Në qendër të debatit të fundit politik që ka përfshirë kryeministrin Edi Rama dhe kryebashkiakët opozitarë është çështja e autonomisë së pushtetit vendor. Bashkitë opozitare, përmes Shoqatës së të Zgjedhurve Vendorë, akuzojnë Ramën për ndërhyrje dhe uzurpim të kompetencave lokale, duke kërkuar ndërhyrjen ndërkombëtare për ndalimin e këtyre “shkeljeve”.
Por kur shqyrtohen me kujdes argumentet dhe ligjet në fuqi, situata nuk është kaq e thjeshtë. Ligji nr. 139/2015 “Për vetëqeverisjen vendore” i jep qeverisë qendrore të drejtën dhe përgjegjësinë për të bashkëpunuar, koordinuar dhe vendosur standarde minimale për shërbimet që duhet të ofrojnë njësitë lokale. Në këtë kuadër, kërkesa e kryeministrit për rivlerësimin e drejtuesve vendorë nuk është një urdhër për “shkarkime masive”, siç akuzojnë opozitarët, por një thirrje për vlerësim të performancës individuale.
Në fakt, shembulli i përmendur nga Rama, ai i kryetarit të Njësisë Administrative të Novoselës, i cili u vlerësua pozitivisht për punën e tij, tregoi se nuk bëhet fjalë për një vendim kolektiv apo një spastrim politik, por për një proces që synon diferencimin mes rezultateve reale dhe emërimeve formale.
Pyetja që lind është se sa ky proces është një mjet legjitim për përmirësimin e administratës dhe sa mund të shndërrohet në një mekanizëm politik për përforcimin e kontrollit të mazhorancës? Ku tërhiqet kufiri midis koordinimit politik dhe ndërhyrjes në autonominë e pushtetit vendor?
Një tjetër pikë debati është ristrukturimi i menaxhimit të ndërmarrjeve të ujësjellësve, një sektor që në shumë bashki është shndërruar në burim keqmenaxhimi dhe borxhe të papaguara. Në këtë rast, propozimet për modele më të përqendruara dhe profesionale nuk synojnë as shuarjen e kompetencave lokale, as centralizimin e pushtetit, por përmirësimin e efikasitetit dhe cilësisë së shërbimeve, sipas praktikave të suksesshme europiane.
Për më tepër, akuzat për mungesë reagimi nga Shoqata Kombëtare e Bashkive janë të paqëndrueshme, pasi kjo organizatë ka një rol teknik dhe bashkëpunues, jo politik. Pritshmëritë që ajo të bëhet zëdhënëse e pakënaqësive politike janë jolegjitime dhe krijojnë konfuzion rreth rolit të saj real.
Në fund të ditës, sfida e vërtetë është gjetja e një ekuilibri mes autonomisë vendore dhe llogaridhënies politike dhe administrative. Autonomia nuk mund të përdoret si mburojë për papërgjegjshmëri apo keqmenaxhim, ashtu si koordinimi dhe kontrolli nga qeveria qendrore nuk duhet të kthehet në instrument për monopolizim të pushtetit.
Në këtë kuadër, thirrja për një rivlerësim dhe përqendrim te performanca është një hap i domosdoshëm për të garantuar funksionimin e administratës vendore në interes të qytetarëve. Por mbetet për t’u parë se si do të balancohet kjo me nevojën për respektimin e autonomisë dhe kompetencave ligjore të njësive vendore./Lexo.al
