Nga Arminka Helić/ Edhe pas Brexit, ekziston një pjesë e Evropës ku Mbretëria e Bashkuar dhe BE duhet të përqendrojnë u rgjentisht përpjekjet e tyre dhe të punojnë së bashku: Ballkani. Rajoni i Evropës Juglindore shërben si një mikrokozmos i s fidave me të cilat përballen Mbretëria e Bashkuar, BE dhe aleatët në të gjithë Perëndimin globalisht, dhe si një p rovë e rëndësishme e aftësisë sonë për t’i përballuar ato. Në Ballkan, ne shohim se si shpaloset k onkurrenca sistematike në të gjithë botën: si idetë a utoritare fitojnë terren dhe më pas përhapen; si Rusia dhe Kina kanë një ndikim d estabilizues dhe k orruptues; dhe si ata shtyjnë kufijtë.
Ajo që dikur dukej e tepruar bëhet e mundur, pastaj e besueshme, pastaj papritmas pranë derës. Vendet që duhet të ishin në rrugën e prosperitetit bëhen qendra të përhershme – dhe eksportues – të p aqëndrueshmërisë. Në mars të vitit të kaluar, ndërsa një ngarkesë me furnizime mjekësore kineze dhe mjekë arriti në Beograd, Presidenti serb puthi flamurin kinez. Qeveria në Beograd ka vlerësuar qeverinë kineze gjatë gjithë pandemisë dhe ka marrë në këmbim dërgesa të mëdha të vaksinave kineze dhe pajisjeve mjekësore. Rusia nuk ishte shumë mbrapa me Sputnik, transmeton lexo.com.al.
Për dekadën e kaluar, Kina dhe Rusia kanë rritur sistematikisht dhe thelluar ndikimin e tyre në Ballkan. Investimet kineze po financojnë fabrika shumë n dotëse dhe u siguron qeverive lokale teknologjinë e mbikëqyrjes me video, ndërsa Kina kultivon në mënyrë aktive gjeneratën e ardhshme të liderëve në zhvillim në të gjithë rajonin. Ndërkohë, Rusia ka luajtur një rol n egativ për vite me radhë, duke mbështetur d ezinformimin, p ropagandën, n acionalistët dhe d emagogët – duke mbështetur një përpjekje g rusht shteti në Malin e Zi dhe duke ndërhyrë në Maqedoninë e Veriut. Të dy vendet janë duke investuar në xhepat e politikanëve të k orruptuar vendas dhe duke e bërë jetën më të k eqe për qytetarët e zakonshëm.
Tridhjetë vjet pas shpërthimit të l uftës në ish Jugosllavi – atje ku unë kam lindur – vendet e Ballkanit Perëndimor duhet të lulëzojnë. Ashtu si fqinjët e tyre lindorë, ata duhet të ishin bashkuar me NATO dhe BE, duhet të kishin qenë partnerë të barabartë në familjen evropiane të kombeve. Kjo ishte ëndrra e brezit tim: të ndalohej të na shihnin si më pak evropianë, të z hytur në të ashtuquajturat “urr ejtje të lashta etnike”; kushërinjtë e v arfër të jugut të p aaftë të përthithin vlerat evropiane. Në vend të kësaj, ne imagjinonim sikur na ndihmonin për të arritur siguri dhe prosperitet, për të pasur jetë më të mira përmes BE-së, transmeton lexo.com.al.
Në vend të kësaj, në të gjithë rajonin, progresi po rr ëshqet dhe p aqëndrueshmëria po rritet. Ndikimi i Rusisë dhe Kinës po inkurajon këtë proces – dhe BE dhe Perëndimi po bëjnë pak për ta parandaluar atë. Për shembull, në Bosnjë-Hercegovinë, k ërcënimet e s hpërbërjes dhe d hunës janë tani një tipar i rregullt i politikës. Mohimi i g jenocidit është i përhapur. Dhe politikanët e huaj, nga Kryeministri malazez te Ministri i Jashtëm rus, m inojnë haptas sovranitetin e Bosnjës. Rusia i dhuron t anke Serbisë, qëllimet e kspansioniste e së cilës në rajon shprehen hapur, dhe në të njëjtën kohë k ërcënon Bosnje-Hercegovinën, duke thënë se “do të duhet të reagojë” nëse vendi mendon të bashkohet me NATO – me fjalë të tjera, nëse merr ndonjë hapë për të siguruar stabilitetin dhe sigurinë e tij afatgjatë.
Një non-paper e kohëve të fundit që propozon s hpërbërjen “paqësore” të Bosnjë-Hercegovinës – e shkruar gjoja nga qeveria sllovene e cila mohoi përfshirjen – ishte e rr ënjosur në idetë n acionaliste që nga ditët më të e rrëta të viteve 1990, ide që çuan në l uftë, sp astrim etnik dhe g jenocid (Vendimi i tribunalit të martën për të mbështetur d ënimin për g jenocid të komandantit serb të Bosnjës gjatë kohës së lu ftës Ratko Mladić ishte një kujtesë për tm erret e atyre ditëve). Fakti që këto ide po diskutohen në kryeqytetet evropiane tregon se sa pak është mësuar nga e kaluara e afërt, transmeton lexo.com.al.
Mjerisht, përgjigja nga bashkësia ndërkombëtare ka qenë a nemike. Anëtarësimi në BE mund të mbahet ende si antidot afatgjatë për s ecesionizmin, por nuk ka progres serioz drejt zgjerimit të BE. Dhe nuk ka asnjë plan alternativ. Edhe për çështjen e madhe të momentit, pandeminë, përgjigjja jonë kolektive ka munguar. Do të ishte e lehtë të sigurohet ndihmë për njerëzit dhe vendet në pragun e BE – vende – e ardhmja e të cilave është e ndërthurur ngushtë me atë të të gjitha kombeve evropiane. Do të ishte një kujtesë e f uqishme e f orcës së BE-së dhe Britanisë së Madhe si partnerë dhe miq. Megjithatë, për shumë kohë, rruga është lënë e lirë për Rusinë dhe Kinën. Nuk ka pse të jetë në këtë mënyrë. Me vizion dhe veprim të koordinuar nga BE dhe aleatët e saj – unë i kam kërkuar qeverisë së Mbretërisë së Bashkuar të jetë një partner i fortë dhe i besueshëm – ne mund t’i ndihmojmë njerëzit e rajonit ta vendosin Ballkanin përsëri në rrugën e duhur. Ne duhet t’i vendosim vlerat evropiane, të demokracisë, të drejtave të njeriut dhe transparencës në krye: Ne nuk mund të fitojmë në kushtet e k undërshtarëve tanë.
Ne duhet të bëjmë p resion për reforma dhe për institucione më të f orta demokratike. Ne duhet të mbështesim shoqërinë civile dhe të trajtojmë k orrupsionin. Dhe mbi të gjitha, ne duhet t’i r ezistojmë me vendosmëri ideve të rr ezikshme, të ndryshimeve të kufijve, m ohimit të g jenocidit dhe n acionalizmit etnik, kudo dhe kurdo që ato të shfaqen. Ne duhet të ofrojmë përfitime të prekshme për përparimin – dhe n dëshkime kuptimplota për çdo hap prapa. Në terma konkretë, kjo do të thotë të mbështesësh përfaqësuesin e lartë në Bosnjë-Hercegovinë të ngarkuar me mbikëqyrjen e zbatimit të marrëveshjes së Dejtonit të vitit 1995 që solli paqen në vend, duke përfshirë përdorimin e të ashtuquajturve fuqi të Bonit të vendosura për të siguruar progres në rajon, transmeton lexo.com.al.
Kjo nënkupton gjithashtu përdorimin e mekanizmave evropianë të sa nksionimit kundër atyre që kërkojnë të m inojnë marrëveshjet e paqes dhe shtytjen prapa kundër k ërcënimeve të s hpërbërjes. Do të thotë ruajtja e fondeve, dhe angazhimi politik, u shtarak dhe diplomatik. Kjo do të thotë të mendosh seriozisht se si të riaktivizosh planet e pranimit në NATO dhe BE. Ka shumë arsye për të qenë shpresëdhënës për të ardhmen e Ballkanit. Por një strategji efektive për të k undërshtuar ndikimin në rritje rus dhe kinez, ringjalljen e n acionalizmit dhe rr ezikun në rritje të k onfliktit është e vonuar. Historia tregon se nëse nuk e provojmë këtë tani, ngjarjet do të na kyçin duart dhe do të kërkojnë ndërhyrje shumë më të k ushtueshme dhe k omplekse në të ardhmen./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.
