Nga William Figueroa/ Më 17 maj, Këshilltari i Shtetit Kinez dhe Ministri i Jashtëm Wang Yi paraqitën një propozim me katër pika për paqen në konfliktin Izrael-Palestinë. Wang bëri thirrje që “të dy palët në konflikt të ndërpresin menjëherë veprimet ushtarake dhe armiqësore” dhe tha se “Izraeli duhet të ushtrojë përmbajtje në veçanti”. Ai theksoi nevojën për ndihmë humanitare, heqjen e bllokadës ndaj Gazës dhe mbështetjen ndërkombëtare për një “zgjidhje me dy shtete” që përfshinte “një shtet palestinez plotësisht sovran dhe të pavarur… me Jerusalemin Lindor si kryeqytet, për të arritur bashkëjetesën harmonike të kombeve arabe dhe hebraike dhe paqen e qëndrueshme në Lindjen e Mesme”.
Gjatë ditëve të fundit, Kina ka kritikuar gjithashtu përgjigjen e SHBA ndaj dhunës si një “farsë politike” pasi Uashingtoni bllokoi një rezolutë të Këshillit të Sigurimit të Kombeve të Bashkuara që kërkonte një armëpushim dhe miratoi një shitje armësh prej 735 milion dollarësh tek Izraeli mes sulmit të vazhdueshëm të Izraelit ndaj qendrave civile në Gaza. Pekini ka ofruar gjithashtu të presë një Samit që do t’i sjellë të dy palët në negociata të drejtpërdrejta. Sa seriozisht duhet të merren këto deklarata dhe sa gjasa ka që ato të çojnë në një përparim në negociata?, transmeton lexo.com.al
Komentet e Wang ringjallën propozimin me katër pika të bëra nga Xi Jinping në 2017, i cili në vetvete ishte një ripërpunim i planit me katër pika për paqen i ofruar nga Xi udhëheqësit palestinez Mahmoud Abbas në 2013. Ndërsa gjuha specifike e këtyre tre planeve ka ndryshuar, përmbajtja ka mbetur kryesisht e njëjtë dhe ka qenë në përputhje me qëndrimin e Kinës ndaj konfliktit Izrael-Palestinë që nga fillimi i viteve 1990. Në veçanti, “planet” janë shpesh të paqarta (megjithëse ndoshta jo më shumë sesa rezolutat e zakonshme të OKB për këtë temë) dhe nuk ofrojnë asgjë thelbësisht të re mbi temën. Në përgjithësi, të tre versionet mbështesin konsensusin ndërkombëtar që kërkon një zgjidhje me dy shtete bazuar në kufijtë e vitit 1967, dënojnë shkeljet e të drejtave të njeriut dhe agresionin nga të dy palët dhe kërkojnë negociata të ndërmjetësuara. Mohammad al-Sudairi ka argumentuar se këto thirrje janë të gjitha “brenda kornizës së konsensusit global dhe parimeve të pranuara dhe të shprehura nga kampi i “moderuar” arab” dhe mishërojnë atë që ai e quan “dispozitë thelbësisht konservatore” të Kinës ndaj konfliktit.
Të gjitha këto përpjekje të mëparshme nuk arritën të siguronin akordin me palët e përfshira. Megjithëse Abbas pëlqen udhëtimet publike në Kinë, të cilat ai bëri në 2013 dhe 2017, palestinezët nuk ka gjasa të shohin kinezët si një partner neutral për shkak të marrëdhënies së tyre të ngushtë me Izraelin. Sipas të dhënave të vitit 2018 nga Banka Botërore, Izraeli importoi më shumë mallra nga Kina se nga kudo tjetër, ndërsa Kina është importuesi i dytë më i madh i produkteve izraelite. Tregtia bilaterale qëndron në rreth 15 miliardë dollarë dhe përfshin bashkëpunimin në infrastrukturë dhe teknologji të lartë. Ndërsa kjo është vetëm një rënie në kovën e vlerës totale tregtare të Kinës, Izraeli ka qenë historikisht një burim i rëndësishëm i teknologjisë ushtarake që Shtetet e Bashkuara nuk janë të gatshme të ndajnë. Sipas një raporti nga Komisioni Shqyrtues Ekonomik dhe i Sigurisë SHBA-Kinë, që nga viti 2010 “Izraeli renditet i dyti pas Rusisë si një sigurues i sistemit të armëve në Kinë dhe si një kanal për teknologjinë e sofistikuar ushtarake, ndjekur nga Franca dhe Gjermania”, transmeton lexo.com.al.
Kjo marrëdhënie ka tërhequr shpesh zemërimin e Shteteve të Bashkuara, të cilat herë pas here bëjnë presion ndaj Izraelit për t’u tërhequr nga marrëveshjet e ndryshme me Kinën. Kohët e fundit, presioni i SHBA parandaloi Izraelin nga shitja e avionëve të avancuar të Phalcon Airborne Warning and Control System (AWACS) tek Kina. Sidoqoftë, përkundër këtyre goditjeve të herëpashershme, tendenca ka qenë për të ndarë më shumë sesa për ta mbajtur teknologjinë. Izraeli është parë gjithashtu si “laboratori i kërkimit dhe zhvillimit (R&D)” i Kinës në dekadat e fundit në një mënyrë që vendet e tjera të Lindjes së Mesme nuk kanë qenë.
Kina dhe Izraeli kanë pritur shumë ngjarje reciproke të biznesit që lehtësojnë bashkëpunimin midis firmave kineze dhe izraelite, zakonisht me Izraelin duke ofruar teknologji për një kompani të themeluar kineze. Ekzistojnë gjithashtu lidhje të konsiderueshme R&D midis bizneseve në të dy kombet, të cilat arritën kulmin në një “Marrëveshje Bashkëpunimi R&D” të përgjithshme mes të dy kombeve në 2010, si dhe një Marrëveshje të veçantë Bashkëpunimi R&D me qeverinë komunale të Shangait, e cila siguron fonde për kërkime dhe zhvillim për çdo projekt të përbashkët të ndërmarrjeve izraelite dhe kineze, transmeton lexo.com.al.
Duke filluar nga viti 2016, investitorët kinezë u interesuan veçanërisht për bizneset internetike me bazë në “Silicon Wadi” të Izraelit, i cili ofron më pak rregulla sesa homologu i tij në SHBA. Këto kompani sjellin teknologji dhe përvojë të përparuar në këto projekte, përfshirë R&D të reja për të përmbushur nevojat në Kinë, të cilat firmat lokale më pas huazojnë dhe integrojnë. Ndërsa presioni i SHBA parandalon përsëri nganjëherë materializimin e lidhjeve të rëndësishme – së fundmi duke bllokuar përdorimin e Izraelit të teknologjisë 5G të kompanisë kineze të telekomunikacionit Huawei – marrëdhënia ka qenë në rritje të vazhdueshme.
Ndërsa Kina ka një marrëdhënie të ngjashme me disa shtete arabe që (të paktën retorikisht) mbështesin çështjen Palestineze, marrëdhëniet e Kinës me Organizatën e Çlirimit të Palestinës (PLO) dhe organizatat e tjera Palestineze janë shumë më të dobëta. Kina ka qenë gjithashtu e ngadaltë për të përqafuar disa nga pozicionet më të rëndësishme të mbajtura nga shtetet arabe dhe PLO. Për shembull, në vitin 2010, në Forumin e Katërt Ministror të Bashkëpunimit Ministror Kinë-Shtete Arabe në Tianjin, Kina refuzoi të nënshkruante një rezolutë që afirmonte Jerusalemin Lindor si kryeqytetin e një shteti të ardhshëm Palestinez, me gjasë nën presion nga lobistët izraelitë, transmeton lexo.com.al.
Në të njëjtën kohë, pavarësisht lidhjeve të forta me Pekinin, Izraeli nuk ka gjithashtu interes që Kina të veprojë si ndërmjetës. Kur Xi Jinping ofroi të ndërmjetësojë një takim midis Abbas dhe Kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu në vitin 2013 gjatë një vizite zyrtare shtetërore, Netanyahu anashkaloi në mënyrë të papritur ofertën në favor të diskutimit të çështjeve ekonomike dhe marrëdhëniet e Kinës me Iranin. Me Shtetet e Bashkuara që ofrojnë mbështetje diplomatike dhe që bllokojnë çdo përpjekje për presion qoftë të moderuar diplomatik, ka pak arsye që Izraelitët të ndryshojnë qëndrim tani. Me pak fjalë, plani i fundit me katër pika i Wang është thjesht një ripërpunim i konsensusit ndërkombëtar, pa asnjë shans real për të sjellë në tryezën e bisedimeve as izraelitët dhe as palestinezët.
Interesat e Kinës në mbajtjen e marrëdhënieve pozitive me Izraelin e përjashtojnë atë që të ofrojë gjithçka që do të kërcënojë me të vërtetë status quo-në ose të bëjë presion ndaj Izraelit për të pranuar ndërmjetësimin. Çdo përparim do të varet nga pranimi i Izraelit për të lejuar Kinën të futet në negociata, një zhvillim që Netanyahu ka çdo motivim për të shmangur. Ndërsa mbështetja retorike e Kinës për palestinezët është një pjesë e rëndësishme e strategjisë së saj të angazhimit me botën arabe, ajo duhet vetëm të përqafojë konsensusin ndërkombëtar për të fituar mbështetjen e shteteve arabe, të cilat vetë janë të kënaqura për të bërë vetëm mjaft zhurmë për Palestinën. për të kënaqur popullatat e tyre, transmeton lexo.com.al.
Mbështetja kineze për palestinezët duhet të kuptohet kryesisht si një mjet i politikës së jashtme. Për këtë arsye, nuk duhet të pritet që Kina të jetë më e përkushtuar ndaj çështjes palestineze sesa pjesa tjetër e bashkësisë ndërkombëtare dhe nuk duhet të ketë iluzione në lidhje me qëndrimin kinez ndaj palestinezëve dhe Izraelit. Marrëdhëniet e mira me izraelitët mund të ofrojnë tregje të konsiderueshme tregtare dhe qasje në teknologjinë tregtare dhe ushtarake dhe mbajtja e një ekuilibri midis Izraelit dhe shteteve arabe rrit imazhin e Kinës si një superfuqi në rritje që mund të besohet nga të gjitha palët. Palestinezët nuk mund të ofrojnë asnjë nga këto gjëra.
Kina nuk paguan asnjë çmim real për ofrimin e mbështetjes retorike, kështu që në mënyrë efektive mund të ofrojë ëmbëlsirën e saj dhe ta hajë gjithashtu. Ashtu si të gjitha shtetet, Kina luan një lojë pa rregulla dhe është krejtësisht e interesuar për përfitime vetiake dhe pragmatike. Megjithëse Kina ka të ngjarë të bëhet një lojtar gjithnjë e më i rëndësishëm në Lindjen e Mesme gjatë dekadave të ardhshme, nuk ka të ngjarë që ajo të marrë një qasje thelbësisht të ndryshme ndaj procesit të paqes nga çdo fuqi e vendosur./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
