Nga Vu Le Thai Hoang dhe Huy Nguyen/ Që nga fillimi i L uftës së Ftohtë, ndërveprimet e mëdha të pushtetit midis Shteteve të Bashkuara, Kinës dhe Rusisë / Bashkimit Sovjetik kanë luajtur gjithmonë një rol mbizotërues në marrëdhëniet ndërkombëtare. Për pjesën më të madhe, qoftë gjatë viteve të rreshtimit Sino-Sovjetik apo momentit historik “Nixon në Kinë”, kjo ka përfshirë dy palë që rreshtohen kundër tjetrës. Marrëdhëniet më të ngrohta midis Kinës dhe Rusisë në përgjigje të politikës aktuale të SHBA-së të k onkurrencës strategjike, sugjerojnë një vazhdim të kësaj tendence. Sidoqoftë, duke analizuar konfigurimin modern të këtij të ashtuquajturi “trekëndësh”, ky vlerësim meriton një shqyrtim të mëtejshëm. Ndërsa marrëdhënia Kinë-SHBA po bll okohet në një trajektore në dukje të pakthyeshme të k onkurrencës strategjike, “L ufta e Ftohtë 2.0” është bërë një fjalë shumë popullore.
Megjithatë, është e rëndësishme të theksohet se ndërsa disa karakteristika të k onkurrencës moderne strategjike kanë disa ngjashmëri me ato të L uftës së Ftohtë, kjo epokë e globalizimit do të thotë që një përballje globale afatgjatë midis Uashingtonit dhe Pekinit ka të ngjarë të mos përhapet në një rend dypolar, por një multipolar, në të cilin interesat k omplekse, të ndërthurura midis kombeve do të faktorizojnë pothuajse në çdo aspekt të k onkurrencës strategjike. Në këtë rend multipolar, ndërsa shpërndahet në mënyrë më të barabartë me rritjen e Bashkimit Evropian, Indisë dhe Japonisë, ndër të tjerë, pushteti mbetet shumë i përqendruar në duart e të ashtuquajturit “trekëndësh”, nga i cili Shtetet e Bashkuara dhe Kina komandojnë dy anë, me të tretin e o kupuar nga Rusia. Megjithëse demografia dhe ekonomia e tyre nuk janë aspak të prirura drejt statusit të qëndrueshëm të fuqisë globale, arsenali b ërthamor dhe fuqia u shtarake e Rusisë, së bashku me një politikë të jashtme a gresive dhe praninë globale, i garantojnë ende vendin e tyre në tryezë, ose në këtë rast, në trekëndësh, transmeton lexo.com.al.
Rreshtimi i Kinës dhe Rusisë
Në vitet e fundit, ndërsa SHBA ka rritur p resionin ndaj secilit prej k onkurrentëve të saj strategjikë të perceptuar, Kina dhe Rusia kanë rritur bashkëpunimin dypalësh në shumë fusha, ndërsa punojnë ngushtë së bashku për të kompensuar p resionin e SHBA, kundërpeshuar ndikimin e SHBA në forume multilaterale dhe s fiduar rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga SHBA. Në fakt, vetëm javën e kaluar, Presidenti rus Vladimir Putin, pohoi në një takim me diplomatin e lartë të Kinës Yang Jiechi gjatë vizitës së tij në Rusi, se marrëdhëniet midis dy vendeve ishin “më të mirat në histori”. Kjo prirje nuk ka kaluar pa u vërejtur nga studiuesit dhe politikëbërësit, veçanërisht në Uashington. Zyrtarët amerikanë nën administratën Trump dhe Biden shpesh kanë dhënë a larmin për lidhjet më të ngushta Kinë-Rusi. Kohët e fundit, komuniteti i inteligjencës amerikane vlerësoi në raportin e tij “Global Trends 2040” se Kina dhe Rusia “ka të ngjarë të qëndrojnë në linjë” në të ardhmen. Por, sa të rreshtuar, saktësisht?
Nga njëra anë, ky rreshtim Kinë-Rusi nuk duhet të nënvlerësohet thjesht si një “martesë lehtësimi” e përkohshme, e mbushur me m osbesime të pazgjidhura që mund ta shkërmoqin lehtë nga brenda. Partneriteti gjithëpërfshirës strategjik midis Kinës dhe Rusisë bazohet në një kornizë të gjatë bashkëpunimi, me një objektiv të qartë strategjik të përcaktuar në “Joint Declaration on a Multipolar World and the Establishment of a New International Order” të 1997 dhe “Treaty of Good Neighborliness and Friendly Cooperation” të 2001. Për sa kohë që të dy vendet qëndrojnë në kundërshtim me Shtetet e Bashkuara dhe Perëndimin, ata do të mbajnë me gjasë një nxitje të mjaftueshme për të kapërcyer çështjet e së kaluarës dhe të shtyjnë së bashku drejt një rendi më të favorshëm ndërkombëtar. Nga ana tjetër, ky partneritet ka pjesën e tij të drejtë të k ufizimeve. Pavarësisht se ndajnë një p ërçmim të thellë për hegjemoninë amerikane dhe rendin ndërkombëtar të udhëhequr nga Perëndimi, Kina dhe Rusia kanë mungesë interesash simetrike për bashkëpunim natyror dhe të qëndrueshëm, veçanërisht pasi pabarazia midis ndërlikueshmërisë së ulët ekonomike të Rusisë dhe varësisë nga burimet natyrore në krahasim me ekonominë e larmishme dhe moderne të Kinës bëhen me evidente, transmeton lexo.com.al.
Shumica e interesave të mbivendosura ekonomik të Rusisë dhe Kinës janë në energji, për shkak të nevojës së Rusisë për një treg të qëndrueshëm për të kompensuar s anksionet perëndimore, së bashku me kërkesën në rritje të energjisë të Kinës dhe dëshirën për të diversifikuar burimet e saj të energjisë në përgjigje të t ensionit të zgjatur tregtar me Shtetet e Bashkuara . Është e drejtë të thuhet, pra, që ndërsa Kina dhe Rusia gëzojnë një marrëdhënie të qëndrueshme dhe të gjerë, forca e shtrirjes së tyre varet akoma shumë nga politikat e SHBA. Në fakt, Global Times, një gazetë shtetërore kineze, shkoi aq larg sa t’i atribuonte në një editorial të fundit lidhjet më të ngushta Kinë-Rusi “s htypjes së Shteteve të Bashkuara dhe aleatëve të saj kryesor ndaj dy vendeve”. Por çfarë ndodh kur nuk ka më ndonjë “s htypje” të tillë?
Nga “dy kundër një” në “një kundër një plus një”?
Është e rëndësishme të theksohet se, ndërsa Kina dhe Rusia kanë përballuar pjesën e tyre të drejtë të t ensioneve në marrëdhëniet me SHBA, asnjëri nuk ka treguar gatishmërinë për të rre zikuar një ç arje të plotë me ekonominë e vetme në botë prej 20 trilionë dollarësh. Kur i vjen koha, bashkëpunimi me SHBA merr zakonisht përparësi. Ky mendim ishte qartazi në fuqi rreth kohës kur SHBA-të i hapën rrugën Kinës për t’u bashkuar me OBT në 2001, ose kur administratat Obama-Medvedev shtynë drejt një “rivendosjeje” (2009-2011). Në atë kohë, bashkëpunimi Kinë-Rusi dukej se kishte zënë vendin e dytë. Nga ana tjetër sot, ndjenjat e brendshme n egative ndaj Kinës dhe Rusisë, si dhe k ërcënimet e perceptuara nga të dy ndaj epërsisë amerikane, i kanë mbyllur fort Shtetet e Bashkuara në një rrugë të k onkurrencës strategjike me secilin prej këtyre r ivalëve. Thënë këtë, të jesh i mbyllur në një k onkurs strategjik në kontekstin e globalizimit të sotëm është krejtësisht i ndryshëm nga të qenit i mbyllur në blloqet e L uftës së Ftohtë me qasjen e lojës zero-sum, ku përafrimi barazohej pothuajse me aleancën, transmeton lexo.com.al.
Kjo, së bashku me mungesën e burimeve të nevojshme për përplasje të njëkohshme në shkallë të plotë me Kinën dhe Rusinë, shpjegon pse SHBA nuk përjashton bashkëpunimin me k onkurrentët e saj. Sidoqoftë, meqenëse Pekini paraqet aktualisht një s fidë shumë më gjithëpërfshirëse dhe strukturore për Uashingtonin, administrata e Biden po i jep përparësi bashkëpunimit me Moskën në fusha me interes të përbashkët. Politikat e vijës së a shpër ndaj Rusisë mbeten në vend, por ato janë kryesisht simbolike dhe të krijuara për të qetësuar ndjenjat e brendshme anti-Rusi. Rezultatet aktuale, të tilla si zgjatja e New Start, një telefonatë e hershme telefonike midis dy Presidentëve, ose vendimi i fundit i SHBA për të hequr dorë nga s anksionet për tubacionin Nord Stream 2, sugjerojnë një qëllim kryesor të asaj që ka përshkruar Sekretari i Shtetit i SHBA Antony Blinken si “një marrëdhënie e qëndrueshme dhe më e parashikueshme” me Rusinë.
Këtu jemi dëshmitarë të një dinamike interesante trekëndore që po zhvillohet. Ndërsa harku i konkurrencës Kinë-SHBA është pothuajse i bll okuar, të dy palët po shikojnë drejt Rusisë. Ndërsa Shtetet e Bashkuara vazhdojnë të mbledhin aleatët dhe partnerët e tyre rreth një rendi ndërkombëtar të bazuar në rregulla që portretizon Kinën dhe Rusinë si “njerëzit e k ëqij”, Kina është në një pozicion shumë më të mirë për t’u afruar me Rusinë. Sidoqoftë, Uashingtoni mban pjesën e vet të ndikimit në marrëdhëniet me Rusinë, veçanërisht një ndikim të rëndësishëm mbi aleatët në Evropë – një teatër i rëndësishëm, nëse jo teatri më i rëndësishëm, i politikës së jashtme ruse. Me fjalë të tjera, dinamika nuk është aq shumë “dy kundër një” sa “një kundër një (SHBA kundrejt Kinës) plus një (Rusia)”. Ndryshe nga aleancat konkrete të L uftës së Ftohtë, rreshtimet moderne ofrojnë një fleksibilitet shumë më të madh, duke lejuar Rusinë të zgjedhë vendet e saj dhe të angazhohet njëkohësisht me SHBA dhe Kinën, në vend që të qëndrojë në njërën anë në të njëjtën kohë si në rastin e Kinës gjatë gjithë L uftës së Ftohtë, transmeton lexo.com.al.
E ardhmja: Faktori i qëndrueshëm dhe i luhatur
Në kontekstin e globalizimit të qëndrueshëm shoqëruar me një pabarazi në rritje midis pushtetit midis SHBA dhe Kinës në krahasim me Rusinë, ky konfigurim modern i këtij trekëndëshi do të vazhdojë për vitet që vijnë. SHBA dhe Kina, superiore në fuqinë totale dhe të mbyllura në një k onkurrencë strategjike afatgjatë, do të shërbejnë si faktorë të “qëndrueshëm”. Rusia, ndërkohë, do të marrë rolin e faktorit të “luhatur”, duke kërkuar të mos lidhet me ndonjë nga ata dy, por të përdorë më tepër levën e saj dhe të m anipulojë ekuilibrin e fuqisë në avantazhin e saj. Duke ecur në të ardhmen, ndërsa përqendron burimet e saj në k onkurrencën me Kinën, Shtetet e Bashkuara do të përpiqen të stabilizojnë marrëdhëniet me Rusinë dhe të mbajnë angazhimin Kinë-Rusi në një nivel të menaxhueshëm, duke siguruar që faktori i “luhatur” rus të mos p rishë ekuilibrin e përgjithshëm të fuqisë në trekëndësh, si dhe në një shkallë globale. Nuk ka gjasa që të ketë një moment modern “Biden në Moskë” së shpejti, por Samiti i ardhshëm Biden-Putin në Evropë do të paraqesë një mundësi që Uashingtoni të përcaktojë kushte të qarta për angazhimin me Rusinë në një mënyrë që nuk tjetërson aleatët evropianë ose të sugjerojë ndonjë ndryshim nga mesazhi i tyre i përgjithshëm.
Në mënyrë të ngjashme, Kina do të vazhdojë t’i japë përparësi k onkurrencës me SHBA ndërsa thellon më tej bashkëpunimin me Rusinë, duke shfrytëzuar një marrëdhënie të dukshme të përzemërt midis udhëheqësve të tyre në një rreshtim të ri të interesave dypalëshe dhe përpjekjeve të koordinuara kundër SHBA në fushën multilaterale, madje duke ofruar stimuj tërheqës ekonomikë për të joshur Rusinë më afër orbitës së tyre. Nga ana tjetër, Pekini nuk do të kërkojë ballafaqim me Uashingtonin dhe ka të ngjarë të ndjekë bashkëpunimin për çështje globale të tilla si ndryshimi i klimës, COVID-19, ose mospërhapja e a rmëve. Sa i përket Rusisë, kryesore është që të ruajë vendin e saj në tryezë (ose trekëndësh) pavarësisht se mbetet prapa ekonomikisht. Kjo do të thotë se do të vazhdojë të përdorë rolin e saj si faktor i “luhatur” në ndërveprimet trekëndore, duke u angazhuar me Pekinin dhe Uashingtonin në mënyrë që të nxjerrë koncesione nga të dy palët. Sidoqoftë, krenaria natyrore n acionaliste e Rusisë, e shoqëruar me një mungesë të theksuar të b esimit strategjik në lidhje me dy fuqitë e tjera, do të vazhdojë të k ufizojë fushën e bashkëpunimit në të ardhmen, veçanërisht pasi i përket zonave brenda ndikimit të perceptuar të Rusisë si Azia Qendrore ose Evropa Lindore, transmeton lexo.com.al.
Implikimet globale dhe rajonale
Në përgjithësi, kjo dinamikë trekëndore e k onkurrencës së fuqisë së madhe në kontekstin e globalizimit paraqet si mundësi ashtu edhe s fida për vendet e vogla dhe të mesme të botës. Nëse menaxhohet si duhet dhe projektohet drejt një rruge më të parashikueshme me k onfrontim të kufizuar, ky trekëndësh duhet të sigurojë një mjedis të favorshëm për vendet jashtë tij që të ndjekin njëkohësisht bashkëpunimin me secilën “palë” pa pasur nevojë të shikojnë gjithmonë mbi supe nga f rika e p rovokimit të një pale. Nga ana tjetër, nëse t ensioni p ërshkallëzohet dhe rrahjet e fundit të daulles në lidhje me një të ashtuquajtur garë të “demokracive kundrejt a utokracive” vazhdojnë të thellohen. duke thyer kështu thelbin thelbësor të trekëndëshit dhe duke e kthyer k onkurrencën në një betejë ideologjike, atëherë vendet e tjera do të detyrohen të zgjedhin anë. Globalizimi do të parandalojë këtë rezultat të padëshirueshëm, por rre ziqet nuk duhet të merren lehtë.
Midis rajoneve, ndërsa Evropa dhe Lindja e Mesme do të vazhdojnë të kenë një rëndësi të konsiderueshme për politikëbërësit në Kinë, Rusi dhe Shtetet e Bashkuara, Indo-Paqësori do të shfaqet si teatri kryesor i k onkurrencës së fuqisë së madhe, nëse nuk e ka bërë tashmë – veçanërisht pasi zhvendosjet ekonomike dhe u shtarake Perëndim – Lindje bëhen më të dukshme. Është e rëndësishme të theksohet se shumica e vendeve në rajon janë mësuar gjatë gjithë historisë së tyre të pasur të jenë pjesë e ko nflikteve të ar matosura midis, ose në raste të caktuara, kundër fuqive globale. Megjithëse secili vend ka interesat e tij unikë, të gjithë kanë një përparësi të sigurisë kombëtare të ruajtjes së paqes. Pra, ndërsa k onkurrenca e fuqisë së madhe që çon në një Indo-Paqësor më të begatë është më se e mirëpritur, ajo nuk duhet të vijë me koston e sigurisë dhe stabilitetit, transmeton lexo.com.al.
Prandaj, duhet të jetë e një rëndësie të madhe që trekëndëshi të funksionojë në sinkron me interesat rajonalë. Kjo nënkupton respektimin e mekanizmave rajonalë siç është ASEAN, trajtimin e vendeve në rajon si partnerë të vërtetë të interesave të ndërsjellë në vend të p engjeve gjeopolitikë, dhe kontribuimin e mëtejshëm për paqen, sigurinë dhe prosperitetin në rajon. Nëse vendet në trekëndësh arrijnë të k onkurrojnë me përmbajtje, të p ërplasen ndërsa pranojnë interesat legjitime të njëri-tjetrit dhe të l uftojnë për ndikim, por gjithashtu të lehtësojnë bashkëpunimin për të mirën e përbashkët, një koncert i ri i fuqive mund të jetë në proces. Kjo duhet të jetë muzikë në veshët e udhëheqësve në të gjithë rajonin./TheDiplomat/Lexo.com.al/e.c.
