Jens Stoltenberg, Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s ka thënë se “Gjatë katër viteve të fundit kemi pasur disa s fida në marrëdhëniet transatlantike”, duke a luduar me zell për rr ëmujën diplomatike të viteve të Trump. Tani, thotë ai, “Ne kemi një mundësi unike për të hapur një kapitull të ri në marrëdhëniet midis Amerikës së Veriut dhe Evropës”. Por a do e pranojnë udhëheqësit e NATO-s? Më 14 qershor, udhëheqësit e të gjithë 30 anëtarëve të NATO-s do të mblidhen për një takim në Bruksel, të vendosur në mes të Samitit të G7 në Britani dhe një Samiti të BE-SHBA. Ata do të diskutojnë të ardhmen e aleancës. Humori do të jetë më i lehtë sesa në mbledhjet e kaluara, kur Donald Trump s htyu fizikisht një kryeministër, k ërcënoi të tërhiqej nga aleanca dhe u largua më herët pasi u t all nga kolegët e tij udhëheqës.
Megjithatë, s fidat me të cilat përballet NATO nuk janë larguar me ardhjen e Joe Biden. Në muajt e fundit Rusia ka mbledhur t rupa përreth Ukrainës, Bjellorusia ka d etyruar një avion evropian të ulej për të k apur një d isident dhe Amerika ka njoftuar tërheqjen e t rupave të saj nga Afganistani – një proces më shumë se gjysmë i përfunduar deri në 8 qershor – duke detyruar NATO të ndjekë shembullin. Megjithatë, pika qendrore e samitit është të riorientojmë aleancën në mënyra më thelbësore. Koncepti strategjik i NATO-s, një dokument që përshkruan raison d’être-n (qëllimin) e tij, u azhurnua për herë të fundit mbi një dekadë më parë, në një kohë kur Rusia supozohej të ishte një partner i mundshëm dhe Kina një pa rëndësi. Në Bruksel udhëheqësit do të u rdhërojnë z. Stoltenberg të prodhojë një version të ri, një proces që mund të zgjasë një vit apo më shumë, transmeton lexo.com.al.
Kjo do të pasqyrojë një zgjerim të hapjes së NATO-s, duke përqafuar s fida të reja të tilla si ndryshimi i klimës, k ërcënimet teknologjike dhe ngritja e Kinës. Gjërat tashmë po ndryshojnë. Z. Stoltenberg tregon për rritjen e shpenzimeve evropiane të mbrojtjes dhe më shumë u shtrime. Aleanca po rimendon me zell edhe bazat e f uqisë u shtarake. Ajo po shkruan një strategji të re për inteligjencën artificiale dhe ka finalizuar politikën e saj të parë të mbrojtjes kibernetike në shtatë vjet. Në Samit, udhëheqësit do të krijojnë një “përshpejtues të teknologjisë transatlantike” për të lidhur furnizuesit e teknologjisë më të përparuar u shtarake me investitorët. Një nga motivet e NATO-s për këtë përtëritje teknologjike, thotë z. Stoltenberg, është f rika se Kina – “një vend që nuk i ndan vlerat tona” – po fiton përparime në fushat kryesore si inteligjenca artificiale. Ai shton se “Nuk është e qartë se ne do të ruajmë avantazhin teknologjik… ky nuk ishte kurrë rasti me Bashkimin Sovjetik gjatë L uftës së Ftohtë”.
Diskutimi për Kinën është një moment i rëndësishëm, thotë Tim Sayle, autor i “Aleancës së Qëndrueshme”, një histori e NATO-s, duke shënuar “një ndërprerje themelore me atë që aleanca ka bërë në 70 vitet e para të saj”. Megjithatë, pyetja më e madhe nga të gjitha është nëse p ërçarja transatlantike nën z. Trump ishte një p engesë kalimtare apo diçka më e qëndrueshme. Z. Biden ka bërë z hurmat e duhura, duke folur ngrohtësisht për NATO dhe duke përmbysur s hkurtimet e t rupave të z. Trump në Gjermani. Udhëtimi i tij tetë-ditor në Evropë do të kulmojë në një samit me Vladimir Putin, presidenti i Rusisë, në Gjenevë në 16 qershor. Në teori kjo i lejon z. Biden të formojë një f ront të përbashkët me aleatët përpara se të p ërballet me z. Putin, i cili më 9 qershor ngriti stekën duke ndaluar grupe të lidhura me r ivalin e tij kryesor politik, të b urgosurin Alexei Navalny. Sidoqoftë, z. Biden nuk mund t’i qetësojë të gjithë miqtë e tij në të njëjtën kohë, transmeton lexo.com.al.
Merrni shembullin e Nord Stream 2 (NS2), një tubacion gazi gati i përfunduar nga Rusia në Gjermani që do të a nashkalojë Ukrainën dhe do të rrisë v arësinë evropiane nga z. Putin. Administrata e Biden kishte k undërshtuar projektin, por më 19 maj tha se megjithatë do të hiqte dorë nga s anksionet. Kjo i pëlqeu qeverisë gjermane, por a larmoi ata që favorizojnë një qasje më të a shpër ndaj Rusisë. “Humori në të gjithë Evropën Qendrore po a carohet pas vendimit për NS2”, vëren Michal Baranowski, një ekspert në zyrën e Varshavës të Fondit Gjerman Marshall, një think-tank amerikan, ndërsa shtoi se “Ndjenja është ajo e një t radhtie”. Pastaj ekziston dhe fakti që peizazhi i mbrojtjes evropiane është zhvendosur në mënyrë të parevokueshme në vitet e fundit. Tr onditja e zgjedhjes së z. Trump dhe largimi i Britanisë nga BE katalizoi një rritje të aktivitetit nga blloku, nga projektet e përbashkëta të mbrojtjes në një fond të përbashkët për industrinë e mbrojtjes.
Shumë zyrtarë evropianë, të ndërgjegjshëm për kthesën r adikale në Partinë Republikane të Amerikës dhe perspektivën e pasardhësve p opulistë të z. Biden, janë të e tur që skema të tilla të ruajnë vrullin që fituan në vitet e Trump. Shumë prej tyre janë plotësuese të NATO-s, siç është një përpjekje e BE-së për ta bërë më të lehtë për forcat u shtarake të lëvizin në të gjithë kontinentin. Në praktikë, një element i k onkurrencës është i pashmangshëm. Në përgjigje të shtytjes së z. Stoltenberg për një rritje të fondeve të përbashkëta për NATO – pandryshuar që nga viti 2014 – Florence Parly, Ministrja e Mbrojtjes e Francës, u përgjigj: “Të gjitha këto para janë para që nuk do të shkojnë në drejtim të rritjes së buxheteve kombëtare dhe përpjekjeve për mbrojtje evropiane”, transmeton lexo.com.al.
Për më tepër, zyrtarët evropianë e dinë se të gjithë presidentët amerikanë, përfshirë z. Biden, kanë shumë për t’u s hqetësuar. Prania u shtarake e Amerikës në Evropë mbetet e konsiderueshme, por a rmët e saj më të reja tani dërgohen zakonisht në Paqësor së pari. Kështu ndodh edhe me zyrtarët. Udhëtimet e para jashtë vendit të Anthony Blinken, sekretari i shtetit i Amerikës dhe Lloyd Austin, sekretari i saj i mbrojtjes, ishin në Azi. “Ekziston një s kepticizëm i konsiderueshëm në Uashington se një Evropë e n darë, e interesuar për vetën do të menaxhojë ndonjëherë shumë mbështetje për përpjekjet tona kundër Kinës”, argumenton Jeremy Shapiro i Këshillit Evropian për Marrëdhëniet e Jashtme, një tjetër think-tank.
Edhe kështu, gjeopolitika e Evropës dhe Azisë është e ndërthurur në mënyrë të pashmangshme, jo më pak sepse strategjia e mbrojtjes kombëtare të Amerikës në vitin 2018 hodhi poshtë qartë kërkesën që vendi të ishte në gjendje të zhvillonte dy l uftëra në të njëjtën kohë. Wess Mitchell, një ish-zyrtar amerikan i cili bashkë-kryesoi një panel ekspertësh për z. Stoltenberg vitin e kaluar, tha se “Ne kemi nevojë u rgjente për një NATO evropiane që të jemi në gjendje të trajtojmë më shumë b arrën konvencionale të parandalimit në Evropë, në mënyrë që në rast të një k rizë të madhe Shtetet e Bashkuara të mund të përqendrohen në Kinë pa vënë në pikëpyetje stabilitetin e teatrit evropian”. Pasi pa largimin e z. Trump, NATO nuk ka kohë të pushojë në dafinat e saj./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
