Në 10 prill Irani kishte dy raste për t’u gëzuar. Njëra ishte rifillimi i bisedimeve në fillim të javës në Vjenë për ringjalljen e marrëveshjes shumëkombëshe bë rthamore që Donald Trump, presidenti i atëhershëm i Amerikës, braktisi në 2018. Tjetra ishte kremtimi i Ditës Kombëtare të Teknologjisë Bër thamore, e cila përfshinte performues të veshur si shkencëtarë bër thamorë , të grumbulluar rreth centrifugave në Natanz, një strukturë në provincën e Isfahan, duke kënduar himne për aftësitë shkencore të Iranit. Zyrtarët iranianë njoftuan se më në fund kishin rindërtuar një pjesë të objektit të godi tur nga një shp ërthim mis terioz vitin e kaluar. Pastaj, një ditë më vonë, Natanz shpë rtheu sërish. Sipas Ali Akbar Salehi, kreu i komisionit të energjisë atomike të Iranit, një “akt terr orist” shkaktoi një dë shtim të energjisë në vend në 11 prill. Zëdhënësi i Komisionit tha se pati një “shp ërthim të vogël”. Raporte të tjera sugjerojnë që shpër thimi ishte në të vërtetë mjaft i madh, duke shk atërruar burimin e energjisë për centrifugat, makineritë të cilat rrotullojnë uranium për të nxjerrë izotope të copëtueshme të përshtatshme për përdorim në reaktorë ose, nëse janë mjaft të përqendruar, në bo mba. Zyrtarët iranianë fajësuan Izraelin. Në kontrast me inc identet e mëparshme, zyrtarët e inteligjencës izraelite pranuan shpejt tek gazetarët se Mossad, shërbimi i inteligjencës së Izraelit, ishte me të vërtetë i përfshirë.
Nuk është ende e qartë nëse inc identi ishte një su lm kibernetik, si krimbi amerikano-izraelit Stuxnet i cili shka tërroi të njëjtat centrifuga një dekadë më parë, apo një akt fizik sab otimi që përfshin eks plozivë të vendosur nga operativët në terren. Për shkak se objektet iraniane mendohet të jenë “të mbrojtura nga ajri”, ose të shkëputura nga interneti më i gjerë, një s ulm kibernetik ndoshta do t’u kërkonte agjentëve të kishin qasje në sit. Sipas Abas Aslani, një gazetar dhe analist iranian, Ministria e inteligjencës së Iranit pretendon se ka identifikuar, por ende jo arr estuar, një individ të përfshirë. Ajo që është e qartë është se Mossad ka pasur liri të mahnitshme të manovrave në tokën iraniane. Në vitin 2018, ajo kreu një bastisje të guximshme nga një depo në Teheran me mijëra dokumente (gjysmë ton material) në lidhje me programin bërthamor të Iranit. Vitin e kaluar u fajësua për një seri su lmesh dhe shpër thimesh në site rak etore dhe bërt hamore, duke përfshirë Natanz, dhe dy at entate të profilit të lartë në ose përreth Teheranit: atë të Abu Muhammad al-Masri, një operativ i Al-Kaidës, në gusht; dhe Mohsen Fakhrizadeh, shkencëtari më i vjetër bë rthamor i Iranit, në nëntor, transmeton lexo.com.al.
Përtej Iranit, Izraeli ka intensifikuar sul met ajrore kundër forcave iraniane dhe ato të mbështetura nga Irani në Siri dhe, së fundmi, në Irak. Forcat izraelite kanë su lmuar gjithashtu anijet iraniane për të prishur eksportet iraniane të naftës dhe dërgesat e ar mëve. Izraeli është gjithnjë e më i hapur për atë që e quan “fushatë midis luft ërave”: pas një su lmi ndaj një anijeje iraniane të vendosur në Detin e Kuq në 6 prill, gazetarët u ftuan të filmonin stërvitjen në bazën e njësisë komando detare izraelite që mendohet se ishte prapa operacionit. Izraeli do të kishte motivim të bollshëm për të go ditur përsëri Natanz. Në 10 prill Irani kishte filluar testimin e centrifugave IR-9, 50 herë më të shpejta se IR-1 të vjetëruara që përbëjnë pjesën më të madhe të kapacitetit në Natanz. Që nga janari, Irani ka fituar gjithashtu 55 kg uranium të pasuruar me 20% pastërti, nëntë të dhjetat e rrugës për shkallën e ar mëve. Kombinimi i më shumë centrifugave, ato më të shpejta dhe një rezervë më të madhe uraniumi, disa prej tyre të pasuruar në 20%, po zvogëlon gradualisht kohën që do t’i duhej Iranit për të prodhuar një uranium me vlerë të një bo mbe, nëse do të kërkonte të bënte kështu. Re gjimi iranian shpreson të përdorë këto përparime si levë për të detyruar Amerikën të ri-hyjë në marrëveshjen bër thamore dhe të heqë sa nksionet, të cilat kanë kontribuar në rritjen e inflacionit në Iran.
Presidenti Joe Biden ka thënë se ai dëshiron ta bëjë këtë, por në muajt e fundit Amerika dhe Irani kanë kërkuar secili që tjetri të bëjë hapin e parë. Bisedimet në Vjenë sugjeruan se ky ngërç ishte duke u prishur. Ajo që nuk është e qartë është nëse qëllimi i Izraelit është të tërheqë Iranin në më shumë aktivitete bërthamore në mënyrë që të provokojë z. Biden të largohet, ose e kundërta: të ngadalësojë pasurimin iranian, duke lehtësuar kështu pre sionin ndaj z. Biden për të ri-hyrë në marrëveshje. Su lmi ndaj Natanz në veçanti ndodhi ndërsa Lloyd Austin, Sekretari i Mbrojtjes i Amerikës, po kryente vizitën e parë në Izrael nga një zyrtar i lartë i administratës së Biden. As ai dhe as ndonjë zyrtar tjetër amerikan nuk e pranoi ose dë noi publikisht su lmin. Një zëdhënës i Departamentit të Shtetit nuk pranoi të komentonte kur u pyet në lidhje me të. Pikëpamja më ci nike është se Binyamin Netanyahu, Kryeministri i Izraelit, mund të jetë udhëhequr më shumë nga komoditeti politik sesa nga nevoja strategjike. Tre javë pas zgjedhjeve të katërt parlamentare të Izraelit në dy vjet, z. Netanyahu, i cili po gjy kohet për mitm arrje dhe ma shtrim, ende nuk e ka shumicën për të formuar një qeveri të re. Me bisedimet e ndërtimit të koalicionit të bll okuara dhe ndërsa opozita është e etur për ta rrë zuar atë, ai po u bën thirrje aleatëve të mundshëm, transmeton lexo.com.al.
Amiram Levin, një ish-zëvendës shef i Mossad që 53 vjet më parë ishte oficeri i lartë i z. Netanyahu në forcat e arm atosura, thotë se Kryeministri “nën pre sion” po tërhiqte Izraelin në “veprimtari të tepruar kundër Iranit”. Yossi Cohen, shefi i Mossad, shihet si besnik ndaj z. Netanyahu tani për tani, por ai ka gjithashtu ambicie të tij politike dhe, ndryshe nga paraardhësit e tij, nuk është mbi informimin e gazetarëve mbi operacionet e organizatës së tij. Për më shumë se një vit z. Cohen dhe Mossad kanë punuar në supozimin se udhëheqësit e Iranit janë të etur për lehtësim nga sa nksionet amerikane dhe për këtë arsye do të shmangin çdo pers hkallëzim të madh. Vetë Irani ka kër cënuar “hakm arrje në kohën e duhur”, por ky formulim i paqartë ka siguruar në të kaluarën shpesh herë mbulim për përgjigje relativisht të heshtura.
Tani për tani zyrtarët iranianë kanë kërkuar ta anashkalojnë su lmin. Z. Salehi i komisionit të energjisë atomike tha se sistemi i energjisë rezervë i Natanz ishte aktivizuar në 12 prill dhe se pasurimi “po ecën përpara me forcë”. Megjithatë, Muhammad Javad Zarif, ministri i jashtëm i Iranit, dukej se e pranonte që struktura ishte dë mtuar vërtet. Ai u zotua se “Natanz do të bëhet më i fortë se më parë me përdorimin e makinerive më të përparuara” për të “forcuar pozicionin tonë në negociata”. Në të njëjtën kohë, eshtablishmenti i Iranit është i zhytur në ko nfrontime të brendshme. Më 21 mars, televizioni shtetëror filloi transmetimin e sezonit të dytë të “Gando”, një thriller spi unazhi që besohet të jetë prodhuar me ndihmën e Korpusit të Gardës Revolucionare Islamike (IRGC). Në shfaqje diplomatët imagjinarë që kanë një ngjashmëri të madhe me z. Zarif dhe ekipin e tij ak uzohen për spiu nazh. Mohammad Ali Shabani, një ekspert i Iranit dhe redaktor i Amwaj.media, një faqe në internet që monitoron Lindjen e Mesme thotë se “Shumë iranianë po pyesin ndoshta se për çfarë po përgatisin shërbimet e sigurisë së vendit. Ndërsa Izraeli i hedh në erë gjërat, IRGC po ndihmon në thrillera fiktivë sp iunazhi që synojnë qeverinë e Iranit mes sa nksioneve dhe një pandemie vd ekjeprurëse”./TheEconomist/Lexo.com.al/e.c.
