Nga Phil Caruso/ Të mërkurën e kaluar, Presidenti Biden njoftoi një tërheqje të plotë të forcave u shtarake amerikane nga Afganistani deri më 11 shtator 2021. Ai u zotua të vazhdojë diplomacinë, financimin dhe ndihmën humanitare për njerëzit e Afganistanit. Ajo që ai nuk tha është se nga shumica e indikacioneve, Talebanët vazhdojnë të kërkojnë një fitore u shtarake dhe se humbja e mbështetjes us htarake të SHBA mund të shpejtojë shk atërrimin e qeverisë afgane. Spektri i një qeverie të shembur afgane ngre pyetje të rëndësishme në lidhje me atë që Shtetet e Bashkuara do të bëjnë për të shpëtuar partnerët e saj atje. Ndërsa administrata e Biden kryen tërheqjen, ajo duhet të mbajë angazhimet e saj duke shpëtuar mijëra partnerë afganë që kanë rr ezikuar jetën e tyre jo vetëm për një Afganistan të lirë, por për sigurinë e vetë amerikanëve. Qeveria jonë ka një detyrim moral, nëse jo të ndërtojë një paqe të qëndrueshme në vendet që ne shk atërrojmë, atëherë të ndihmojë aleatët tanë të shpëtojnë nga nd ëshkimi kur largohemi.
Lu fta në Afganistan është, natyrisht, para së gjithash një lu ftë midis afganëve. Por megjithëse Shtetet e Bashkuara nuk mund të jenë më në gjendje të mbajnë barrën e ko nfliktit të brendshëm, qeveria jonë nuk duhet të harrojë sak rificat e bëra nga afganët gjatë lu ftës së saj atje. Qindra mijëra afganë kanë rre zikuar jetën e tyre duke mbështetur drejtpërdrejt forcat amerikane në pozicione duke filluar nga rojet e sigurisë te kuzhinierët deri te përkthyesit. Përafërsisht 17,000 ish interpretues afganë presin gjykimin e aplikimeve të tyre për vizat e veçanta të migrantëve (SIV). Kongresi ka autorizuar 4,000 viza për 2021 dhe 10,993 viza të autorizuara më parë mbeten të disponueshme, por me një rritje të aplikimeve të reja që ka të ngjarë të vijnë pas njoftimit të së mërkurës së kaluar, punët e papërfunduara nuk mund të përfundojnë nga tërheqja e 11 shtatorit pa burime shtesë. Aleatët afganë të Amerikës përballen me pasoja të rënda nga duart e Talebanëve. Talebanët kanë këmbëngulur gjatë që ata afganë që kanë punuar për Shtetet e Bashkuara duhet të dë nohen me vd ekje. Ata e kanë dhënë këtë premtim herë pas here. Dhe Talebanët vështirë se bëjnë dallime në ha kmarrjen e tyre. Që nga viti 2018, No One Left Behind – e vetmja organizatë jofitimprurëse amerikane e përqendruar në avokimin e programit SIV – ka dokumentuar më shumë se 300 incidente në të cilat ish-përkthyes, civilë që jetonin në shoqërinë afgane, ishin shënjestruar dhe vr arë nga talebanët për bashkëpunimin e tyre me forcat amerikane, transmeton lexo.com.al.
Bota e ka parë këtë histori më parë dhe qeveria amerikane duhet të kujtojë mësimet e së kaluarës. Midis tërheqjes së SHBA-së nga Vietnami në 1973 dhe shembjes së qeverisë së Vietnamit Jugor në prill 1975, Shtetet e Bashkuara nuk arritën të zhvillojnë dhe ek zekutojnë një plan për të shpëtuar aleatët e tyre, megjithë inteligjencën e konsiderueshme dhe paralajmërimin paraprak. Kongresi refuzoi plotësisht të respektojë çdo detyrim moral. Ndërsa Shtetet e Bashkuara ishin përfundimisht në gjendje të evakuonin 140,000 aleatë të Vietnamit të Jugut kur qeveria e mbështetur nga SHBA ra, qindra mijëra u lanë pas. Ushtria komuniste e Vietnamit të Veriut bu rgosi 300,000 prej tyre deri në 18 vjet, duke iu nënshtruar punës së detyruar, uri së dhe to rturave.
Kohët e fundit, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj u përpoqën të ndihmonin partnerët e tyre irakianë që të shpëtonin nga nd ëshkimi kur u tërhoqën nga Iraku në 2011. Midis 2008 dhe 2011, vonesat e pa adresuara të programit çuan që qeveria amerikane të lëshonte vetëm 7,000 nga 25,000 vizat e autorizuara për përkthyesit irakianë. Në mars dhe prill 2011 – vetëm tetë muaj para se të niseshin trupat e fundit të SHBA – ishin lëshuar vetëm 16 viza. Me tërheqjen e afërt – si ajo që po pritet tani në Afganistan – Kongresi kërkoi nga departamentet e Mbrojtjes, Shtetit dhe Sigurisë Kombëtare të hartonin një plan për të përshpejtuar përpunimin e vizave deri në maj 2011. Por ato agjenci nuk arritën ta përmbushin atë afat. Si përfundim, megjithëse nuk mund ta dimë kurrë shkallën e vërtetë të ha kmarrjes kundër ish-përkthyesve tanë, ekspertët vlerësuan se të paktën 1,000 u vr anë në Irak. Dhe këto ga bime pasuan një tregim paralajmërues të tërheqjes britanike nga Basra, Irak, në 2006, pas së cilës të paktën 21 përkthyes të tyre u përndoqën dhe u vr anë sistematikisht, transmeton lexo.com.al.
Nëse dita fat ale e fitores së Talebanëve do të vijë ndonjëherë, administrata e Biden mund të shmangë një fat të ngjashëm të zy mtë për aleatët tanë afganë duke zhvilluar dhe ekz ekutuar qëllimisht një plan për evakuimin e tyre. Duke mësuar nga ga bimet e Vietnamit në 1975 dhe Irakut në 2011, Shtëpia e Bardhë mund të punojë me Kongresin për të autorizuar mijëra viza shtesë SIV dhe vizë refugjatësh. Ajo mund të shtojë burimet e atyre programeve, duke përfshirë rritjen e stafit në Ambasadën e SHBA në Kabul, Shërbimet e Shtetësisë dhe Migracionit të SHBA-së dhe Qendrën Kombëtare të Vizave, për të pastruar grumbullimet e mëparshme dhe për të rritur numrin e afganëve që mund të shpëtojnë përpara një fitoreje të mundshme të Talebanëve. Ajo mund të negociojë gjithashtu me partnerët rajonalë për të krijuar zona të sigurta për refugjatët afganë për t’iu shmangur kapjes së talibanëve. Dhe mund të sigurojë që burimet e transportit ajror dhe tokësor të jenë të disponueshme për të kryer një evakuim në shkallë të gjerë nëse Talebanët marrin kontrollin e vendit. Mbi të gjitha, në përfundimin e lu ftës më të gjatë të Amerikës, ajo duhet t’i tregojë botës se kur amerikanët marrin angazhime jashtë vendit, ne i mbajmë ato./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
