Nga David A. Andelman/ Vitin e kaluar, ish Presidenti Donald Trump dhe Kryeministri Izraelit Benjamin Netanyahu zbuluan planin e tyre të paqes për Lindjen e Mesme në Shtëpinë e Bardhë. Tani, 16 muaj më vonë, pyetja që duhet të shtrohet është nëse ai plan ka funksionuar sadopak. Fillimisht, natyrisht, dukej si një sukses kolosal. Megjithëse përfaqësuesit palestinezë refuzuan të gjithë planin që nga fillimi dhe refuzuan të përfshihen në çdo aspekt të krijimit të tij, dy nga armiqtë më të gjatë të Izraelit në rajon, Bahreini dhe Emiratet e Bashkuara Arabe, të ndjekur nga Maroku dhe Sudani, ndryshuan brezat e armiqësisë, hapën marrëdhëniet diplomatike dhe lejuan përfundimisht fluturime ajrore tregtare.
Megjithatë, qysh nga fillimi, kishte disa shenja ogurzeza. Plani, në atë që është bërë i njohur si Vizioni i Paqes së Jared Kushner – një nderim i përpjekjeve nga dhëndri i ish-Presidentit – i përshkruar në një hartë të detajuar për Izraelin, ndalonte zgjerimin e çdo aktiviteti të ri të vendosjes së vendbanimeve në një pjesë të madhe të Bregut Perëndimor pa pëlqimin amerikan, i cili Kushner pohoi se nuk do të jepej “për ca kohë” (Sidoqoftë, plani lejoi Izraelin të aneksonte vendbanimet ekzistuese të tij në Bregun Perëndimor – në kundërshtim me ligjin ndërkombëtar). Në të vërtetë, një seri “pikash bisedimesh”, të cilat Kushner dhe Departamenti i Shtetit ua kaluan të gjitha ambasadave amerikane dhe të cilat Politico i mori dhe botoi, pohonin se “Izraeli ka rënë dakord të përpilojë politikat e tij me këtë Vizion për të paktën katër vjet, duke përfshirë ngrirjen e të gjithë aktivitetit të vendbanimeve në Bregun Perëndimor në zonat që ky Vizion përcakton për Shtetin e ardhshëm të Palestinës”, transmeton lexo.com.al.
Mjerisht, Netanyahu, i cili tani po përballet me perspektivën për zgjedhjet e pesta në dy vjet pasi nuk arriti të formonte një qeveri, ka respektuar pak nga kjo. Zgjerimi i vendbanimeve ka vazhduar. Një deklaratë e përbashkët në fillim të këtij muaji nga pesë vende evropiane (Franca, Gjermania, Italia, Spanja dhe Britania) nxiti ndaljen e zgjerimit të 540 shtëpive të reja në Bregun Perëndimor dhe i kërkoi Izraelit “të ndërpresë politikën e tij të zgjerimit të vendbanimeve në të gjithë Territoret e Pushtuara Palestineze”. Duke shoqëruar këto veprime provokuese, fërkimet me palestinezët vetëm sa janë intensifikuar, duke çuar tani në atë që kërcënon të bëhet një luftë e gjithanshme.
Shkaku i drejtpërdrejtë për shkëmbimet e dhunshme duket se janë veprimet e policisë izraelite që hodhi granata trullosjeje brenda xhamisë Al-Aqsa në Jerusalem, një nga vendet më të shenjta të qytetit, të hënën. Në të njëjtën kohë, policia izraelite u përplas gjithashtu me palestinezët për dëbimin e disa familjeve palestineze në lagjen Sheikh Jarrah të Jerusalemit. Ndërsa sulmi ndaj xhamisë së shenjtë dhe dëbimet në Jerusalem mund të kenë qenë shkaktarët më të menjëhershëm, zgjerimi i gjithmbarshëm, por i pakontrolluar i vendbanimeve siguroi një atmosferë që ishte një nëntokë toksike, transmeton lexo.com.al.
Administrata e Presidentit Joe Biden ka thënë pak për Vizionin për Paqen, edhe pse vetë Kushner, në një shkrim në Wall Street Journal të botuar në mars, e përshkroi konfliktin e vazhdueshëm arabo-izraelit si “asgjë më shumë se një mosmarrëveshje të pasurive të patundshme midis izraelitëve dhe palestinezëve që nuk duhet të mbajnë peng marrëdhëniet e Izraelit me botën e gjerë arabe”. Dhe, duke bërë sugjerime se si mund të veprojë Biden, shtjelloi: “Tabela është vendosur. Nëse është e zgjuar, administrata e Biden do të shfrytëzojë këtë mundësi historike për të çliruar potencialin e Lindjes së Mesme, për ta mbajtur Amerikën të sigurt dhe për të ndihmuar rajonin të kthejë faqen mbi një brez konflikti dhe paqëndrueshmërie”.
Fatkeqësisht, janë pikërisht disa nga këto veprime të pasurive të patundshme që kanë helmuar atmosferën gjithnjë të mbingarkuar midis palestinezëve dhe izraelitëve. E vetmja shpresë e vërtetë për një periudhë afatshkurtër është që specialisti veteran i Lindjes së Mesme Hady Amr, i dërguari special i dërguar këtë javë në Izrael nga Sekretari i Shtetit Antony Blinken, të gjejë një mënyrë për ta kthyer Izraelin në një pozicion për të paguar më shumë tek elementët kryesorë të propozimit të Kushner. Në caktimin e tij, Blinken vuri në dukje se Amr “do të nxisë në emrin tim dhe në emër të Presidentit Biden një de-përshkallëzim të dhunës. Ne jemi shumë të përqendruar në këtë”. Pastaj, megjithatë, ai shtoi se “Shtetet e Bashkuara mbeten të përkushtuara për një zgjidhje me dy shtete. Kjo dhunë na largon më larg këtij qëllimi”, transmeton lexo.com.al.
Një zgjidhje me dy shtete do të thotë që palestinezët do të marrin përfundimisht atdheun e tyre në Bregun Perëndimor dhe Rripin e Gazës, duke i hequr ata nga kontrolli i Izraelit. Alternativa do të nënkuptojë një komb të vetëm të Izraelit që përfshin Arabët Palestinezë si qytetarë. Sidoqoftë, tendencat demografike sugjerojnë që përfundimisht, palestinezët mund të bëhen shumicë, duke e vendosur shtetin hebre në një pozicion jo ndryshe nga ai i Afrikës së Jugut nën aparteid – një grup pakicash që sundonte një shumicë armiqësore dhe në rritje. Dhe shtrirja e vendbanimeve kërcënon të zvogëlojë territoret palestineze pak nga pak, duke çuar në një status quo toksike dhe potencialisht të parevokueshme.
Për momentin, përtej dhunës që po paralizon Izraelin dhe Gazën, po mbaj frymën edhe për atë që mund të bëjnë Emiratet e Bashkuara Arabe, Bahreini, Maroku dhe Sudani. Ndërsa ka përparësi të konsiderueshme tregtare – veçanërisht në drejtim të tregtisë dhe turizmit – për ata që mbajnë lidhjet e tyre, veprimet e Izraelit në Bregun Perëndimor dhe tani sulmet e përditshme në Gaza (në përgjigje të sulmeve të përditshme me raketa të Hamas në Izrael) mund të provojnë shumë të kushtueshme. Me shpresë, situata mund të stabilizohet përpara se të ndodhin veprime të tilla të pakthyeshme. Unë rrëfehem, kam një interes personal në këtë. Mbesa ime e dashur dhe burri i saj po planifikojnë të emigrojnë në Izrael muajin tjetër, dhe fëmija i tyre do të lindë atje. Lutja ime është që ata të mos detyrohen të arrijnë në një komb në flakë, transmeton lexo.com.al.
Është detyrë e qeverisë Netanyahu të tregojë gatishmërinë e saj për t’iu përmbajtur marrëveshjeve kritike ndërkombëtare, veçanërisht në ndalimin e zgjerimit të vendbanimeve izraelite në tokat palestineze. Një shfaqje e tillë e vullnetit të mirë mund të jetë vetëm konstruktive, edhe nëse largon nga ultra-ortodoksët që kundërshtojnë lëvizje të tilla nga koalicioni i Netanyahut dhe i komplikon përpjekjet e tij për të mbajtur pushtetin. Një numër i Presidentëve amerikanë kanë luajtur role kryesore në sjelljen, nëse jo të paqes, të paktën të një shkallë të stabilitetit në Tokën e Shenjtë. Tani mund të jetë koha që Biden të ofrojë shërbime të mira. Është sigurisht një ekuacion i komplikuar. Netanyahu dhe Biden janë qartë në kundërshtim për disa çështje qendrore në rajon, veçanërisht qëllimin e Presidentit për të ringjallur marrëveshjen bërthamore iraniane, të cilën udhëheqësi izraelit e gjen anatemë. Por një gjest i vendosur, më shumë sesa thjesht një ngritje e supeve, mund të jetë i nevojshëm nga ana e Netanyahut nëse izraelitët dhe palestinezët nuk do të futen thellësisht në një dhunë më shkatërruese./CNN/Lexo.com.al/e.c.
