Nga James Traub/ Në muajt e parë të saj në detyrë, administrata e Biden filloi të shpaloste ngadalë një politikë të re ndaj Izraelit dhe Palestinës. Vetë ritmi i matur ishte tregues, sepse administrata ka qenë e përqendruar vazhdimisht në atë që është më e ngutshme – adresimi i pandemisë dhe krizës shoqëruese ekonomike. Dhe këtu, si kudo tjetër, braktisja indiferente e ish-Presidentit Donald Trump të politikës së gjatë amerikane, i dha stafit të vogël të zyrtarëve të Lindjes së Mesme të Presidentit Joe Biden, shumë zbulime dhe riparime për të bërë. Në një memo të politikave të hartuar në shkurt dhe me titull: “The US-Palestinian Reset and the Path Forward”, zyrtarët sugjeruan rivendosjen e “rrjetit lidhës” të shkatërruar në vitet e fundit, duke riafirmuar një zgjidhje me dy shtete dhe duke rivendosur fondet për palestinezët.
Zyrtarët menduan se kishin shumë kohë. Ata u gabuan: Dhuna ka shpërthyer edhe një herë në rajon, në mënyra të njohura dhe frikësuese të reja. Këtë herë, ishin kolonët hebrenj dhe qeveria izraelite që prishi së pari një status quo shumë të brishtë, duke kërcënuar për të dëbuar palestinezët nga një lagje të diskutueshme në Jerusalemin Lindor të okupuar dhe duke sulmuar palestinezët e mbledhur në Portën e Damaskut në Jerusalem dhe më pas në Xhaminë Al-Aqsa pas namazit të xhumasë. Palestinezët u përgjigjën me provokime të tyre dhe më pas Hamasi filloi të qëllonte me raketa në Izrael me qëllim terrorizimin e civilëve. Izraeli është përgjigjur me sulme ajrore dhe tani trupa tokësore. Lufta, në formën e veçantë dhe gati rituale që merr në rajon, ka shpërthyer për herë të parë që nga viti 2014, transmeton lexo.com.al.
Administrata e Bidenit, e zënë në befasi, është përgjigjur në mënyrën e konsumuar nga koha, duke e qetësuar publikisht Izraelin për mbështetje të palëkundur ndërsa ka deklaruar se është “thellësisht e shqetësuar” nga dëbimet e vazhdueshme dhe shkatërrimi i shtëpive në Jerusalemin Lindor. Megjithëse zyrtarët po punojnë tani me Egjiptin, Jordaninë dhe vendet e Gjirit për t’i dhënë fund dhunës, niveli modest i angazhimit ka dhënë një mesazh të nënkuptuar: A nuk e shihni se po punojmë në infrastrukturë? Këtu ekziston një model i shfaqur. Siç kam shkruar kohët e fundit për politikën e refugjatëve, kjo administratë ka një politikë të menduar, të ndriçuar për pothuajse gjithçka, por nuk do ta lejojë atë të pengojë çështjet kryesore në fjalë. Ashtu si përgjigja fillestare me panik e administratës ndaj një krize të papritur në kufi ishte shkelja e parimeve të saj duke refuzuar të pranonte refugjatët, ashtu edhe refleksi i saj përballë një shpërthimi të papritur të armiqësive në Lindjen e Mesme ishte të linte mënjanë angazhimin e saj. As nuk është rastësi që në të dyja rastet administrata zgjodhi të mos guxonte të frynte erëra politike. Në rastin e refugjatëve, administrata kuptoi gabimin e saj dhe ndryshoi kursin. Lufta / intifada / kryengritja e fundit në Gaza është ende në fillim.
Lufta në Gaza me sa duket do të përfundojë, siç ka ndodhur në të kaluarën, me të dy palët që i kanë shkaktuar aq shumë vuajtje tjetrit – megjithëse Izraeli ka shkaktuar shumë më tepër – sa që të dy mund të deklarojnë fitoren dhe të shpallin fundin. Por kjo mund të mos ndryshojë konfliktin brenda Izraelit, i cili për herë të parë vë hebrenj kundër qytetarëve arabë. Së bashku me tensionet në rritje në Jerusalemin Lindor, dhuna shumë personale në qytetet e Izraelit mund të radikalizojë të dy palët dhe të thellojë polarizimin. Në fund të fundit, vala e tanishme e dhunës filloi me turmat e djathta të hebrenjve që marshonin nëpër Jerusalemin Lindor duke thirrur, “Vdekje për Arabët!” Nuk është aspak e paimagjinueshme që një shtet izraelit gjithnjë e më nacionalist mund të zyrtarizojë statusin e klasit të dytë të arabëve në mënyrën që Kryeministri Narendra Modi u ka bërë myslimanëve indianë. Megjithëse Human Rights Watch është sulmuar ashpër për akuzimin e Izraelit në një raport të fundit për kryerjen e krimit të aparteidit në territoret e okupuara, në një sondazh të marrë në shkurt, një shumicë dërrmuese e studiuesve amerikanë të Lindjes së Mesme përshkruan situatën aktuale në Bregun Perëndimor dhe Gaza si “një realitet të një shteti të ngjashëm me aparteidin”. Kjo është status quo. Arabët që jetojnë në Izrael kanë një jetë jashtëzakonisht më të mirë se ata në territoret palestineze, por edhe ata mund të kenë humbur durimin me statusin e tyre të klasit të dytë, transmeton lexo.com.al.
Dhe kështu pyetja se çfarë mund të bëjnë të huajt pasi të mbarojë dhuna ka një urgjencë të re. Edhe këtu, rituali ka sunduar në të kaluarën: Diplomatët amerikanë bëjnë thirrje për t’i dhënë fund armiqësive në mënyrë që i ashtuquajturi procesi i paqes të mund të rifillojë, dhe pastaj një takim i kotë pason një tjetër. Izraeli ka kaluar dekada duke prodhuar “fakte në terren” – në formën e vendbanimeve, mureve, infrastrukturës kritike – që e bëjnë të pa mundur një zgjidhje me dy shtete. Në çdo rast, as Kryeministri izraelit Benjamin Netanyahu dhe as Presidenti i Autoritetit Palestinez Mahmoud Abbas nuk janë përgatitur të bëjnë lëshimet shumë të dhimbshme që kërkohen për një zgjidhje me dy shtete. Sidoqoftë, siç vuri në dukje analisti rajonal Nathan Thrall në një shkrim në 2014, “Një shans i mirë për sukses nuk ka qenë kurrë një parakusht” për procesin e paqes”. Negocimi, shkroi Thrall, “ofron shpërblimet e veta, përveç qëllimeve të tij të dukshme”. Një nga ato shpërblime është ulja e presionit për reforma aktuale për të përmirësuar jetën e palestinezëve.
Karakteri i procesit të paqes mori fund me Trump, i cili premtoi të zgjidhë të pazgjidhshmen vetëm për të përfunduar shpalljen e një formule që eliminonte në mënyrë efektive një shtet palestinez apo edhe një rol negociues për palestinezët. Trump ishte Presidenti i parë amerikan që groposi zgjidhjen e dy shteteve. Verën e kaluar, një këshilltar i fushatës së Biden më sugjeroi që Biden gjithashtu mund të pranonte të pashmangshmen, megjithëse do ta bënte këtë në mënyrë që të përqendrohej në përmirësimin e kushteve të palestinezëve sesa t’i margjinalizonte ata. Në fakt, Biden ka përqafuar publikisht një zgjidhje me dy shtete, ashtu si edhe memorandumi i politikave të Departamentit të Shtetit; ai ka qenë një mbështetës i pasionuar i Izraelit për dekada. Por Biden pa dy Sekretarë të Shtetit, Hillary Clinton dhe John Kerry, duke dështuar për paqen në Lindjen e Mesme dhe ai ka zero oreks për martirizim, transmeton lexo.com.al.
Fjala rreth Shtëpisë së Bardhë është se “Ne nuk do të shkojmë për një Çmim Nobel për Paqen këtu”. Përkushtimi publik i vetes për një zgjidhje me dy shtete ndërsa përkushtoni përpjekjet tuaja për të përmirësuar gjendjen e palestinezëve është një strategji krejtësisht e mbrojtshme. Por si? Administrata ka premtuar tashmë 235 milion dollarë për palestinezët përmes Agjencisë së Ndihmës dhe Punëve të OKB (UNRWA) dhe granteve të drejtpërdrejta. Biden shpreson të rivendosë misionin palestinez në Uashington dhe Konsullatën e Përgjithshme të SHBA në Jerusalem, të dy të eliminuara nën Trump – por e para do të kërkonte miratimin e Kongresit dhe e dyta, miratimin e Izraelit. Memo e Departamentit të Shtetit sugjeroi gjithashtu me sa duket hapjen e një konsullate në territoret palestineze.
Këto janë masa të vlefshme, por modeste. Një qasje më thelbësore, e sugjeruar nga Brian Katulis, një ekspert i Lindjes së Mesme në Qendrën për Progresin Amerikan, është përqendrimi në zhvillimin ekonomik, duke bërë presion mbi Izraelin për të siguruar ujë dhe energji elektrike më të besueshme në Bregun Perëndimor dhe Gaza dhe për të ofrur leje ndërtimi në vendbanimet e Bregut Perëndimor që do të mundësonin rritjen e bizneseve. Katulis vëren gjithashtu se shtetet arabe që kanë nënshkruar “Marrëveshjet Abraham” duke premtuar “bashkëpunim dhe dialog” me Izraelin – Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreini, Maroku, Sudani – kanë “qëndruar kryesisht në margjina” gjatë konfliktit, por mundën që me udhëzime të kujdesshme amerikane të bëhen burimet kryesore të mbështetjes ekonomike dhe teknike për palestinezët. Megjithatë, kjo nuk do të adresonte problemin e “aparteidit”, transmeton lexo.com.al.
Çdo përpjekje për ta bërë këtë do ta vendoste administratën e Biden në një kurs përplasjeje jo vetëm me Izraelin por me Kongresin e SHBA ku Netanyahu gëzon një mbështetje më të gjerë sesa bën në Izrael. Për shembull, Daniel Levy, kreu i Projektit të Lindjes së Mesme (dhe autor i një shkrimi të fundit mbi këtë çështje në FP) argumenton se palestinezët nuk do të kenë një qeveri legjitime të aftë për të përparuar interesat e tyre nëse Mahmoud Abbas nuk mund të bindet të punojë me Hamasin për të fituar besnikërinë e njerëzve të tij (Më parë këtë muaj Abbas anuloi zgjedhjet e planifikuara prej kohësh nga frika se do të humbte). Levy ka absolutisht të drejtë për nevojën për të sjellë Hamasin brenda çadrës qeverisëse. Edhe nëse Biden pajtohet – gjë e vështirë – bekimi i një bashkimi të tillë do të shkelte rregullin e tij të mos-martirizimit. Ai mund të jetë në gjendje të jetojë pa Netanyahu, por nuk mund të jetojë pa Chuck Schumer.
Atëherë, ku qëndron vija midis “shumë e vështirë” dhe “mos u shqetëso”? Çfarëdo që Biden të vendos të bëjë, ai do të duhet të punojë përmes vendeve Abrahamike, si dhe Egjiptit dhe Jordanisë dhe ndoshta Katarit, secila prej të cilave ka shkallë të ndryshme të levave si me Izraelin ashtu edhe me palestinezët. Ndër qëllimet e tij duhet të jetë përfundimi i bllokadës dërrmuese në Gaza, lirimi i udhëtimeve brenda Bregut Perëndimor, përfundimi i dëbimit dhe shkatërrimit, forcimi i vetëqeverisjes palestineze, adresimi i ankesave të arabëve izraelitë dhe goditja e dhunës nga grupet e krahut të djathtë, disa prej të cilëve i përkasin vetë koalicionit qeverisës të Netanyahut, transmeton lexo.com.al.
Secili prej këtyre qëllimeve do të ishte shumë i vështirë për tu arritur edhe gjatë momentit më të vendosur të mandatit të Trump; tani, pas sulmeve të Hamasit ndaj qyteteve izraelite dhe në mes të një lufte të papërfundueshme politike brenda Izraelit, duket gati e pamundur. Do të ketë një tundim për të thënë: “Kjo nuk është ajo që ne kemi në mendje nga “një politikë e jashtme për klasën e mesme””. Por siç ish-Presidenti Barack Obama mësoi në hidhërimin e tij të madh, largimi nga Lindja e Mesme nuk është një opsion. Tensioni midis nacionalizmit hebre në rritje dhe një popullsie arabe gjithnjë e më të paqartë si brenda vendit ashtu edhe në territoret palestineze, mund të mos jetë më e qëndrueshme. Biden ka grumbulluar me kujdes kapitalin e tij politik; ai mund të duhet të shpenzojë një pjesë atje ku dëshiron më pak./ForeignPolicy/Lexo.com.al/e.c.
