Nga disa përllogaritje, Etiopia është vendi më i vjetër i pavarur në Afrikë. Për një kohë të shkurtër, nën Kryeministrin Abiy Ahmed, dukej sikur mund të bëhej një nga më demokratiket. Jo më. Zgjedhjet kombëtare, të planifikuara për në 21 qershor, nuk paralajmërojnë më përparim. Abiy, fitues i Çmimit Nobel për Paqe në 2019, po merr tani më shumë d ënime ndërkombëtare sesa lavdërime. Për më shumë se gjashtë muaj, qeveria e tij federale ka qenë e përfshirë në një l uftë të h idhur kundër Frontit të Çlirimit të Popullit Tigrayan (TPLF), i cili deri vonë k ontrollonte shtetin verior të Tigray dhe m bizotëronte më parë politikën kombëtare. K onflikti ka nxitur t ensione midis 80-plus grupeve etnike të Etiopisë dhe ka sjellë një d ëm të f rikshëm njerëzor. Pse është kthyer l ufta civile në Etiopi?
TPLF lëshoi të s htënat e para në 4 nëntor, kur l uftëtarët e saj s ulmuan një bazë që strehonte t rupat federale – për të parandaluar një s ulm të afërt nga f orcat federale dhe aleatët e tyre, argumentoi ajo. Si përgjigje, Abiy urdhëroi s ulme ajrore dhe dërgoi f orca tokësore. Për muajt e parë të k onfliktit, një ndërprerje e komunikimit e bëri të v ështirë të dihej se çfarë po ndodhte. Gradualisht u shfaq dhe shkalla e t merrit. M izoritë janë kryer nga të gjitha palët. Mijëra civilë mendohet të jenë v rarë dhe miliona të tjerë janë z hvendosur, shumë përtej kufirit me Sudanin. P ërdhunimet e grave kanë qenë të përhapura. Dhe u ria është kthyer në Tigray, vendndodhja e një u rie s hkatërruese në vitet 1980. L ufta dhe bll okimi i pretenduar i qëllimshëm i dërgesave të ushqimit ka çuar 350,000 njerëz në prag të u risë, transmeton lexo.com.al.
Tigrajanët përbëjnë më pak se 10% të popullsisë së Etiopisë me rreth 110 milion, por TPLF d ominoi koalicionin e partive me bazë etnike që s unduan Etiopinë nga 1991, kur TPLF dhe aleatët e saj p ërmbysën d iktaturën marksiste të Mengistu Haile Mariam (Eritrea u nda për t’u bërë një vend i pavarur dy vjet më vonë). R egjimi i ri etiopian fitoi mirënjohje për lëshimin e rritjes ekonomike, por famë të k eqe për v rasjen dhe t orturimin e kundërshtarëve të saj. Abiy erdhi në pushtet në 2018 në prag të p rotestave m asive nga grupi më i madh etnik i vendit (dhe gjithashtu i tij), Oromo. Në fillim, ai liroi të b urgosurit politikë, mirëpriti partitë politike të mërguara dhe premtoi zgjedhje të lira dhe të ndershme.
Marrëveshja e tij e paqes me Eritrean, e nënshkruar në 2018, i dha atij Çmimin Nobel. Që atëherë, megjithatë, ai ka a rrestuar udhëheqësit e opozitës dhe f orcat e tij të sigurisë kanë v rarë p rotestues. Shumë kohë përpara k onfliktit në Tigray, t ensionet etnike kishin larguar tashmë miliona nga shtëpitë e tyre. Kur zgjedhjet kombëtare, fillimisht në gusht të vitit 2020, u shtynë për një kohë të pacaktuar, gjoja për shkak të Covid-19, TPLF vazhdoi me votimin e vet rajonal. Qeveria e Abiy e pa këtë si një s fidë të patolerueshme të autoritetit federal dhe u përgjigj duke shkurtuar fondet për Tigray, një veprim që TPLF tha se ishte një deklaratë l ufte, transmeton lexo.com.al.
Në zemër të k onfliktit janë ndryshimet rreth asaj se si duhet të organizohet Etiopia. TPLF ka argumentuar prej kohësh se Abiy po përpiqet të zbeh federalizmin që mbështet kushtetutën. Ata e a kuzojnë atë për përpjekjen për të m inuar autonominë e dhjetë shteteve etnike të Etiopisë dhe për centralizimin e pushtetit. Krerët e opozitës Oromo, disa prej të cilëve janë në b urg dhe të tjerë që janë duke b ojkotuar zgjedhjet e planifikuara, ndjehen ngjashëm. Mbështetësit e Abiy thonë se ai po përpiqet të zvogëlojë ndikimin p ërçarës të etnisë në politikë dhe të ndërtojë një Etiopi më të fortë, më të bashkuar. Që nga fillimi, Abiy e ka formuluar k onfliktin si një operacion për të rivendosur “shtetin e së drejtës” mbi një f raksion që ishte mësuar shumë me pushtetin.
Aktorë të tjerë kanë axhendat e tyre. Presidenti i Eritreas, Issaias Afwerki, nuk ka ndonjë dashuri për TPLF – Eritrea humbi një l uftë të h idhur me një Etiopi të udhëhequr nga TPLF midis 1998 dhe 2000. Në mars, ndërsa raportet e m izorive të kryera nga u shtarët e Eritresë u bënë më të v ështira për t’u i njoruar, Abiy pranoi më në fund se ata ishin në Tigray. Më pak të ndrojtura për përfshirjen e tyre janë m ilicitë Amhara, nga shteti në jug të Tigray. Ata s hfrytëzuan një mundësi për të zgjidhur një m osmarrëveshje të gjatë kufitare me fqinjët e tyre Tigrayan duke a neksuar pjesë të Tigray perëndimore dhe jugore në fillim të këtij viti, transmeton lexo.com.al.
K onflikti ka s hkatërruar tashmë shumë jetë. Mund të çojë akoma në balkanizimin e vendit të dytë më të populluar të Afrikës dhe d estabilizimin e një rajoni tashmë të b rishtë. Njerëzit që dikur jetonin së bashku paqësisht, megjithëse jo lehtësisht, tani po v rasin njëri-tjetrin. Tigrajanët e t raumatizuar po heqin dorë nga identitetet e tyre etiopiane. Me asnjë zgjidhje për k onfliktin në horizont dhe një k atastrofë humanitare në rritje, zgjedhjet vështirë se ka të ngjarë të zgjidhin p roblemet e rr ënjosura thellë të vendit./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
