Nga Isaac Stone Fish/ Të hënën, diplomati i lartë i Kinës, Yang Jiechi, mbërriti në Moskë duke synuar të përmirësojë një marrëdhënie që Ministria e Jashtme kineze tha këtë javë se “është rritur aq e fortë sa një shkëmb”. Këtë muaj, Presidenti rus Vladimir Putin përshkroi lidhjet midis dy vendeve si në “nivelin më të mirë në histori”. Ai mund të ketë reflektuar momentin në qershor 2019 kur Presidenti kinez Xi Jinping e referoi atë si “miku im më i mirë”. Ndërsa t ensionet po rriten midis Kinës dhe Shteteve të Bashkuara, shumë komentues po e marrin këtë retorikë si të mirëqenë dhe paralajmërojnë për një lidhje të ngushtë midis dy r ivalëve kryesorë të Shteteve të Bashkuara. Por nuk është aq e thjeshtë.
Si fillim, Moska ka më shumë f rikë nga Pekini sesa Uashingtoni. Ashtu si Filipinet, India dhe Butani, Rusia është e ndjeshme ndaj shkeljeve territoriale kineze. Kina ka zëvendësuar Rusinë si kombi më me ndikim në Azinë Qendrore – oborri tradicional gjeopolitik i Moskës – dhe ka një ndikim shumë të madh në ekonominë e Rusisë. Pavarësisht i rritimeve të panumërta në marrëdhëniet SHBA-Rusi, e gjithë kjo do të thotë se tani ka hapësirë për të regjistruar Moskën si një partner të heshtur, por kuptimplotë në fushatën globale për të frenuar aspektet e d ëmshme të ndikimit ndërkombëtar të Partisë Komuniste Kineze, transmeton lexo.com.al.
Arsyeja më e madhe e f rikës së Moskës është territoriale. Ndërsa nuk ka sondazhe të mirëfillta në të dy vendet për çështje të ndjeshme si integriteti territorial, disa rusë kanë frikë se kinezët duan të pushtojnë Siberinë, ndërsa disa kinezë mendojnë se pjesë të Rusisë lindore i përkasin në të vërtetë Kinës. Në 1858 dhe 1860, në fillim të asaj që Partia Komuniste Kineze e quan “shekulli i poshtërimit”, kinezët dhe rusët nënshkruan traktate që u dhanë rusëve pjesë të mëdha tokash përreth Liqenit Baikal. Disa kinezë duan që ajo tokë të kthehet. “Hong Kong-u dhe Macau janë kthyer” në atdhe, u ankua blogeri i historisë Yuan Zaiyu në mars të vitit 2020, “Pse jo Vladivostok?”.
Rusët në lindjen e largët të pak-populluar të vendit kanë f rikë dhe k undërshtojnë migracionin dhe ndikimin kinez. Guvernatori i Prefekturës Hebre Autonome të Rusisë, i cili kufizohet me provincën kineze Heilongjiang, ka pretenduar në mënyrë të pafaktueshëm që 80 për qind e tokës në rajonin e tij “kontrollohet tani nga kinezët”. Prania kineze në Siberi, tha Svetlana Pavlova, kryeredaktore e një faqe interneti siberiane të lajmeve, është si “një leckë e k uqe për një dem” (ndërsa pandemia u përhap në fillim të vitit 2020, Rusia u bë vendi i parë që mbylli kufirin e saj tokësor me Kinën), transmeton lexo.com.al.
Perceptimet mund të krijojnë realitet. Zhgënjimet kineze me Rusinë – shumica e kinezëve të gjallë sot u rritën në një epokë të marrëdhënieve të ngrira midis dy kombeve, nga ndarja sino-sovjetike në mes të viteve 1950 në traktatin strategjik dhe ekonomik sino-rus të 2001 – mund të shtyjnë lehtësisht Kinën që te ketë një politikë të jashtme më a gresive ndaj fqinjit të saj verior. Analistët rusë monitoruan nga afër përplasjen e kufirit në qershor 2020 midis Indisë dhe Kinës që v rau të paktën 20 ushtarë indianë – dhe jo vetëm sepse Rusia është furnizuesi më i rëndësishëm i armëve në Indi.
Këto t ensione po bëhen veçanërisht të dukshme në Azinë Qendrore, një zonë që ka qenë prej kohësh brenda sferës së ndikimit të Moskës – dhe tani e gjen veten më të vendosur brenda Kinës. Xi njoftoi së pari vizionin e tij për strategjinë globale që tani quhet Nisma e Rripit dhe Rrugës në Kazakistan në shtator 2013, një simbol i rëndësishëm i dizenjove të Pekinit për të përfshirë më tej rajonin në modelet tregtare kineze. Rusia dikur ishte partneri më i madh tregtar i rajonit; tani është Kina. Baza më e madhe ushtarake e Rusisë jashtë shtetit është në Taxhikistan; Kina hapi një bazë ushtarake (sekrete) atje disa vjet më parë. Rusia është në mënyrë të pashmangshme partneri i vogël në marrëdhënie, transmeton lexo.com.al.
Kina është partneri më i madh tregtar i Rusisë, ndërsa Rusia nuk është as në top 10-shën. Karta më e madhe e Moskës në marrëdhënie është teknologjia e saj e mbrojtjes. Por edhe atje Kremlini po përballet me të njëjtin lloj merkantilizmi g rabitqar me të cilin janë përballur firma të panumërta në të gjithë botën. “China alone”, tha shefi i projekteve të pronës intelektuale në konglomeratin shtetëror rus të mbrojtjes Rostec në dhjetor 2019, “ka kopjuar motorë avionësh, aeroplanë Sukhoi, avionë të tjerë, sisteme të mbrojtjes ajrore, r aketa të lëvizshme të mbrojtjes ajrore dhe analoge të sistemeve sipërfaqe-ajër me rreze të mesme Pantsir”.
Ku e lë kjo Moskën? Putin-i e di shumë mirë që Xi nuk është “miku i tij më i mirë”. Disa analistë rusë kanë sugjeruar të miratojnë një qëndrim si ai i Indisë, i cili reziston të lidhet në aleanca. Një marrëdhënie më e ngushtë me Shtetet e Bashkuara është e mundur. Në 1969, Bashkimi Sovjetik dhe Kina l uftuan një p ërleshje kufitare për të cilën të dy palët kishin frikë se mund të çonte në luftë bërthamore. Moska pyeti qeveritë e huaja se si do t’i përgjigjeshin një s ulmi paraprak kundër Kinës dhe në tetor 1969, Mao Zedong ishte aq i s hqetësuar për një s ulm b ërthamor sovjetik sa që ai u largua përkohësisht nga Pekini. Kjo f rikë ndihmoi që Mao të shtyhej për t’u afruar me amerikanët dhe, në vitet 1970 dhe 1980, të dy palët punuan në mënyrë aktive së bashku kundër sovjetikëve. Kur Presidenti Biden të takojë Putin-in në qershor për Samitin e parë personal midis dy udhëheqësve, dikush do të shpresonte se ai do ta mbajë këtë histori në mendje./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
