Nga Bruno Maçães/ “A kemi nevojë për një k undërshtar të ri?” Me këto fjalë, Armin Laschet përmblodhi përgjigjen evropiane ndaj përpjekjeve të Joe Biden për të bindur evropianët që të bëhen më të a shpër me Kinën. Si politikani që zë vendin më të mirë për t’u bërë Kancelari i ardhshëm gjerman, q ortimi i hapur i Laschet ndaj Presidentit amerikan ishte shembulli i fundit në një seri m osmarrëveshjesh të sjellshme midis dy shtyllave të aleancës transatlantike rreth mënyrës se si të reagojnë me superfuqinë aziatike në rritje. Ajo që zakonisht n eglizhohet, megjithatë, veçanërisht në Uashington, është se evropianët nuk ng urrojnë të hipin në bord me përpjekjet e Biden sepse nuk duan të p ërballen me Kinën. Ata janë të f tohtë me idenë sepse kanë një plan të tyre – dhe deri më tani, po funksionon.
Plani u hartua për herë të parë pak më shumë se dy vjet më parë, në një kohë kur Amerika e Trump u kishte kthyer s hpinën partnerëve të saj evropianë. Siç përshkruhet nga një zyrtar i lartë në Bruksel, vendimi për të thirrur Kinën një “r ival sistemik” në mars 2019 ishte gjithçka që politika e jashtme e BE përpiqet të jetë, pothuajse gjithmonë pa sukses. Këshilli Evropian i kishte dhënë Komisionit Evropian dhe Shërbimit Evropian të Veprimit të Jashtëm një mandat për të dalë me një strategji të re ndaj Kinës. Dhe dy institucionet e s hfrytëzuan plotësisht atë, duke hartuar një dokument të guximshëm që nuk shkoi kurrë në kryeqytetet kombëtare për miratim. Unë isha duke jetuar në Pekin në atë kohë dhe mund të dëshmoj se sa termi i tr azoi dhe h utoi zyrtarët kinezë. Dhe ajo br eshëri fillestare nuk ishte një lëvizje e iz oluar. Një muaj më vonë, BE i lëshoi Pekinit një ult imatum, duke e ftuar atë të përfundonte negociatat mbi marrëveshjen e investimeve Kinë-Evropë, të njohur si CAI, deri në fund të vitit 2020, transmeton lexo.com.al.
Këto negociata ishin zgjatur për pesë vjet. Brukseli donte rezultate. Deri më sot, logjika prapa këtyre lëvizjeve mbetet e kuptuar k eq. Siç shpjegoi këtë javë një person i përfshirë ngushtë në diskutimet e vitit 2019, fjalët “r ival sistemik” kishin për qëllim të shënonin diçka shumë të ndryshme nga formulimi i përdorur në Uashington: “r ival strategjik”. Me nocionin e r ivalitetit sistemik, Bashkimi Evropian shpresonte të ndante d allimet politike dhe lidhjet ekonomike. Në r ivalitetin strategjik, k onflikti prinë. Në r ivalitetin sistemik, k onflikti është i k ufizuar në sferën politike. Është pjesë e traditës politike të BE-së të besojë se politika dhe ekonomia mund të iz olohen nga njëra-tjetra. Edhe brenda bllokut, ndryshimet politike me Poloninë dhe Hungarinë nuk lejohen të ndërhyjnë në tregun e vetëm. Kryerja e të njëjtit t ruk me Kinën është shumë më e v ështirë, por Komisioni ka qenë i zënë me zbatimin e planit në praktikë. Gjatë dy viteve të fundit, ai miratoi një b reshëri rregullash të reja që k ufizojnë aftësinë e shtetit kinez për të ndërhyrë në kornizën e lidhjeve ekonomike midis dy blloqeve. Këto përfshijnë k ontrollimin e investimeve, instrumentet e mbrojtjes tregtare, një paketë kundër subvencioneve të shtetit dhe një mjet të prokurimit publik.
Në të njëjtën kohë, Brukseli – me një shtytje nga Kancelarja gjermane Angela Merkel, e cila rinovoi ul timatumin në qershor 2020 – vazhdoi përpara me negociatat mbi CAI, përfundimisht të dakorduara nga të dy palët në dhjetor. Zyrtari i lartë në Komision, i cili kërkoi të mbetet anonim për të folur lirshëm, përshkroi miratimin e Kinës për marrëveshjen si “një dhuratë nga Pekini”. Marrëveshja përfshiu koncesione të konsiderueshme nga Pekini, duke përfshirë një nivel më të lartë të hyrjes në treg dhe d isiplinat për ndërmarrjet shtetërore, transparencën e subvencioneve dhe rregullat që ndalojnë transferimin e d etyruar të teknologjisë. Zyrtari tha se “Duke na dhënë një dhuratë të madhe, ata shpresuan të parandalonin një f ront të bashkuar me administratën e Biden”. Shpresa e Pekinit nuk u ligjërua. Ajo që befasoi K inën është se BE nuk e konsideroi kurrë CAI si një marrëveshje politike. Duke e d etyruar Pekinin të pranonte pikat kryesore, blloku nuk h ezitoi të ecte mbi vijat e k uqe më të spikatura të Kinës. Më 22 mars, BE u bashkua me Mbretërinë e Bashkuar dhe SHBA në vendosjen e s anksioneve që synojnë zyrtarët kinezë që besohet të jenë të përfshirë në s hkeljet e të drejtave të njeriut në provincën Xinjiang, transmeton lexo.com.al.
Ky veprim e largoi Pekinin nga ekuilibri – siç dëshmohet nga reagimi i tij. Shumë në Bruksel besuan se Kina do të s hqetësohej shumë me ruajtjen e CAI për të reaguar ose do ta bënte atë brenda kufijve të rre ptë. Në vend të kësaj, Ministria e Jashtme kineze reagoi me b rutalitet të ve rbër. Ambasadave kineze në Evropë u ishte kërkuar paraprakisht të mbledhin një listë me persona të p adëshirueshëm, që përfshinte anëtarë të Parlamentit Evropian që i përkisnin pothuajse çdo grupi politik. Kjo listë duket se është aprovuar nga udhëheqja e lartë në Zhongnanhai me pak ose aspak shqyrtim dhe pak s hqetësim për fatin e marrëveshjes. Ky reagim zbulon shumë në lidhje me marrëdhëniet midis BE-së dhe Kinës dhe faktin që Pekini e ndjente se ishte anashkaluar. Ndërsa një zyrtar i dytë në Komision më tha që udhëheqja e lartë në Pekin ishte këshilluar k eq, askush nga zyrtarët kinezë me të cilët fola nuk shprehu dyshim se, më 22 mars, udhëheqja kineze vendosi të v riste marrëveshjen e investimeve me Bashkimin Evropian. Zgjedhja ishte e vetëdijshme dhe e qëllimshme.
Që kur mori brifingun në gusht të vitit 2020, Xi Jinping ka l uftuar shumë për të kaluar marrëveshjen. Atëherë, pse e ndërroi mendjen? Gjasa është në diçka që akademiku me ndikim Cui Hongjian më tha këtë javë: “Partnerët strategjikë nuk s anksionojnë njëri-tjetrin”. Pala kineze e kishte parë CAI si një marrëveshje politike. Ashtu si marksistët e mirë, zyrtarët kinezë nuk besojnë në n darjen midis politikës dhe ekonomisë. Por vendimi i Brukselit për të s anksionuar katër zyrtarë politikë tregoi se “r ivaliteti sistemik” ishte ende i vlefshëm dhe funksional. Sipas një zyrtari në Këshillin Shtetëror Kinez, Xi vendosi që evropianët kishin t radhtuar frymën e marrëveshjes dhe që Kina duhet të hiqte këmbën e saj nga gazi. Liu Zuokui i Akademisë Kineze të Shkencave Sociale zgjeroi ndjenjën e z hgënjimit në një bisedë këtë javë: “Me fjalë të tjera, nga njëra anë, dy palët duhet të kapërcejnë m osmarrëveshjet e tyre dhe të negociojnë. Nga ana tjetër, BE mund të n dëshkojë Kinën në çdo kohë sipas nevojave të veta dhe vlerësohet se Kina mund të pranojë një d ënim të tillë”, transmeton lexo.com.al.
Ajo që do të thotë kjo është që Brukseli – jo Uashingtoni ose Pekini – ka një vizion të qartë se cilat duhet të jenë kushtet e marrëdhënies midis Perëndimit dhe Kinës: integrimi ekonomik por në një model evropian jo një kinez. Zyrtarët kinezë mund të a nkohen për termin “r ivalitet sistemik”, por ata besojnë në të po aq sa Brukseli. D allimi është se për Pekinin, nuk ka n darje midis tregut dhe shtetit. Interesante, kjo është edhe pikëpamja në Uashington – por evropianët janë të bindur se kanë një plan më të mirë. Ata do të vazhdojnë të insistojnë që për të bërë biznes në territorin e tyre, Kina do të duhet ta bëjë këtë në kushtet evropiane. Dhe me të vërtetë, zyrtarët kinezë kanë dërguar disa mesazhe që ata duan të vazhdojnë të flasin. “Ne jemi shumë të qetë”, tha zyrtari në Bruksel./Politico.eu/Lexo.com.al/e.c.
