pasojnë tejkalimin e ligjeve apo reformave kurrikulare, duke ulur edhe më shumë besimin te arsimi. Një rezultat i kësaj është se të rinjtë e arsimuar në epokën pas Babelit kanë më pak gjasa të arrijnë në një histori koherente se kush jemi ne si popull.
Ish-analisti i CIA-s, Martin Gurri, i parashikoi këto efekte në librin e tij të vitit 2014, Revolta e Publikut. Duke shkruar gati një dekadë më parë, Gurri tashmë mund të shihte fuqinë e mediave sociale. Ai vuri në dukje se ato mund të protestojnë dhe përmbysin, por kurrë nuk mund të qeverisin.
Ai përshkroi nihilizmin e shumë lëvizjeve protestuese të vitit 2011 që u organizuan kryesisht në internet dhe që, si Occupy Wall Street, kërkonin shkatërrimin e institucioneve ekzistuese pa ofruar një vizion alternativ për të ardhmen ose një organizatë që mund ta realizonte atë. Gurri nuk është adhurues i elitave apo i autoritetit të centralizuar, por ai vë në dukje një veçori konstruktive të epokës para digjitale: një “audiencë masive” e vetme, që të gjithë kanë të njëjtën për përmbajtje.
Mark Zuckerberg mund të mos ketë dëshiruar asnjë nga këto. Por Facebook, Twitter, YouTube dhe disa platforma të tjera të mëdha pa dashje shpërndanë ilaçin e besimit, besimit në institucione dhe treguan histori të një demokraci të madhe dhe të larmishme laike.
Mendoj se mund ta datojmë rënien e kullës në vitet midis 2011 (viti qendror i protestave “nihiliste” të Gurit) dhe 2015, një vit i shënuar nga “zgjimi i madh” në të majtë dhe epërsia e Donald Trump në të djathtë. Trump nuk e shkatërroi kullën; ai thjesht e shfrytëzoi rënien e saj. Ai ishte politikani i parë që zotëroi dinamikën e re të epokës post-Babel, në të cilën zemërimi është çelësi i viralitetit.
Shumë analistë, duke përfshirë edhe mua, të cilët kishin argumentuar se Trump nuk mund të fitonte zgjedhjet e përgjithshme, po mbështeteshin në intuitat para Babelit, të cilat thoshin se skandalet si kaseta e Access Hollywood (në të cilën Trump mburrej për kryerjen e sulmeve seksuale) janë fatale për një fushata presidenciale. Por pas Babelit, gjithçka ndryshoi, të paktën jo në një mënyrë që është e qëndrueshme dhe për të cilën njerëzit bien dakord gjerësisht.
“Politika është arti i së vërtetës”, tha kancelari gjermani Otto von Bismarck në 1867. Në një demokraci pas Babelit, nuk mund të jetë e mundur. Mesi i shekullit të 20-të ishte një kohë e polarizimit jashtëzakonisht të ulët në Kongres, i cili filloi të kthehej në nivelet historike në vitet 1970 dhe 1980. Distanca ideologjike midis dy partive filloi të rritet më shpejt në vitet 1990. Fox News dhe “Revolucioni Republikan” i vitit 1994 e shndërruan GOP-në në një parti më luftarake. Pra, marrëdhëniet ndërpartiake ishin tendosur përpara vitit 2009. Por viraliteti i shtuar i mediave sociale më pas e bëri më të rrezikshëm vëllazërimin me armikun apo edhe dështimin për të sulmuar armikun, raporton abcnews.al.
Çfarë ndryshoi në vitet 2010? Le të rishikojmë metaforën e inxhinierit të Twitter-it për t’i dorëzuar një armë të mbushur një 4-vjeçari. Një postim i keq nuk vret askënd; është një përpjekje për të turpëruar ose ndëshkuar dikë publikisht. Është më shumë një shigjetë sesa një plumb, duke shkaktuar dhimbje, por jo vdekje. Megjithatë, nga viti 2009 deri në vitin 2012, Facebook dhe Twitter shpërndanë afërsisht 1 miliard mga këto “shigjeta” në mbarë botën. Që atëherë, ne kemi qëlluar njëri-tjetrin.
Mediat sociale u kanë dhënë zë disa njerëzve që nuk e kishin këtë fuqi më parë, dhe e ka bërë më të lehtë dënimin e njerëzve të fuqishëm për keqbërjet e tyre, jo vetëm në politikë, por në biznes, art, akademi dhe gjetkë. Ngacmuesit seksualë mund të ishin diskredituar në postime anonime në blog përpara Twitter, por është e vështirë të imagjinohet se lëvizja #MeToo do të kishte qenë kaq e suksesshme pa përmirësimin viral që ofronin platformat kryesore.
Javanews
Home Kryesoret
Si rrjetet sociale shkatërruan jetën gjatë një dekade në Amerikë
21/05/2022 23:02
Si rrjetet sociale shkatërruan jetën gjatë një dekade në Amerikë
Si rrjetet sociale shkatërruan jetën gjatë një dekade
Nga Jonathan Haidt, The Atlantic
Dekada e fundit e jetës amerikane ka qenë mediokre në mënyrën më unike të mundshme, sipas Jonathan Haidt. Ne po rijetojmë edhe një herë një Babel modern, argumenton ai. Kulla e Babelit përshkruhet në Bibël si një monument që e shtyu Zotin të ndëshkonte ndërtuesit e saj të lashtë hebrenj duke i shpërndarë në të gjithë botën duke i bërë ata të flisnin në gjuhë të ndryshme, në mënyrë që të mos jetonin më në solidaritet ose kuptonin njëri-tjetrin.
Në Librin e Zanafillës, thuhet se pasardhësit e Noeut ndërtuan një qytet të madh në tokën e Shinarit. Ata ndërtuan një kullë që arrinte deri në qiell, por Zoti u ofendua nga mendjemadhësia e njerëzimit dhe tha:
“Shiko, ata janë një popull dhe kanë të gjithë një gjuhë; dhe ky është vetëm fillimi i asaj që ata do të bëjnë; asgjë që ata propozojnë të bëjnë tani nuk do të jetë e pamundur për ta. Ejani, të zbresim dhe të ngatërrojmë gjuhën e tyre atje, që ata të mos e kuptojnë më njëri-tjetrin“.
Në tekst nuk thuhet se Zoti e shkatërroi kullën, por në shumë interpretime popullore, njerëzit enden mes rrënojave dhe të paaftë për të komunikuar. Historia e Babelit është metafora më e mirë që kam gjetur për të përshkruar atë që ndodhi me Amerikë në vitet 2010 dhe për vendin që ne jetojmë tani.
Është mëse e qartë se për një kohë të gjatë Amerika liberale dhe Amerika demokratike janë shndërruar në dy vende të ndryshme që pretendojnë të njëjtin territor, me dy versione të ndryshme të Kushtetutës, ekonomisë dhe historisë amerikane.
Por Babeli nuk është një histori për fisnikërinë; është një histori për shkatërrimin e gjithçkaje. Është një metaforë për atë që po ndodh jo vetëm mes të kuqes dhe blusë, por brenda së majtës dhe së djathtës, si dhe brenda universiteteve, kompanive, shoqatave profesionale, muzeve, madje edhe familjeve.
MOS HUMBISNI
Mgid
Mgid
Armiku i diabetit është gjetur. Niveli i sheqerit bie në 4
Diafix
Mjekët u befasuan, ky ilaç heq shpejt dhimbjen e kyçeve!
Hondrowell
Digjni dhjamin e barkut gjatë gjumit! Shkruani këtë recetë
GoSlim
Si ndodhi kjo? Dhe çfarë parashikon për jetën amerikane?
Robert Wright në librin e tij të vitit 1999, Nonzero: Logic of Human Destiny na tregoi se historia përfshin një sërë tranzicionesh, të nxitura nga shtimi i popullsisë plus teknologjitë që krijuan mundësi të reja për tregti.
Konfliktet —të tilla si luftërat fetare janë cilësuar si pengesa të përkohshme, dhe ndonjëherë edhe pjesë përbërëse e progresit. Luftrat fetare bënë të mundur tranzicionin drejt shteteve-kombe moderne me qytetarëve më të informuar. Presidenti Bill Clinton vlerësoi portretizimin optimist të Nonzero për një të ardhme më bashkëpunuese falë përparimit të vazhdueshëm të teknologjisë.
Myspace, Friendster dhe Facebook e bënë të lehtë komunikimim mes miqve dhe të panjohurve. Deri në vitin 2008, Facebook ishte cilësuar si platforma dominuese, me më shumë se 100 milionë përdorues mujorë, raporton abcnews.al.
Në dekadën e parë të shekullit të ri, mediat sociale besohej gjerësisht se ishin si një ndihmë për demokracinë.
Cili diktator mund të imponojë vullnetin e tij mbi një popull i cili ka akses në teknologjinë më të fundit?
Cili regjim mund të ndërtojë një mur për të mbajtur jashtë internetit?
Pika më e lartë e optimizmit tekno-demokratik ishte ndoshta viti 2011, një vit që filloi me Pranverën Arabe dhe përfundoi me lëvizjen globale gjermane Okupimi. Kjo ndodhi gjithashtu kur Google Translate u bë i disponueshëm në pothuajse të gjithë celularët inteligjentë, kështu që mund të thuash se viti 2011 ishte viti që njerëzimi rindërtoi Kullën e Babelit.
Por çfarë është ajo që lidh demokracitë e mëdha dhe të ndryshme laike si Shtetet e Bashkuara dhe India apo si Britania dhe Franca moderne?
Shkencëtarët socialë kanë identifikuar të paktën tre forca kryesore që bashkojnë demokracitë e suksesshme: kapitali social, institucione të forta dhe histori të përbashkëta.
Mediat sociale i kanë dobësuar të treja. Për të parë se si, ne duhet të kuptojmë se si mediat sociale ndryshuan me kalimin e kohës – dhe veçanërisht në disa vitet pas vitit 2009. Platforma të tilla si Myspace dhe Facebook ishin relativisht të padëmshme. Ata i lejuan përdoruesit të krijonin profile në të cilat të postonin foto, momente të ndryshme familjare dhe mund të komunikimin me miqtë dhe grupet e preferuara.
Në këtë mënyrë, mediat e hershme sociale mund të shihen si vetëm një hap tjetër në përparimin e gjatë teknologjik. Përpara vitit 2009, Facebook u kishte dhënë përdoruesve një afat kohor, në lidhje me postimet dhe përmbajtjet.
Kjo filloi të ndryshojë në vitin 2009, kur Facebook u ofroi përdoruesve opsionin “like” Në të njëjtin vit, Twitter prezantoi diçka edhe më të fuqishme: butonin “Retweet”, i cili i lejonte përdoruesit të shpërndanin një postim.
Facebook ndoqi të njejtën qasje me “Share”, i cili u bë i disponueshëm për përdoruesit e smartfonëve në vitin 2012. Butonat “Like” dhe “Share” u shndërruan shumë shpejt në tiparet standarde të shumicës së platformave të tjera.
Menjëherë pasi butoni i tij “Like” filloi të prodhonte të dhëna, Facebook zhvilloi algoritme për t’i sjellë secilit përdorues përmbajtjen që ka më shumë gjasa të gjenerojë një “pëlqim” ose ndonjë ndërveprim tjetër, duke përfshirë edhe “share”.
Hulumtimet e mëvonshme treguan se postimet që nxisin emocione, veçanërisht zemërimin, kanë më shumë gjasa të shpërndahen. Në vitin 2013, rrjetet sociale ishin kthyer në një lojë të re, me dinamikë ndryshe nga ato të vitit 2008. Nëse do të ishe i zoti apo me fat, mund të krijoje një postim që do të “bëhej viral” dhe do t’ju bënte “të famshëm në internet” për disa ditë. Nëse kishit gabuar, mund ta gjenit veten të mbushur me komente të shumta urrejtjeje.
Një autokraci mund të përdorë propagandën ose të përdorë frikën për të motivuar sjelljet që dëshiron, por një demokraci varet nga legjitimiteti i rregullave, normave dhe institucioneve. Por kur qytetarët humbasin besimin te drejtuesit e zgjedhur, autoritetet shëndetësore, gjykatat, policia, universitetet dhe integriteti i zgjedhjeve, atëherë çdo vendim kontestohet; çdo zgjedhje bëhet një luftë për jetë a vdekje për të shpëtuar vendin nga ana tjetër.
Studimet e fundit akademike kanë nxjerrë në pah se mediat sociale minojnë besimin te qeveritë, te mediat, njerëzit dhe institucionet në përgjithësi.
Kur njerëzit humbasin besimin te institucionet, ata humbasin besimin në historitë e treguara nga ato institucione. Kjo është veçanërisht e vërtetë për institucionet të cilave u është besuar edukimi i fëmijëve. Kurrikula e historisë shpesh ka shkaktuar polemika politike, por Facebook dhe Twitter bëjnë të mundur që prindërit të indinjohen çdo ditë për një fragment të ri nga mësimet e historisë së fëmijëve të tyre – dhe mësimet e matematikës dhe përzgjedhjet e letërsisë, dhe çdo ndryshim të ri pedagogjik kudo në vend.
Motivet e mësuesve vihen në pikëpyetje dhe ndonjëherë pasojnë tejkalimin e ligjeve apo reformave kurrikulare, duke ulur edhe më shumë besimin te arsimi. Një rezultat i kësaj është se të rinjtë e arsimuar në epokën pas Babelit kanë më pak gjasa të arrijnë në një histori koherente se kush jemi ne si popull.
Ish-analisti i CIA-s, Martin Gurri, i parashikoi këto efekte në librin e tij të vitit 2014, Revolta e Publikut. Duke shkruar gati një dekadë më parë, Gurri tashmë mund të shihte fuqinë e mediave sociale. Ai vuri në dukje se ato mund të protestojnë dhe përmbysin, por kurrë nuk mund të qeverisin.
Ai përshkroi nihilizmin e shumë lëvizjeve protestuese të vitit 2011 që u organizuan kryesisht në internet dhe që, si Occupy Wall Street, kërkonin shkatërrimin e institucioneve ekzistuese pa ofruar një vizion alternativ për të ardhmen ose një organizatë që mund ta realizonte atë. Gurri nuk është adhurues i elitave apo i autoritetit të centralizuar, por ai vë në dukje një veçori konstruktive të epokës para digjitale: një “audiencë masive” e vetme, që të gjithë kanë të njëjtën për përmbajtje.
Mark Zuckerberg mund të mos ketë dëshiruar asnjë nga këto. Por Facebook, Twitter, YouTube dhe disa platforma të tjera të mëdha pa dashje shpërndanë ilaçin e besimit, besimit në institucione dhe treguan histori të një demokraci të madhe dhe të larmishme laike.
Mendoj se mund ta datojmë rënien e kullës në vitet midis 2011 (viti qendror i protestave “nihiliste” të Gurit) dhe 2015, një vit i shënuar nga “zgjimi i madh” në të majtë dhe epërsia e Donald Trump në të djathtë. Trump nuk e shkatërroi kullën; ai thjesht e shfrytëzoi rënien e saj. Ai ishte politikani i parë që zotëroi dinamikën e re të epokës post-Babel, në të cilën zemërimi është çelësi i viralitetit.
Shumë analistë, duke përfshirë edhe mua, të cilët kishin argumentuar se Trump nuk mund të fitonte zgjedhjet e përgjithshme, po mbështeteshin në intuitat para Babelit, të cilat thoshin se skandalet si kaseta e Access Hollywood (në të cilën Trump mburrej për kryerjen e sulmeve seksuale) janë fatale për një fushata presidenciale. Por pas Babelit, gjithçka ndryshoi, të paktën jo në një mënyrë që është e qëndrueshme dhe për të cilën njerëzit bien dakord gjerësisht.
“Politika është arti i së vërtetës”, tha kancelari gjermani Otto von Bismarck në 1867. Në një demokraci pas Babelit, nuk mund të jetë e mundur. Mesi i shekullit të 20-të ishte një kohë e polarizimit jashtëzakonisht të ulët në Kongres, i cili filloi të kthehej në nivelet historike në vitet 1970 dhe 1980. Distanca ideologjike midis dy partive filloi të rritet më shpejt në vitet 1990. Fox News dhe “Revolucioni Republikan” i vitit 1994 e shndërruan GOP-në në një parti më luftarake. Pra, marrëdhëniet ndërpartiake ishin tendosur përpara vitit 2009. Por viraliteti i shtuar i mediave sociale më pas e bëri më të rrezikshëm vëllazërimin me armikun apo edhe dështimin për të sulmuar armikun, raporton abcnews.al.
Çfarë ndryshoi në vitet 2010? Le të rishikojmë metaforën e inxhinierit të Twitter-it për t’i dorëzuar një armë të mbushur një 4-vjeçari. Një postim i keq nuk vret askënd; është një përpjekje për të turpëruar ose ndëshkuar dikë publikisht. Është më shumë një shigjetë sesa një plumb, duke shkaktuar dhimbje, por jo vdekje. Megjithatë, nga viti 2009 deri në vitin 2012, Facebook dhe Twitter shpërndanë afërsisht 1 miliard mga këto “shigjeta” në mbarë botën. Që atëherë, ne kemi qëlluar njëri-tjetrin.
Mediat sociale u kanë dhënë zë disa njerëzve që nuk e kishin këtë fuqi më parë, dhe e ka bërë më të lehtë dënimin e njerëzve të fuqishëm për keqbërjet e tyre, jo vetëm në politikë, por në biznes, art, akademi dhe gjetkë. Ngacmuesit seksualë mund të ishin diskredituar në postime anonime në blog përpara Twitter, por është e vështirë të imagjinohet se lëvizja #MeToo do të kishte qenë kaq e suksesshme pa përmirësimin viral që ofronin platformat kryesore.
Megjithatë, “përgjegjësia” e shtrembëruar e mediave sociale ka sjellë gjithashtu padrejtësi dhe mosfunksionim politik – në tre mënyra.
Si e shkatërruan rrjetet sociale, jetën në Amerikë këto 10 vite?
Së pari, sulmet në media sociale u japin më shumë fuqi provokatorëve, ndërsa heshtin qytetarët pozitivë. Një nëngrup i vogël njerëzish në platformat e mediave sociale janë shumë të shqetësuar për të fituar statusin dhe janë të gatshëm të përdorin agresionin për ta bërë këtë. Ata kanë rënë dakord se në diskutimet e tyre në internet shpesh shajnë, tallen me kundërshtarët e tyre dhe bllokohen nga përdorues të tjerë ose raportohen për komente të papërshtatshme.
Rrjetet sociale nuk i bëjnë shumicën e njerëzve më agresivë ose armiqësorë; përkundrazi, lejojnë një numër të vogël njerëzish agresivë të sulmojnë një grup shumë më të madh viktimash. Hulumtimet shtesë zbulojnë se gratë dhe njerëzit me ngjyrë bullizohen në mënyrë disproporcionale.
Së dyti, sulmet në mediat sociale u japin më shumë fuqi dhe zë ekstremeve politike, ndërkohë që reduktojnë fuqinë dhe zërin e shumicës së moderuar. Këto dy grupe ekstreme janë të ngjashme në mënyra të habitshme. Ata janë më të pasurit, gjë që sugjeron se Amerika po copëtohet nga një betejë midis dy nëngrupeve të elitës që nuk janë përfaqësuese të shoqërisë më të gjerë. Për më tepër, janë dy grupet që shfaqin homogjenitetin më të madh në qëndrimet e tyre morale dhe politike. Ky uniformitet i opinionit, ka të ngjarë të jetë rezultat i kontrollit të mendimit në mediat sociale. Me fjalë të tjera, ekstremistët politikë jo vetëm që sulmojnë armiqtë e tyre. Në këtë mënyrë, media sociale ndalon një sistem politik të bazuar në kompromis. Ne kemi një shoqëri që injoron kontekstin, proporcionalitetin, mëshirën dhe të vërtetën.
Që kur ka rënë kulla, debatet e të gjitha llojeve janë bërë gjithnjë e më konfuze. Pengesa më e përhapur për të menduarit është paragjykimi i konfirmimit, i cili i referohet tendencës njerëzore për të kërkuar vetëm prova që konfirmojnë besimet tona të preferuara. Edhe përpara krijimit të mediave sociale, motorët e kërkimit ishin duke shtuar paragjykimet e konfirmimit, duke e bërë shumë më të lehtë për njerëzit të gjenin prova për teori konspirative, të tilla si se Toka është e sheshtë dhe se qeveria amerikane organizoi sulmet e 11 shtatorit.
Por mediat sociale i përkeqësuan gjërat shumë. Kura më e besueshme për paragjykimin e konfirmimit është ndërveprimi me njerëz që nuk ndajnë të njëjtat bindje me ju dhe të përballeni me kundërprova dhe kundërargumente. Njerëzit që mendojnë ndryshe dhe janë të gatshëm të flasin nëse nuk bien dakord me ju, ju bëjnë më të zgjuar. Njerëzit që përpiqen të heshtin ose të frikësojnë kritikët e tyre e bëjnë veten më budallenj.
Në shekullin e 20-të, Amerika ndërtoi institucionet më të afta për prodhimin e njohurive në historinë njerëzore. Në dekadën e fundit, ata u bënë më budallenj, në masë. Kjo, besoj, është ajo që ndodhi me shumë prej institucioneve kyçe të Amerikës nga mesi deri në fund të viteve 2010.
Ata u bënë budallenj në masë sepse mediat sociale rrënjosën te anëtarët e tyre një frikë kronike ndaj reagimeve negative. Ndryshimi ishte më i theksuar në universitete, shoqata shkencore, industri krijuese dhe organizata politike në çdo nivel (kombëtar, shtetëror dhe lokal) dhe ishte aq i përhapur sa vendosi norma të reja sjelljeje të mbështetura nga politika të reja brenda natës, raporton abcnews.al.
Në mënyrë tragjike, ne shohim çmenduri që po luhen nga të dyja anët në pandeminë COVID. E djathta ka qenë aq e përkushtuar për të minimizuar rreziqet e COVID, saqë e ka kthyer sëmundjen në atë që në mënyrë preferenciale vret republikanët.
E majta progresive është aq e përkushtuar për të maksimizuar rreziqet e COVID, saqë shpesh përqafon një strategji po aq maksimaliste, të përshtatshme për të gjithë për vaksinat, maskat dhe distancimin shoqëror edhe kur ato kanë të bëjnë me fëmijët. Politika të tilla nuk janë aq vdekjeprurëse sa përhapja e frikës dhe e gënjeshtrave për vaksinat, por shumë prej tyre kanë qenë shkatërruese për shëndetin mendor dhe edukimin e fëmijëve, të cilët kanë nevojë të dëshpëruar të luajnë me njëri-tjetrin dhe të shkojnë në shkollë. Ne kemi shumë pak prova që mbyllja e shkollave dhe maskat për fëmijët e vegjël reduktojnë vdekjet nga COVID.
Politika amerikane po bëhet gjithnjë e më qesharake dhe jofunksionale, jo sepse amerikanët po bëhen më pak inteligjentë. Problemi është strukturor.
Tani, inteligjenca artificiale është afër mundësisë së përhapjes së pakufishme të dezinformatave shumë të besueshme. Ne jemi të zhytur në një konflikt në zhvillim. një Luftë Botërore e Informacionit në të cilën aktorët shtetërorë, terroristët dhe ekstremistët ideologjikë përdorin infrastrukturën sociale që mbështet jetën e përditshme për të mbjellë mosmarrëveshje dhe për të gërryer realitetin e përbashkët.
Mediat sociale e bënë të lirë dhe të lehtë për Agjencinë Ruse të Kërkimeve të Internetit që të shpikte ngjarje të rreme ose të shtrembëronte ato reale për të ngjallur zemërim si te e majta ashtu edhe e djathta, shpesh për shkak të racës. Hulumtimet e mëvonshme treguan se një fushatë intensive filloi në Twitter në 2013, por shpejt u përhap në Facebook, Instagram dhe YouTube, mes platformave të tjera.
Një nga qëllimet kryesore ishte polarizimi i publikut amerikan dhe përhapja e mosbesimit. Nëse nuk ndërmarrim ndryshime të mëdha shpejt, atëherë institucionet tona, sistemi ynë politik dhe shoqëria jonë mund të shemben.
Tani e dimë se nuk janë vetëm rusët që po sulmojnë demokracinë amerikane. Përpara protestave të vitit 2019 në Hong Kong, Kina ishte fokusuar kryesisht në platformat vendase si WeChat. Por tani Kina po zbulon se sa shumë mund të bëjë me Twitter dhe Facebook në konfliktin e saj në përshkallëzim me SHBA-në.
Duke pasur parasysh përparimet e vetë Kinës ne mund të presim që ajo të bëhet më e aftë gjatë viteve të ardhshme. Në shekullin e 20-të, identiteti i Amerikës si vendi që drejtonte luftën për ta bërë botën më të sigurt për demokracinë ishte një forcë që ndihmoi në ruajtjen e kulturës dhe politikës së bashku. Në shekullin e 21-të, kompanitë e teknologjisë amerikane kanë bashkuar botën dhe kanë krijuar produkte që tani duket se janë gërryese për demokracinë, pengesa për mirëkuptimin e përbashkët dhe shkatërrues të kullës moderne.
Ne nuk mund të kthehemi kurrë në mënyrën se si gjërat ishin në epokën paradigjitale. Normat, institucionet dhe format e pjesëmarrjes politike që u zhvilluan gjatë epokës së gjatë të komunikimit masiv nuk do të funksionojnë mirë tani që teknologjia e ka bërë gjithçka shumë më të shpejtë dhe më gjithëpërfshirëse. E megjithatë demokracia amerikane po vepron tani jashtë kufijve të qëndrueshmërisë. Nëse nuk bëjmë ndryshime të mëdha së shpejti, atëherë institucionet tona, sistemi ynë politik dhe shoqëria jonë mund të shemben gjatë luftës së ardhshme të madhe, pandemisë, shkatërrimit financiar ose krizës kushtetuese.
Çfarë ndryshimesh nevojiten? Ka tre synime që duhet të arrihen nëse demokracia do të mbetet e qëndrueshme në epokën pas Babelit. Ne duhet të forcojmë institucionet demokratike në mënyrë që ato të përballojnë zemërimin dhe mosbesimin kronik, të reformojmë mediat sociale në mënyrë që ato të bëhen më pak gërryese sociale dhe të përgatisim më mirë brezin e ardhshëm për qytetarinë demokratike në këtë epokë të re.
Reformat duhet të zvogëlojnë ndikimin e jashtëzakonshëm të ekstremistëve të zemëruar dhe t’i bëjnë ligjvënësit më të përgjegjshëm. Një shembull i një reforme të tillë është eleminimi i zgjedhjeve paraprake partiake, duke i zëvendësuar ato me një primare të vetme, jopartiake dhe të hapura, nga e cila disa kandidatë kryesorë kalojnë në një zgjedhje të përgjithshme që përdor gjithashtu votim me renditje.
Një mënyrë e dytë për të forcuar institucionet demokratike është zvogëlimi i fuqisë së secilës parti politike për të ruajtur sistemin në favor të saj, për shembull duke tërhequr zonat e preferuara zgjedhore ose duke zgjedhur zyrtarët që do të mbikëqyrin zgjedhjet. Të gjitha këto punë duhet të bëhen në mënyrë jopartiake.
Problemi kryesor me mediat sociale nuk është se disa njerëz postojnë gjëra të rreme ose toksike; është se kjo përmbajtje tani mund të arrijë një nivel shtrirjeje dhe ndikimi që nuk ishte i mundur para vitit 2009. Për të ndryshuar apo zvogëluar toksicitetin e platformave ekzistuese do të ishte i nevojshëm të verifikohet përdoruesi si parakusht për të fituar amplifikimin algoritmik që mediat sociale ofrojnë.”
Një demokraci nuk mund të mbijetojë nëse sheshet e saj publike janë vende ku njerëzit kanë frikë të flasin dhe ku nuk mund të arrihet konsensus i qëndrueshëm. Fuqizimi i të majtës ekstreme, të djathtës ekstreme dhe agjentëve të huaj nga mediat sociale po krijon një sistem që duket më pak si demokraci dhe më shumë si sundim nga më agresivët. Por është në fuqinë tonë të zvogëlojmë aftësinë e mediave sociale për të shkatërruar besimin dhe për të nxitur marrëzi strukturore. Reformat duhet të kufizojnë amplifikimin e skajeve agresive nga platformat, duke i dhënë më shumë zë të ashtuquajturës “shumica e rraskapitur”.
Ky brez i ri nuk ka asnjë faj për rrëmujën në të cilën ndodhemi, por ata do ta trashëgojnë atë dhe shenjat paraprake janë se brezat e vjetër i kanë penguar nga të mësuarit se si ta trajtojnë atë. Ndryshimi më i rëndësishëm që mund të bëjmë për të reduktuar efektet e dëmshme të mediave sociale tek fëmijët është të përpiqemi t’i mbajmë larg prej tyre derisa ata të kenë kaluar pubertetin. Mosha duhet të rritet në të paktën 16 vjeç dhe kompanitë duhet të mbajnë përgjegjësi për zbatimin e saj.
Në përgjithësi, për të përgatitur anëtarët e brezit të ardhshëm për demokracinë pas Babelit, ndoshta gjëja më e rëndësishme që mund të bëjmë është t’i lëmë ata të luajnë.Një rritje e shkallës së ankthit, depresionit dhe vetëdëmtimit mes adoleshentëve amerikanë filloi papritur në fillim të viteve 2010. Shkaku nuk dihet, por koha tregon për mediat sociale si një kontribues të konsiderueshëm pasi rritja e ketyre efekteve sociale filloi pikërisht kur shumica e madhe e adoleshentëve amerikanë u bënë përdorues të përditshëm të platformat kryesore.
Historia që kam treguar është e zymtë dhe ka pak prova që sugjerojnë se Amerika do t’i kthehet normalitetit dhe stabilitetit në pesë ose 10 vitet e ardhshme.
Cilat janë gjasat që Kongresi të miratojë reforma të mëdha që forcojnë institucionet demokratike ose detoksifikojnë mediat sociale?
Megjithatë, kur shikojmë larg qeverisë sonë federale jofunksionale, shkëputemi nga mediat sociale dhe flasim drejtpërdrejt me fqinjët tanë, gjërat duken më shpresëdhënëse. Shumica e amerikanëve tani po shohin se mediat sociale po kanë një ndikim negativ në vend dhe po bëhen më të vetëdijshëm për efektet e dëmshme të tyre tek fëmijët.
A do të bëjmë ndonjë gjë për të?
Gjatë viteve të fundit, amerikanët kanë krijuar qindra grupe dhe organizata të dedikuara për ndërtimin e besimit dhe miqësisë përtej ndarjes politike. Nuk mund të presim që Kongresi dhe kompanitë e teknologjisë të na shpëtojnë. Ne duhet të ndryshojmë veten dhe komunitetet tona.
Si do të ishte të jetosh në Babel në ditët pas shkatërrimit të saj?
E dimë. Është një kohë konfuzioni dhe humbjeje. Por është gjithashtu një kohë për të reflektuar, dëgjuar dhe ndërtuar.
Përktheu: Sonila Backa-abcnews.al
