Nga Adam Isacson/ Lajmet nga Kolumbia janë dekurajuese. Dy javë pasi filluan protestat e përhapura, të paktën 42 persona, përfshirë një oficer policie, kanë vdekur dhe numri i të vdekurve vazhdon të rritet. Mbi 1,100 oficerë dhe protestues janë plagosur. Të paktën 400 besohet të jenë zhdukur, sipas një grupi lokal për të drejtat e njeriut. Protesta filloi në 28 prill për një rregullim jopopullor të taksave. Të udhëhequr nga sindikalistët e punës, studentë, fermerë të vegjël dhe mbrojtës të të drejtave të grave, afro-kolumbianë, komunitete indigjene dhe anëtarë të L.G.B.T., marshuesit po shprehin tani shumë ankesa të tjera mbi pabarazinë e ashpër ekonomike, dështimin e qeverisë për të zbatuar një marrëveshje paqeje të 2016 me grupin më të madh gueril të vendit dhe dhunën kundër aktivistëve të drejtësisë sociale. Ata po sfidojnë gjithashtu përgjigjen e forcave të sigurisë ndaj protestave, të cilat kanë qenë brutale, joproporcionale dhe pa diskriminim.
Kolumbia nuk ka mundësi të përballojë përplasjet në rrugët e saj të përshkallëzohen dhe Uashingtoni ka nevojë të ndihmojë vendin për të gjetur një mënyrë për të dalë nga trazirat. Kërkesat duhet të kanalizohen në dialog të vërtetë midis protestuesve dhe qeverisë. Dialogu duhet të jetë përparësia para se të ketë më shumë vdekje, para se të shuhet mundësia e zgjidhjes së mosmarrëveshjeve në mënyrë paqësore. Kjo është vala e tretë e protestave masive të vendit që nga nëntori 2019. Situata mund të vazhdojë të tërbohet deri në zgjedhjet presidenciale të majit 2022, duke e bërë vendin të paqeverisshëm. Ose Presidenti Iván Duque mund të ndjekë rrugën që regjimi Maduro mori në Venezuelën fqinje, duke shtypur protestat me dhunë, duke i dhënë një goditje vdekjeprurëse demokracisë, transmeton lexo.com.al.
Pas protestave të nëntorit 2019 mbi masat e propozuara ekonomike, pabarazinë, korrupsionin dhe dhunën policore, Presidenti Duque ra dakord për biseda formale dhe sipërfaqësore në pallatin presidencial me grupin e udhëheqësve kryesisht të sindikatës që organizuan demonstratat. Ai grup ishte më i bardhë, më i vjetër dhe më mashkullor se njerëzit në rrugë (po theksohet, përsëri, se “komiteti i grevës” aktualisht në bisedime me presidentin është po aq jopërfaqësues i popullsisë së gjerë). Bisedimet e vitit 2019 nuk bënë përparim real: Nuk kishte asnjë ndërmjetësim, lehtësim ose delegim në grupet e punës. Në fillim të vitit 2020, sapo lëvizja e protestës po rifitonte vrullin, pandemia e prishi axhendën. Shumica e udhëheqjes politike të Kolumbisë dhe elitës së biznesit e pranojnë se dialogu ofron mënyrën e vetme të qëndrueshme përpara. Por një pjesë e madhe e partisë qeverisëse Qendra Demokratike e Presidentit Duque, e cila është konservatore me një linjë autoritaro-populiste, nuk e bën këtë.
Presidenti Duque dhe partia e tij janë jopopullore. Vlerësimi i miratimit të z. Duque është nën 35 për qind. Anëtari më me ndikim i Qendrës Demokratike, ish Presidenti Álvaro Uribe, ka një vlerësim miratimi prej 38 për qind, një rënie e madhe nga vlerësimet e tij të forta kur ishte në detyrë. Partia përballet me një rrugë të vështirë për të mbajtur pushtetin pasi mandati i vetëm i Duque mbaron në gusht 2022. Ashtu si partitë e tjera populiste në të gjithë botën, Qendra Demokratike zotëron pushtetin përmes një strategjie të tubimit agresiv të bazës së saj: pronarët e tokave rurale, një segment të sektori të biznesit, konservatorët fetarë dhe kolumbianët e klasës së mesme që duan goditje të krimit dhe çrregullimeve. Kjo strategji ushqen trazirat aktuale, veçanërisht vandalizmin dhe plaçkitjet rreth atyre që kanë qenë kryesisht tubime paqësore, transmeton lexo.com.al.
Këto episode të vandalizmit i sigurojnë z. Uribe dhe kolegëve të tij ushqim për narrativën ne-kundër-tyre, duke ndarë ato që ata i quajnë “njerëzit e mirë” (gente de bien) nga tërbimi i majtë. Është një narrativë që ata do ta shfrytëzojnë ndërsa afrohen zgjedhjet dhe një që i kishte shpëtuar atyre pas marrëveshjes historike të paqes së 2016, negociuar nga Presidenti Juan Manuel Santos, me Forcat e Armatosura Revolucionare të Kolumbisë, të njohur si FARC, e cila sot është një parti politike. Qendra Demokratike duket se ka qasje luftarake, me z. Uribe që ia atribuon vandalizmat në protesta “politikanëve të së majtës ekstreme që provokojnë dhunë”. Ai shqetësohet se “ky vend i ka lënë forcat e tij të armatosura të dobësohen” dhe shton se “ekziston një nxitje ndërkombëtare, veçanërisht nga Venezuela, për të instaluar një regjim këtu të ngjashëm me atë në Venezuelë në zgjedhjet e vitit të ardhshëm”.
Kjo është gjuha e “Castro-Chávez”, një term për të përshkruar socializmin në Venezuelë dhe Kubë si një armik të përbashkët. Kjo pikëpamje thotë se e majta ka hequr dorë nga lufta guerile në favor të një strategjie më të dëmshme – z. Uribe e quan atë “revolucion molekular i shpërndarë” – që përdor edhe disidencën paqësore si një formë të “luftës hibride” për të minuar sistemin politik. Narrativa i një lufte kundër “Castro-Chávez” është tërheqës për kolumbianët ultrakonservatorë që duan që protestat të prishen. Kjo bën gjithashtu jehonë në forcat e sigurisë. Edhe këtu ekziston një element i racizmit. Epiqendra e protestave është zhvendosur në Cali, qyteti i tretë më i madh i Kolumbisë, ku mijëra njerëz të paarmatosur nga komunitetet indigjene udhëtuan nga fshatrat për t’u bashkuar me demonstratat. Zv/Presidentja e vendit, Marta Lucía Ramírez, sugjeroi që grupet indigjene po financojnë veten e tyre përmes mjeteve të paligjshme. Ómar Yepes, president i Partisë Konservatore, e cila është në linjë me Qendrën Demokratike, i sulmoi këta protestues, duke thënë se organizatat indigjene “vijnë nga habitati i tyre natyror për të prishur jetën e qytetarëve”, transmeton lexo.com.al.
Narrativat e promovuara nga Qendra Demokratike janë të rrezikshme, por ato janë një ngushëllim për disa qytetarë, betejat e të cilëve janë përkeqësuar gjatë pandemisë. Katër në 10 kolumbianë vlerësohet se jetojnë nën kufirin e varfërisë dhe miliona janë në rrezik të bashkohen me ta. Më shumë se 400 njerëz në ditë kanë vdekur nga Covid javët e fundit, ndërsa vetëm 8 për qind e një popullsie prej 50 milionësh ka marrë një dozë vaksinimi. Ajo që Shtetet e Bashkuara thonë dhe bëjnë – ose nuk arrijnë të thonë dhe bëjnë – ka pasur gjithnjë një peshë të madhe në Kolumbi. Administrata e Biden duhet të distancojë Shtetet e Bashkuara nga udhëheqës të tillë si me fjalë ashtu edhe me veprime. Administrata e Biden duhet të distancojë gjithashtu Shtetet e Bashkuara nga elementë të caktuar të forcave të sigurisë të Kolumbisë, veçanërisht policia e saj kundër trazirave, Skuadroni i Lëvizshëm Anti-Trazirë, i njohur si Esmad, taktikat brutale të të cilit po dënohen nga grupet e të drejtave të njeriut. Ndërsa numri i viktimave vazhdon të rritet, qeveria amerikane duhet të pezullojë financimin dhe shitjet e saj ndaj këtyre forcave të sigurisë derisa Kolumbia të kthehet në standardet e njohura ndërkombëtarisht të zbatimit të ligjit.
Z. Biden duhet ta kuptojë që mosmarrëveshja me politikanët radikalë në Qendrën Demokratike nuk do të thotë domosdoshmërisht të heshtësh për vandalizmin dhe dhunën e kryer përgjatë margjinave të protestave. Në vend të kësaj do të thotë të marrësh anën e kolumbianëve që kuptojnë se vetëm një proces politik, i cili përfshin mekanizmat e pjesëmarrjes dhe dialogut të vendosur nga marrëveshja e paqes së 2016, do të ndihmojë vendin të kapërcejë sfidat e tij të frikshme post-pandemike. Në fund, kjo do të thotë të sigurosh Kolumbinë me mjetet më të mira dhe më efikase në dispozicion për të rivendosur shpresën dhe riaktivizuar ekonominë e saj: vaksinat. Duke ndihmuar Kolumbinë të shkojë drejt dialogut, administrata e Biden do të zhvillojë një model për t’u angazhuar me homologët në të gjithë Amerikën Latine, ku disa vende të goditura nga virusi po përballen me populizmin autoritar midis ndarjeve të ashpra shoqërore./NYT/Lexo.com.al/e.c.
