Nga Anchal Vohra/ Në fillim të vitit 2018, i dërguari i Katarit udhëtoi me miliona dollarë të paketuara në valixhet Louis Vuitton nga Doha në aeroportin Ben Gurion në Tel Aviv dhe u shoqërua në Rripin e Gazës nga Mossad, agjencia e inteligjencës së Izraelit. Yossi Cohen, ish-shefi i Mossad, vizitoi madje Katarin për të përfunduar detajet e marrëveshjes dhe e inkurajoi Katarin që të vijojë me dërgimin e dollarëve. Paratë blenë karburant për termocentralin e vetëm në Rripin të o kupuar, financuan projekte të infrastrukturës dhe siguruan një pagesë mujore prej 100 dollarësh për mijëra familje palestineze të v arfra. Sidoqoftë, zyrtarët e inteligjencës izraelite thonë se e dinin që Hamasi – grupi palestinez që drejton një qeveri de-facto në Gaza që trajtohet nga Izraeli dhe Shtetet e Bashkuara si një grup t errorist – i tërhoqi fondet. Ideja ishte se paratë e Katarit do ta mbante Hamasin të qetë – në thelb do t’i blinte ato për të mos hedhur r akëta në qytetet jugore të Izraelit.
Por disa ish zyrtarë izraelitë thanë për Foreign Policy se politika në fjalë duket se ka dhënë një efekt të kundërt. “A funksionoi procedura e Katarit për ne? Ne nuk mendojmë kështu”, tha koloneli Eran Lerman, ish-zëvendës këshilltar i sigurisë kombëtare të vendit. Në l uftën e fundit me Hamasin, izraelitët u kapën të p apërgatitur nga aftësia e grupit për të g oditur thellë brenda qyteteve izraelite, me jo vetëm Tel Avivin por edhe Jerusalemin brenda mundësive të tyre. Grupi lëshoi 4,360 r aketa për një periudhë prej 11 ditësh, katër herë më shumë sesa bëri në l uftën 50-ditore në 2014. Për një periudhë të shkurtër, r aketat mbingarkuan sistemin e mbrojtjes r aketore të Kupolës së Hekurt të Izraelit. Për më tepër, megjithë një rutinë r igoroze të mbikëqyrjes nga Izraeli, Hamas ka ndërtuar një l abirint shumë më të n dërlikuar të tuneleve nën e nklavën bregdetare për të f shehur a rsenalin e tij. Izraelitët pretendojnë se ata s hkatërruan shumë m unicione dhe b unkerë të Hamasit në 2014. Ringjallja e objekteve të Hamasit, pohojnë izraelitët, mund të kishte ndodhur vetëm me paratë e Katarit. Ata dyshojnë se një pjesë e madhe e parave të Katarit u përdor nga Hamas për të rimbushur a rmaturën dhe për të blerë materiale për të zgjeruar rrjetin e saj të tuneleve, transmeton lexo.com.al.
Javën e kaluar Izraeli r efuzoi të lejojë ndihmën mujore të Katarit prej 30 milion dollarësh që të dorëzohej direkt në Gaza. Hamasi u përgjigj shpejt me një k ërcënim se do të rishikonte a rmëpushimin. Por izraelitët janë të vendosur tani të ripunojnë strategjinë e tyre. Në vend të parave të gatshme për qetësi, tani po planifikojnë të përdorin fondet e rindërtimit si levë kundër ria rmatimit të Hamasit. Midis politikëbërësve amerikanë ka mbështetje për ide të tilla, veçanërisht pasi bashkësia ndërkombëtare duket e l odhur nga investimet në rindërtimin e infrastrukturës së Gazës nëse ajo është e destinuar të s hkatërrohet në s ulme ajrore disa vjet më vonë. Ambasadori David Ross, një diplomat amerikan i cili ka punuar në formësimin e përfshirjes së SHBA në Lindjen e Mesme nën katër presidentë, përfshirë k onfliktin midis Izraelit dhe Palestinezëve, e konsideron Hamasin përgjegjës për s hkatërrimin në Gaza. Ai tha se askush nuk do të investojë në rindërtimin e madh që do të rr ezikohet herën tjetër kur Hamasi të vendos se do të ketë diçka për të fituar politikisht duke lëshuar r aketa në Izrael. Ross tha se “Duhet të krijohet një ekuacion i cili në thelb thotë: Rindërtim për asnjë a rmatim”.
Ai shtoi se Hamas po i ridrejtonte materialet e ndërtimit drejt qëllimeve të veta me koston në kurriz të donatorëve dhe njerëzve të Gazës, ndërsa theksoi se “P roblemi me të mos paturit kontroll mbi materialin që shkon në Gaza, ku ai magazinohet, dhe pastaj mënyrën se si dorëzohet në vendet e ndërtimit, është që Hamasi do të devijojë materialet për qëllimet e tij për rindërtimin e rrjetit të tij nëntokësor të tuneleve dhe riar monizimin. Shikoni çfarë bëri pas vitit 2014. Hamasi i shtoi r aketat e saj me dhjetë herë nga 2014 në 2021. Ai ndërtoi një rrjet tunelesh nëntokësore – një kaq të gjerë sa Izraeli s hkatërroi 60 milje të tij dhe kjo është vetëm një pjesë e vogël e asaj që Hamasi ndërtoi f shehurazi. Ata përdorën sasi të mëdha çimentoje, çeliku, instalimesh elektrike dhe druri – të gjitha këto ishin shumë të nevojshme për ndërtime mbi tokë, në Gazën e v arfër”. Aktivistët e të drejtave të njeriut dhe organizatat e ndihmës, megjithatë, paralajmëruan se një politikë e tillë mund të mos arrijë objektivin e dëshiruar dhe vetëm sa do të përfundojë duke zgjatur m jerimin e popullit palestinez, transmeton lexo.com.al.
Shtatëdhjetë e dy mijë palestinezë u z hvendosën në raundin e fundit të d hunës ndërsa ndërtesat e banimit u s hembën dhe u bënë rr ënoja brenda sekondave. Infrastruktura thelbësore, përfshirë spitalet dhe klinikat, rrjeti elektrik dhe impiantet e shkripëzimit të ujit, të gjitha pësuan d ëme. A rmët e p ashpërthyera janë shpërndarë kudo ndërsa palestinezët, edhe një herë, po kërkojnë gjëra të domosdoshme. Ndërsa një vlerësim i qartë se sa para do të kërkoheshin për të rindërtuar infrastrukturën që u s hkatërrua muajin e kaluar është ende për t’u bërë, kjo mund të kushtojë lehtësisht miliarda. Premtime të ndihmës janë bërë por askush nuk pret që rindërtimi të jetë i shpejtë. Në vitin 2014, rreth 170,000 njerëz u lanë pa çati dhe shumë ende po l ëngojnë në strehimore të përkohshme pasi rindërtimi i shtëpive të tyre nuk u përfundua kurrë. Tamara Alrifai, një zëdhënëse në UNRWA, Agjencia Palestineze e R efugjatëve e OKB që është përgjegjëse për nevojat e 1.4 prej 2 milion njerëzve në Gaza, tha se një vlerësim i shtëpive të s hkatërruara dhe të d ëmtuara r ëndë pritet të përfundojë këtë muaj, “megjithëse nuk kemi marrë ende fonde të mjaftueshme për të zbatuar plotësisht planet tona për të rindërtuar strehëzat dhe shtëpitë e disa r efugjatëve palestinezë, shtëpitë e të cilëve u s hkatërruan në 2014”.
Presidenti i SHBA Joe Biden ka thënë se Shtetet e Bashkuara do të ndihmojnë në rindërtimin e Gazës përmes Autoritetit Palestinez dhe nën një mekanizëm të OKB. Nuk është ende e qartë se çfarë lloj mekanizmi monitorimi kanë në mendje Shtetet e Bashkuara, por palestinezët shpresojnë se nuk është i njëjti me atë që u krijua në vitin 2014. Mekanizmi i Rindërtimit të Gazës (GRM), një organ trepalësh i përbërë nga Kombet e Bashkuara si një ndërmjetës midis Izraelit dhe Autoritetit Palestinez, u krijua në konferencën e Kajros për të rindërtuar Gazën në një mënyrë që materialet me përdorim të dyfishtë të mos përfundonin te Hamasi. Proceset e tij ishin shumë b urokratike dhe ngadalësuan rindërtimin dhe megjithatë Hamas d yshohet se ka v jedhur materialet e destinuara për infrastrukturën civile. Për më tepër, disa kombe arabe h ezitonin të dhuronin fonde për shkak të f rikës se ata mund të gjenin përfundimisht rrugën e tyre drejt Hamasit, organizata mëmë e të cilës – Vëllazëria Myslimane – është shumë e p ërçmuar nga m onarkitë e Arabisë Saudite, Emirateve të Bashkuara Arabe dhe Bahreini, transmeton lexo.com.al.
Intelektualët palestinezë kishin paralajmëruar se GRM do të d ështonte për të ndihmuar palestinezët dhe për të parandaluar Hamasin nga prodhimi ose lëshimi e r aketave. Midis tyre ishte Omar Shaban, themelues dhe drejtor i një think tanku me bazë në Gaza, i quajtur PalThink. Ai argumentoi se në vend që Kombet e Bashkuara të ndiqnin çdo thes çimentoje, duhet të ishte formuar një organ kombëtar i Palestinës për të ndërmarrë rindërtimin. Shaban tha se “Jo vetëm unë, por shumë palestinezë të tjerë kishin thënë që GRM do të d ështonte dhe çdo mekanizëm tjetër që përfshin OKB-në do të dështonte gjithashtu. Ne kemi thënë që një organ kombëtar, shumë larg Hamasit, shumë larg Autoritetit Palestinez, duhet të themelohet për të kryer detyrën e rindërtimit në koordinim me organet ndërkombëtare si Banka Botërore dhe BE në mënyrë që të gjithë të dinë se ku dhe si janë shpenzuar paratë”.
Mkhaimar Abusada, një profesor i asociuar dhe kryetar i departamentit të shkencës politike në Universitetin Al-Azhar në Gaza, tha se është e pamundur të parandalosh që të gjitha materialet e rindërtimit të mos përfundojnë në duart e Hamasit, ndërsa shtoi se “Të gjitha materialet dhe ndihma financiare u shkon familjeve, por në fund të ditës disa nga ato familje janë të lidhura me Hamasin. Të paktën 30% e njerëzve të Gazës janë mbështetës të Hamasit”. Ai shtoi, megjithatë, se politikat izraelite mbështetën ngritjen e Hamasit në vend që të p rishnin projektin e tyre në Gaza. Marrëveshja me Katarin u krijua për të mbajtur Hamasin në lojë dhe të rëndësishëm në Gaza me qëllimin përfundimtar për të siguruar n darjen e palestinezëve për të shmangur një dialog politik për një kohë të pacaktuar, ndërsa nënvizoi se “Strategjia e Netanyahut ishte të d obësonte Autoritetin Palestinez, për të shmangur negociatat serioze të paqes dhe për të fuqizuar Hamasin. Ai shpesh thoshte se n darjet e brendshme midis palestinezëve janë në interesat strategjikë të Izraelit. Hamasi u mbajt me qëllim. Nëse Izraeli f ajëson Katarin, ata duhet të f ajësojnë veten e tyre dhe Netanyahu ngjithashtu”, transmeton lexo.com.al.
Katari ka pohuar se ndihma është dhënë në marrëveshje me Izraelin dhe se izraelitët janë të vetëdijshëm se si janë përdorur paratë. Megjithatë, Izraeli dëshiron të zëvendësojë Katarin, një mbështetës të Hamasit dhe Vëllazërisë Myslimane, me bllokun k undërshtar arab për të marrë drejtimin në rindërtimin e ardhshëm të Rripit të Gazës. Dr Col Lerman tha se “Egjipti ka njoftuar gjysmë miliardë dollarë. Dikush mund të pyesë se nga vijnë paratë pasi ata janë të v arfër, por unë nuk do të çuditesha nëse ata janë para të Emirateve për të nxjerrë nga loja Katarin. Ne duam që Egjipti të jetë në vendin e shoferit”. Ekspertët në të gjithë spektrin politik në Izrael dhe territoret e o kupuara palestineze besojnë se është e pamundur të ç armatoset plotësisht Hamasi dhe se është n aive të mendosh se grupi nuk do të mbante një pjesë materialesh rindërtimi dhe ndihmash të dërguara në Gaza. Por një ndryshim në politikën izraelite – nga mbajtja e palestinezëve të ndarë dhe Hamasin si një qeveri funksionale, në d elegjitimimin e grupit brenda Gazës dhe përfshirjen në një zgjidhje politike kuptimplote me Autoritetin Palestinez me bazë në Bregun Perëndimor – mbetet rruga e vetme për një paqe të qëndrueshme./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
