Nga Elise Labott/ Njoftimi i pritshëm i Presidentit të SHBA Joe Biden të mërkurën pasdite se të gjitha trupat amerikane do të jenë jashtë Afganistanit deri në shtator është një njohje, më në fund, se nuk kishte asnjë fitore të SHBA-së të përfshirë në peisazhin e thepisur të vendit. Në fjalën e tij, Biden tha se katër presidentë të SHBA kanë lu ftuar me Afganistanin – dhe se ai nuk do ta kalonte pr oblemin tek i pesti. Biden tha se “Ne nuk mund të vazhdojmë ciklin e zgjatjes ose zgjerimit të pranisë sonë us htarake në Afganistan, duke shpresuar të krijojmë kushtet ideale për tërheqjen tonë [dhe] duke pritur një rezultat tjetër”. Afati i ri i Biden për tërheqjen e SHBA është vetëm disa muaj më vonë se marrëveshja që ish-Presidenti i SHBA Donald Trump nënshkroi në fillim të vitit të kaluar, kur ai arriti një të ashtuquajtur marrëveshje paqeje me Talebanët. Vëzhguesit dashamirës do ta quanin tërheqjen e pakushtëzuar të Biden një shembull të hershëm të asaj që Presidenti dhe ekipi i tij i sigurisë kombëtare kanë premtuar se do të ishte një politikë e jashtme me “përulësi”. Kr itikët do e kishin quajtur – siç edhe bënë – një humbje pos htëruese që i lë Shtetet e Bashkuara më pak të sigurta dhe që braktis popullin afgan në një të ardhme të tme rrshme.
Në çdo rast, njoftimi ndalon nocionin se prania afatgjatë e trupave amerikane do të ndihmonte në mposhtjen e Talebanëve, krijimin e forcave afgane të afta për të qëndruar vete dhe që do t’i mundësonte qeverisë qendrore në Kabul që të shtrijë përfundimisht kontrollin mbi të gjithë vendin. Pas 20 vitesh lu ftë dhe mijëra vde kjeve, asgjë nga ato nuk ka ndodhur. Zyrtarët amerikanë e pranojnë se talebanët janë në nivelin e tyre më të fortë ushta rakisht dhe kanë rritur su lmet në mënyrë dra matike gjatë vitit të kaluar. Kryeqytetet provinciale, të mbajtura shkurtimisht nga trupat afgane, push tohen rregullisht nga kry engritësit. Disa forca të mbetura amerikane kanë mbështetur një qeveri afgane thellësisht jopopullore që ka humbur – ose që kurrë nuk e ka fituar – besimin e njerëzve të saj. Rekordi i SHBA në Afganistan nuk është një humbje totale. Shtetet e Bashkuara pus htuan Afganistanin 20 vjet më parë për të çrrënjosur Osama bin Laden dhe terr oristë të tjerë të al Kaedës që kom plotuan su lmet terr oriste të 11 shtatorit 2001. Në përgjithësi, ajo punë ka mbaruar. Bin Laden ka vd ekur prej 10 vitesh; dhe ndërsa al Kaeda ka ende xhepa në Afganistan – dhe bashkëpunon ende me talebanët – komuniteti i inteligjencës amerikane beson se grupi nuk është më në gjendje të planifikojë su lme ndaj atdheut të SHBA, transmeton lexo.com.al.
Dhe kër cënimi i terr orit ka ndryshuar: Administrata e Biden është më e shqetësuar për kërc ënimet nga al Kaeda dhe Shteti Islamik në Siri, Jemen, Somali dhe pjesë të tjera të Afrikës. Zyrtarët amerikanë mendojnë se ata mund ta mbajnë Afganistanin që të mos bëhet përsëri një strehë për ter roristët, duke rritur operacionet e saj të inteligjencës dhe duke lëvizur trupat në rajonin e Gjirit Persik, ku ata mund të mbajnë një vëzhgim të largët të Afganistanit dhe një vëzhgim më të afërt të kërc ënimeve të tjera në zhvillim. Në ndërkohë, zyrtarët e Biden besojnë se diplomacia dhe ndihma më e madhe humanitare për Afganistanin mund të kompensojë praninë e trupave amerikane. Megjithatë, që nga tërheqja e nxituar e Trump në këmbim të premtimeve të pambajtura për më pak dh unë, Talebanët janë inkurajuar dhe i shohin Shtetet e Bashkuara, kushdo që është në krye, duke nxituar për daljen. Talebanët po kër cënojnë tashmë me “pro bleme të ndërlikuara” për forcat e koalicionit nëse qëndrojnë përtej afatit fillestar të 1 majit. Është gjithashtu e mundur që kjo të jetë vetëm për dukje, dhe ata thjesht do të presin deri në shtator për të shmangur hakm arrjen e SHBA. Në ndërkohë, fitorja e tyre e perceptuar ndaj një push tuesi superfuqie u ka dhënë atyre besim më të madh për të qëndruar të vendosur në bisedimet me grupe të tjera afgane për të ardhmen e vendit.
Vetëm këtë javë, Talebanët bojkotuan një konferencë të planifikuar të paqes në Turqi, duke hedhur në dyshim të gjithë të ardhmen e procesit të paqes afgane. Udhëheqësit talebanë refuzojnë të njohin qeverinë në Kabul dhe as nuk do të mendojnë për një arm ëpushim derisa të bëhet një marrëveshje paqeje – të cilën ata e kanë bërë më të vështirë për të arritur. Për Biden dhe shumë prej ekipit të tij të sigurisë kombëtare, logjika e tërheqjes së shtatorit rrotullohet 20 vjet të menduarit në kokën e tyre. Në vend që të lërë trupat amerikane në vend si levë për qeverinë afgane në tryezën e bisedimeve, Uashingtoni po vë bast se një datë e vendosur për largim do t’i shtyjë palët të arrijnë një marrëveshje përfundimtare ndërsa rrit pres ionin ndaj fqinjëve si Pakistani për të përdorur ndikimin e tyre mbi Talebanët për të parandaluar një lu ftë civile. Zem ërimi i SHBA i detyrohet shumë Presidentit afgan Ashraf Ghani. Afganët fajësojnë udhëheqjen e tij të dobët për ringjalljen e Talebanëve. Mosrespektimi i tij për të ndarë pushtetin ka shka tërruar përpjekjet e hershme për të hartuar një të ardhme të pasl uftës. Ai nuk arriti gjithashtu të ndërtonte llojin e lidhjeve me Uashingtonin që mund të kishin lejuar një prani afatgjatë, stabilizuese të trupave amerikane, e cila ndodhi në Japoni, Gjermani dhe Korenë e Jugut. Afganët po e kuptojnë se Ghani nuk mund të bëjë lu ftë as të bëjë paqe, transmeton lexo.com.al.
Ndërsa Shtetet e Bashkuara po përgatiten të largohen, pyetja e parë e rëndësishme është se sa nga fitimet e arritura në dy dekadat e fundit – nga një demokraci sipërfaqësore në një përparim në të drejtat e grave – mund të ruhen për t’u siguruar që sakrifica e SHBA-së nuk ishte plotësisht në kot. Prirjet nuk janë pozitive: Nën pre sionin e Trump, i dërguari i SHBA për Afganistanin Zalmay Khalilzad nuk ishte në gjendje të siguronte ndonjë garanci nga talebanët për të drejtat e njeriut, demokracinë ose të drejtat e grave. Pyetja e dytë e rëndësishme është se sa e ardhmja ka të ngjarë të ngjajë me vitet 1990. Pasi Bashkimi Sovjetik u tërhoq nga Afganistani në 1989, pasoi lu fta civile. Përfundimisht, Talebanët ok upuan kryeqytetin në 1996, pasuar nga bisedime të dështuara të paqes me Aleancën Veriore. Pasuan pesë vjet sundimi br utal derisa pu shtimi i SHBA rrëzoi Talebanët. Pa asnjë lloj marrëveshje paqeje – duke e parë gjithnjë e më shumë të pamundur pas prishjes së bisedimeve në Turqi – dhe me largimin e forcave amerikane (dhe, pothuajse me siguri, të NATO-s), Talebanët duket se janë të gatshëm të përsërisin sukseset e tyre të kaluara dhe të detyrojnë një kthim në pushtet.
Talebanët duan një kushtetutë islamike për Afganistanin e ardhshëm. Por kjo nuk mund të nënkuptojë domosdoshmërisht një kthim në epokat e err ëta të viteve 1990 kudo. Atje ku Talebanët janë në kontroll, ata vazhdojnë të imponojnë një interpretim br utal të ligjit islamik mbi afganët, përfshirë drejtësinë përmbledhëse. Por lidershipi taleban që jeton në provinca të largëta do të zbulojë se shumë gjëra kanë ndryshuar në qytete të mëdha si Kabuli që kur ishin së fundmi atje. Sot, kryeqyteti mbushet me të rinj me njohuri mbi internetin në kafene që dëgjojnë muzikë, me një shoqëri civile të lulëzuar dhe gra që punojnë së bashku me burrat. Nuk ka të ngjarë që afganët – një brez i tërë që u rrit pas rrëzimit të Talebanëve – do të heqin dorë nga ky vend i ri pa luf tuar, nëse mjaft prej tyre qëndrojnë pasi amerikanët të largohen. Nëse ata kanë fr ikë se qeveria nuk po bën sa duhet, njerëzit mund t’i marrin gjërat në duart e tyre, gjë që mund ta cojë Afganistanin në një lu ftë civile edhe më të thellë, transmeton lexo.com.al.
Pasojat nga vendimi i SHBA mund të ndjehen së shpejti, veçanërisht nëse Talebanët kthehen në pushtet. Afganistani ka qenë vazhdimisht një ndër burimet më të mëdha të refugjatëve në Evropë – dhe mund të bëhet përsëri. Heroina e Afganistanit mund të përmbysë përsëri tregjet botërore. Grupet xh ihadiste do të shohin kudo një mesazh të thjeshtë: Ata mund të mbizotërojnë. Dhe planet pa kompromis të administratës së Biden mund të sjellin tens ione të reja në marrëdhëniet me aleatët evropianë. Në fund të fundit, Biden mund t’i ketë dhënë fund përfshirjes së SHBA në Afganistan por jo vetë lu ftës afgane. Por, i ballafaquar me mundësinë e dërgimit të më shumë trupave, që do të zem ëronte me siguri si talebanët dhe votuesit amerikanë, Biden arriti në përfundimin se vonimi i tërheqjes së SHBA-së do të ishte thjesht një recetë për angazhim të pafund. Mund të jetë megjithatë një recetë për më k eq./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
