Nga Mike Pompeo dhe Lewis Libby/ Një s fidë e madhe diplomatike qëndron përpara administratës së Biden. K eqtrajtimi i Partisë Komuniste Kineze e shpejtoi koronavirusin në një botë të padyshuar, duke v rarë 3.7 milion njerëz deri më tani dhe duke shkaktuar k ërdi ekonomike globale. Presidenti Biden ka një mundësi dhe përgjegjësi të drejtojë një përgjigje të drejtë, efektive ndërkombëtare. Nëse ai e bën këtë do të ketë implikime të mëdha për të ardhmen. Katër muaj brenda administratës së tij, Biden po tregon pak shenja për tu përgjigjur kësaj detyre. Më 26 maj, ai njoftoi se po i jepte komunitetit të inteligjencës amerikane 90 ditë më shumë, duke punuar me shkencëtarët amerikanë, për të raportuar mbi origjinën e Covid-19 në Kinë, qoftë nga kafshët e i nfektuara ose nga një rrjedhje laboratorike. Por ai vuri gjithashtu një shënim që burimi i vërtetë mund të mos mësohet kurrë.
Pavarësisht nga rezultati i këtij hetimi, r egjimi i Presidentit kinez Xi Jinping ka kryer tashmë më shumë se sa mjaft k eqbërje për të garantuar një përgjigje të f ortë nga demokracitë kryesore në botë – një koalicion që Biden duhet të fillojë të organizojë tani. Projekt-ligji kundër CCP (Partisë Komuniste Kineze) fillon me provat d ërrmuese se për javë të tëra në fund të 2019 dhe në fillim të vitit 2020, ndërsa koronavirusi ishte i lirë në Kinë dhe njerëzit u s ëmurën, Pekini mbuloi rr eziqet e tij, duke përshpejtuar në mënyrë eksponenciale d ëmin ndërkombëtar. Edhe kur udhëheqësit e CCP vendosën përfundimisht kufizime të brendshme, ata lejuan udhëtarët e paditur të vizitonin zonat e i nfektuara dhe më pas të përhapnin s ëmundje dhe v dekje jashtë vendit, transmeton lexo.com.al.
Dhe ishte sjellja e p amatur e veprimtarive të qenësishme të Kinës – qoftë në “tregje të lagështa” jo-sanitare, ku kafshët e gjalla shiten për ushqim, ose në laboratorët e virologjisë të drejtuar nga CCP – që lëshuan v irusin në radhë të parë. Asnjë shtet i përgjegjshëm nuk do të ishte sjellë aq k eq, siç do ta pranonin privatisht shumica e liderëve demokratikë. Megjithatë, ata h ezitojnë ta thonë këtë publikisht, ndonëse janë pa dyshim të vetëdijshëm për atë që ndodhi pranverën e kaluar kur qeveria australiane nxiti një hetim të pavarur për origjinën e Covid-19: Pekini u h akmor menjëherë me s anksione n dëshkuese tregtare. Xi duket se po ringjall traditën e perandorëve kinezë që u jepnin në fundin e udhëzimeve zyrtarëve të tyre: “D ridhuni dhe b induni”.
Kina e di tashmë që mund të mbetet kryesisht e pandëshkuar për s htyrjen e saj në Detin e Kinës Jugore, për z emërimin e saj kundër Ujgurëve në Xinjiang, për m bytjen e demokracisë në Hong Kong, për v jedhjen e pronës intelektuale që u kushton shteteve të huaja qindra miliarda dollarë në vit. Nëse CCP shpëton në mënyrë të ngjashme nga pasojat për të luajtur rolin kryesor në një k ataklizëm që godet të pafajshëm në shtëpi në të gjithë botën, ajo do të bëhet gjithnjë e më e guximshme, duke parë se janë pak vija që nuk mund të guxojë të kalojë. Këtu qëndron mundësia diplomatike e Biden. Çdo komb v uan. Rrallë një President ka një bazë të tillë për ndërtimin e koalicioneve. Demokracitë kryesore duhet të veprojnë së bashku. Fuqia e tyre e madhe ekonomike mund të bëjë shumë për të bindur Kinën që të f renojë aktivitetet e saj të rr ezikshme kërkimore virale, të bashkëpunojë me hetimin e origjinës së koronavirusit dhe, me kalimin e kohës, të paguajë një masë të d ëmeve të pandemisë në kombet e tjera, transmeton lexo.com.al.
Duke d ështuar në këtë – dhe CCP nën Xi me siguri që do ta pengonte – një koalicion ndërkombëtar mund të vendosë kosto të mëdha për udhëheqësit e CCP dhe aktivitetet ekonomike të Kinës. CCP ka nevojë për qasje në pjesën më të madhe të ekonomisë botërore. Koalicioni i udhëhequr nga Biden do të duhet të përgatisë masa të kalibruara unilaterale dhe multilaterale kundër udhëheqjes së CCP dhe njësive kineze. Nëse CCP nuk do të veprojë me përgjegjësi ndaj botës, bota nuk duhet të mbrojë pasuritë e udhëheqësve të CCP të f shehura jashtë vendit. Bota duhet të zbatojë pretendimet kundër ndërmarrjeve shtetërore të Kinës dhe aktivitetet e pahijshme tregtare dhe të k ufizojë trajtimin preferencial të njësive kineze. Masa të tilla mund të futen në faza për t’i dhënë kohë diplomacisë. Mund të jenë të nevojshme edhe politika të reja, marrëveshje të reja apo edhe ligje të reja. A do të ishin të drejta masa të tilla? Në Shtetet e Bashkuara, ne d ënojmë s hkatërrimin e provave dhe i konsiderojmë f shehjet si tregues të f ajësisë. Ne i mbajmë aktivitetet e rre zikshme me përgjegjësi të rr eptë. Kina është tashmë qartazi f ajtore për këto a kuza.
CCP do të h akmerret me siguri a shpër. Ajo mund të prishë zinxhirët e furnizimit dhe të n dëshkojë njerëzit dhe kompanitë që ka më shumë gjasa të minojnë aleancën demokratike. Ashtu si Kina, ne kemi d obësi – përfshirë zinxhirët tanë të furnizimit – disa prej të cilave duhet t’i adresojmë u rgjentisht. Gjetja e mënyrave për të devijuar g oditjet nga përgjigja e Kinës do të ishte pjesa më e rëndësishme e s fidës diplomatike të Biden. CCP ka përfituar jashtëzakonisht shumë nga hyrja në një botë me rregulla. Duke e futur atë botë në çrr egullim përmes sjelljes së saj të k eqe, Kina mund të ishte përpjekur të korrigjonte gjërat duke përqafuar zbulimin e plotë dhe një hetim ndërkombëtar për atë që shkoi k eq. Në vend të kësaj, kur Biden njoftoi udhëzimin e tij për komunitetin e inteligjencës amerikane, Pekini u përgjigj me p ërbuzje. Demokracitë kryesore mund të zgjedhin të g ëlltisin h umbjet e tyre për të shmangur ko nfrontimin. Biden mund të vendosë të jetë më i a shpër herën tjetër. Por historia tregon se herën tjetër shpesh është tepër vonë./TheWashingtonPost/Lexo.com.al/e.c.
